Hoe ontwikkel je een eigen stijl en visie?

Vraag een willekeurige fotograaf naar zijn stijl en visie en hij of zij zal doorgaans geen antwoord kunnen geven. Gek genoeg zijn de foto’s van die fotograaf vaak weer wel direct tot hem of haar te herleiden. Blijkbaar heeft iedere fotograaf dus wel een stijl en visie, maar zijn die moeilijk onder woorden te brengen. Waarschijnlijk komt dat omdat het kenmerken van de fotograaf zijn die tegelijk veel blootgeven over de persoon achter die fotograaf. Stijl en visie bieden dus indirect een kijkje naar binnen en dat is best moeilijk.
stijl
Een heerlijk mistige ochtend bij een dampend ven. Met een archief vol weidse mistige landschappen is het tijd de blik te verruimen en ook eens ander beeld te maken. Een foto die jaren geleden nooit in me was opgekomen. Fotograaf: Marijn Heuts

Een breder kader

Ooit waren schilderijen een manier om iemand te vereeuwigen. De schilder deed zijn best een zo mooi en gelijkend mogelijk portret te maken van degene die hem daar dik voor betaalde. Met de intrede van de fotografie was er ineens een snellere en goedkopere manier om tot een beter lijkend resultaat te komen. De schilderkunst werd in zijn authentieke vorm overbodig en pas toen bedachten schilders dat onderwerpen ook op een andere manier in beeld gebracht konden worden, met veel meer ruimte voor eigen interpretatie. Ziedaar de geboorte van de moderne kunst.
Misschien gaat het zo ook wel met de natuurfotografie. Ooit bedoeld om een zo natuurgetrouw mogelijke weergave te maken van het onderwerp. Dat was in de beginjaren van de fotografie al moeilijk genoeg. Maar met de intrede van digitale fotografie en mobiele telefoons met deugdelijke camera’s kan bijna iedereen een bewijsfoto van een dier of landschap maken. En dus zoeken fotografen naar nieuwe manieren om de natuur onderscheidend in beeld te brengen, met veel meer ruimte voor eigen interpretatie.
In het klein kun je dit proces bij elke individuele fotograaf zien. Het begint met het beheersen van de techniek, het proberen een foutloze kopie van de werkelijkheid te maken. Zodra dat lukt is er vanuit dat vertrouwen ruimte voor creativiteit en wordt er steeds meer eigen gevoel en emotie in de foto’s gelegd. De techniek blijft belangrijk, maar wordt onbewust toegepast. Of beter nog: soms bewust niet toegepast.

stijl
Aan het begin van je fotografische carrière komt het waarschijnlijk niet in je op het prachtige zonlicht in een bos op deze manier terug te brengen naar de essentie van vormen en kleuren. Fotograaf: Nel Ringelberg

Op persoonlijk niveau

Waar in het spectrum tussen registrerend en creatief jij je op enig moment in de tijd bevindt, hangt af van jouw persoonlijke stijl en visie. Een echt eigen stijl en visie kun je echter alleen maar ontwikkelen als je trouw blijft aan jezelf. Wees daarom niet bang af te wijken van wat de massa als algemeen geaccepteerd beschouwt. Maak wat jij mooi vindt en bewerk binnen de grenzen van wat jij acceptabel vindt. Sta open voor nieuwe invloeden en nieuwe vormen van fotografie. Kijk naar andermans werk en vraag je bewust af wat je er wel en niet in aanspreekt. Pluk er dingen uit die je mooi vindt en gooi de rest weer weg. En als je besluit de vruchten van je geest en arbeid op het internet te gooien, respecteer dan de mening van anderen en laat deze net zo makkelijk van je afglijden. Hang niet de onbegrepen kunstenaar uit, maar geniet van het buiten zijn en het creatieve proces. Jouw stijl en jouw visie hoeft een ander niet te begrijpen of mooi te vinden.

stijl
Druppels op een dood blad, alles zonder kleur. Een foto die je eerder zult maken op een verdrietige dag dan wanneer je van vrolijkheid staat te springen. Fotograaf: Johan van Gurp

