Orion en omstreken

Orion

Het sterrenbeeld Orion is een bekend en geliefd verschijnsel aan de nachtelijke hemel, met name gedurende de winter. Het is na de Grote Beer het helderste sterrenbeeld aan de hemel. In de Griekse mythologie was Orion een jager, vandaar dat Orion ook wel Orion de Jager wordt genoemd.

Je kunt Orion vinden vanaf ongeveer half november rond middernacht in het zuidoosten, tot zo ongeveer eind maart in het westen. Gedurende de winter migreert Orion vanuit het zuidoosten tot in het westen, tevens zal dit sterrenbeeld steeds eerder op de avond zichtbaar zijn.

Er zijn apps waar je sterrenbeelden zoals Orion en andere sterrenbeelden kunt opzoeken en bekijken waar ze op dat moment staan, bijvoorbeeld: Stellarium of Sky-Safari.

Wat valt er te zien?

Orion valt op door de vele heldere sterren die met het blote oog te zien zijn, er is zelfs een nevel binnen het sterrenbeeld Orion zichtbaar met het blote oog, de bekende Orion nevel.
Maar er is nog meer te zien, denk aan de sterren Betelgeuze, Aldebaran en Sirius. De drie sterren op een rijtje: Altinak, Alnilam en Mintaka, deze zijn te vinden in het midden van Orion. Rondom de ster Altinak vind je de Vlamnevel en Paardenkop nevel. Verder zijn er rondom het sterrenbeeld Orion nog meer nevels te vinden, denk aan de Rosette nevel, het sterrencluster de Pleiaden (de 7 zusters) en de California nevel. We lopen enkele van deze nevels en sterren door, en ik zal jullie vertellen waar deze te vinden zijn en hoe je ze kunt fotograferen.

Betelgeuze

Betelgeuze is een felle ster welke in de linkerbovenhoek staat van Orion. Je herkent hem aan de oranje kleur en felheid van de ster. Betelgeuze was enkele jaren geleden in het nieuws omdat deze ster flink in helderheid zou zijn afgenomen. Wetenschappers dachten toen dat er mogelijk een Supernova aan zat te komen, dit was echter niet het geval. De helderheid nam weer toe en later bleek dat er een wolk van ruimtestof voor de ster langs dreef.

Orion nevel

De bekendste nevel is toch wel de Orion nevel. Deze nevel is zo fel dat hij in de wat donkerdere gebieden in Nederland met het blote oog te zien is. Met een verrekijker of telescoop is de Orion nevel sowieso mooi te bewonderen. De Orion nevel bevindt zich in het midden van het sterrenbeeld, onder de drie horizontale sterren Altinak, Alnilam en Mintaka. Doordat de Orion nevel zo helder is, is deze ook vrij gemakkelijk te fotograferen. Zelfs op foto’s die gemaakt zijn met een groothoek lens, is de Orion nevel al goed zichtbaar. Gebruik je een telelens, dan kun je de nevel nóg beter zien. In een alinea verderop leg ik je uit welke instellingen je moet gebruiken om hier een foto van te maken.

Rosette nevel

De Rosette nevel wordt ook wel de kosmische roos genoemd, omdat de nevel uiterlijke kenmerken heeft van een roos. De Rosette nevel bevindt zich vlak naast Betelgeuze. Met het blote oog is deze nevel niet zichtbaar, maar op foto’s wel! Je kunt de nevel herkennen aan de de vijf heldere sterren die in het midden staan, met daaromheen een rode gloed/nevel. Deze nevel is het beste te fotograferen met een astro gemodificeerde camera, omdat je hiermee makkelijker H-Alpha nevels kunt vastleggen, waar de Rosette nevel er één van is. Echter, omdat de Rosette nevel nog redelijk helder is, is dit ook mogelijk met een normale camera, weliswaar moet je hiervoor dan wel op een donkere locatie staan.

Pleiaden

De Pleiaden zijn groep sterren. Je vindt ze rechtsboven het sterrenbeeld Orion als groepje sterren vlakbij elkaar. Met het blote oog kun je misschien vijf of zes sterren van elkaar onderscheiden. Met een verrekijker of telescoop worden dit er al wat meer. In werkelijkheid bevinden er duizenden sterren in dit sterrencluster. Ook de Pleiaden zijn met een groothoeklens al goed te zien, net als de Orion Nevel. Toch zul je met een telelens meer sterren vast weten te leggen. De Pleiaden zijn goed vast te leggen met een normale, niet gemodificeerde camera.

California nevel

De California nevel is een H-alpha nevel vlakbij de Pleiaden. Deze is met het blote niet zichtbaar, maar met de camera wel! Je kunt deze nevel het best fotograferen met een gemodificeerde camera. Maar doordat ook dit een relatief heldere nevel is, kan het ook met een gewone camera vanaf een donkere locatie.

Sirius

Als laatste de ster Sirius, dit is de felste ster van de nachtelijke hemel. Deze bevindt zich links onder Orion en is een prachtig verschijnsel.
Veelal zie je deze ster zeer duidelijk flikkeren, dit komt omdat de ster vrij laag aan de horizon staat. Door de aardse atmosfeer en de verstrooiing van licht, zie je de ster flikkeren.

Instellingen

Nu we enkele van deze sterren en nevels hebben besproken is het wellicht ook wel leuk om te weten hoe je deze het best kunt fotograferen. Dit is relatief gemakkelijk.

Wat ik zelf altijd doe is scherpstellen middels de liveview van de camera. Bijna iedere camera heeft tegenwoordig een liveview modus, waarbij je dus live ziet wat je doet. Meestal kun je op het camera schermpje ook nog 5x en 10x inzoomen. Zoom dan in op een ster en draai aan de focusring totdat de ster op z’n allerkleinst is, dan zit je meestal behoorlijk goed in focus. Wat je ook kunt doen is scherpstellen op een aanwezige lichtbron heel ver weg. Dat is wat minder nauwkeurig maar meestal ook redelijk oké. Als laatste optie zou je ook je focus op oneindig kunnen zetten, maar dat levert de minst mooie resultaten op.

Voor alle sterren en nevels hanteren we qua sluitertijd hetzelfde regeltje. Het aantal seconden wat je kunt belichten is gelimiteerd doordat de aarde draait. Hiervoor gebruiken we een formule, zodat de sterren geen streepjes worden.

De formule is als volgt:
400 / Aantal mm van je lens = sluitertijd.
Bijvoorbeeld: 400/20mm = 20s sluitertijd of 400/100mm=4s sluitertijd.

Maakt je gebruik van een crop camera, dan vermenigvuldig je het aantal millimeters van je lens met factor 1,6.

Bijvoorbeeld: 20mm x 1,6 = 32mm. Dus: 400/32mm = 12,5s sluitertijd.

Het diafragma wil je zo laag mogelijk