Dynamiek

Zowel je stijl als visie zijn dynamisch, want allerlei invloeden, deels van buitenaf, zorgen ervoor dat ze zich in de tijd ontwikkelen. Die ontwikkeling wordt al in gang gezet vanaf de geboorte. Denk aan aangeboren eigenschappen als autodidact of uitprobeerder, maar ook de voorkeuren van je ouders en de daaruit volgende opvoeding. Zodra je naar school gaat, komen er de invloeden van docenten, klasgenootjes en vriendjes bij. Wanneer je de pubertijd bereikt, ga je een eigen mening ontwikkelen (eerst ‘nee’ op alles, daarna wat genuanceerder). Door de tijd heen speelt als een rode draad ook de tijdgeest (zoals de mode) een onbewuste, maar belangrijke rol.
Uiteindelijk kies je voor de natuurfotografie en begin je te fotograferen. De eerste foto’s zijn zonder dat je het weet een samensmelting van alles waar je voor staat, wat je hebt geleerd en van huis uit hebt meegekregen. Zo gauw je je entree hebt gemaakt in de natuurfotografie kom je in contact met andere fotografen. Je kijkt bij hen de kunst af, neemt elementen uit hun werk over en past ze naadloos in je eigen foto’s in. Je krijgt op fora en Facebook commentaar op je werk en hoewel je zegt dat het je niks doet, kijk je onbewust kritischer naar je eigen foto’s en pas je welhaast zeker dingen aan.

stijl
Een van zichzelf prachtig landschap terugbrengen tot de essentie: een spel van gekleurde vlakken met slechts een klein beetje detail. Door de kleurstelling is toch meteen duidelijk dat dit ergens op de heide moet zijn. Dergelijke fotografie is lang niet ieders kopje thee, maar dat mag nooit een reden zijn zulke foto’s niet meer te maken. Fotograaf: Marijn Heuts

Maar zelfs als je dat niet doet en puur je eigen hart en hoofd volgt, zijn je stijl en visie nog steeds dynamisch. Fijne of juist vervelende gebeurtenissen in je leven hebben invloed op de foto’s die je maakt. Dat kan iets ingrijpends zijn als de geboorte van een kind of het verlies van een dierbare. Maar ook iets banaals als het fijne gevoel van een impulsief opgenomen snipperdag of die tijdelijke steen in je onderbuik na een vervelend e-mailtje. De mate waarin je je fotografie laat meebewegen op de golven van het leven vormen zonder meer een flink onderdeel van de ontwikkeling van je stijl en visie.

Kijkje naar binnen

Twijfel je of er wel ontwikkeling in jouw stijl en visie zit? Kijk gerust eens een paar jaar terug in je Lightroom-archief en je zult versteld staan hoe je foto’s zijn veranderd door de jaren heen. Qua compositie, helderheid, kleurgebruik, abstractie en nabewerking.
Kijk je iets minder oppervlakkig naar je eigen foto’s, dan zul je misschien ontdekken dat een fotoarchief dat enige jaren omvat in zijn puurste vorm eigenlijk niks anders is dan een samenvatting in beelden van jouw levensloop, van de persoon die jij bent (geworden). Eng hè?

10 reacties

  1. Een prima column maar het lijkt erop dat de auteur ook een ontwikkeling heeft doorgemaakt. Eerder keken mijn collega’s nog wel eens vreemd op als ik griffelend en proestend een column van uw hand las. Waar is de geinige ondertoon gebleven? Hopelijk staat deze niet op het punt van uitsterven. Gaarne een spoedige herintroductie :-).
    Groet, Sjors

    PS: Die eerste plaat is wel een heel fraaie verstilde!

    1. Geen zorgen Sjors, dit is een artikel dat eerder in een van de praktijkboeken verscheen, en is dus geen column. Het vereiste daarom ook een andere schrijfstijl.

  2. “De schilderkunst werd in zijn authentieke vorm overbodig en pas toen bedachten schilders dat onderwerpen ook op een andere manier in beeld gebracht konden worden, met veel meer ruimte voor eigen interpretatie. Ziedaar de geboorte van de moderne kunst.”
    Nou uh, ik weet het niet 100% zeker dat dit bezijden de waarheid is, maar ik denk toch dat ik de schilderkunst er buiten zou laten.

      1. edit:
        en heeft zich toen – vrijwel parallel – ook als zelfstandige uitdrukkingsvorm in de kunsten ontwikkeld.

        Onder andere als puur registrerende geëngageerde kunst met menselijk lief en leed (Kapra, Van der Elsken, Davidson). Een beetje zoals de cantates van JS Bach nu ik er zo over denk.

    1. Het lijkt me dat de fotografie zich te laat ontwikkeld heeft om van invloed te kunnen zijn geweest op ontwikkelingen in de schilderkunst, die met Turner begin 19e eeuw toch al bezig was, niet? Dit terwijl ontwikkelingen in de muziek en beeldhouwkunst wel sterke parallellen vertonen met die in de schilderkunst, terwijl hier de concurrentie niet aan de orde was.
      Fotografie heeft zich meen ik pas later in de twintigste eeuw in de breedte ontwikkeld en heeft toen de schilderkunst als ‘consumer art’ vervangen, en toen – vrijwel parallel ook als uitdrukkingsvorm in de kunsten. Volgens mij analoog aan de situatie theater – film.

      Dit is een dilettante, onwetenschappelijke beschouwing.

      1. Dank je voor de toelichting Peter. Ik wilde zeker niet beweren dat de komst van de fotografie helemaal alleen de schilderkunst heeft veranderd. Het droeg echter wel degelijk bij aan een (verdere?) verschuiving van portretteren naar een vrije interpretatie. Die vast al gaande was.

  3. ‘Kijk je iets minder oppervlakkig naar je eigen foto’s, dan zul je misschien ontdekken dat een fotoarchief dat enige jaren omvat in zijn puurste vorm eigenlijk niks anders is dan een samenvatting in beelden van jouw levensloop, van de persoon die jij bent (geworden)’

    Ik hoop het niet

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

10 reacties

  1. Een prima column maar het lijkt erop dat de auteur ook een ontwikkeling heeft doorgemaakt. Eerder keken mijn collega’s nog wel eens vreemd op als ik griffelend en proestend een column van uw hand las. Waar is de geinige ondertoon gebleven? Hopelijk staat deze niet op het punt van uitsterven. Gaarne een spoedige herintroductie :-).
    Groet, Sjors

    PS: Die eerste plaat is wel een heel fraaie verstilde!

    1. Geen zorgen Sjors, dit is een artikel dat eerder in een van de praktijkboeken verscheen, en is dus geen column. Het vereiste daarom ook een andere schrijfstijl.

  2. “De schilderkunst werd in zijn authentieke vorm overbodig en pas toen bedachten schilders dat onderwerpen ook op een andere manier in beeld gebracht konden worden, met veel meer ruimte voor eigen interpretatie. Ziedaar de geboorte van de moderne kunst.”
    Nou uh, ik weet het niet 100% zeker dat dit bezijden de waarheid is, maar ik denk toch dat ik de schilderkunst er buiten zou laten.

      1. edit:
        en heeft zich toen – vrijwel parallel – ook als zelfstandige uitdrukkingsvorm in de kunsten ontwikkeld.

        Onder andere als puur registrerende geëngageerde kunst met menselijk lief en leed (Kapra, Van der Elsken, Davidson). Een beetje zoals de cantates van JS Bach nu ik er zo over denk.

    1. Het lijkt me dat de fotografie zich te laat ontwikkeld heeft om van invloed te kunnen zijn geweest op ontwikkelingen in de schilderkunst, die met Turner begin 19e eeuw toch al bezig was, niet? Dit terwijl ontwikkelingen in de muziek en beeldhouwkunst wel sterke parallellen vertonen met die in de schilderkunst, terwijl hier de concurrentie niet aan de orde was.
      Fotografie heeft zich meen ik pas later in de twintigste eeuw in de breedte ontwikkeld en heeft toen de schilderkunst als ‘consumer art’ vervangen, en toen – vrijwel parallel ook als uitdrukkingsvorm in de kunsten. Volgens mij analoog aan de situatie theater – film.

      Dit is een dilettante, onwetenschappelijke beschouwing.

      1. Dank je voor de toelichting Peter. Ik wilde zeker niet beweren dat de komst van de fotografie helemaal alleen de schilderkunst heeft veranderd. Het droeg echter wel degelijk bij aan een (verdere?) verschuiving van portretteren naar een vrije interpretatie. Die vast al gaande was.

  3. ‘Kijk je iets minder oppervlakkig naar je eigen foto’s, dan zul je misschien ontdekken dat een fotoarchief dat enige jaren omvat in zijn puurste vorm eigenlijk niks anders is dan een samenvatting in beelden van jouw levensloop, van de persoon die jij bent (geworden)’

    Ik hoop het niet

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: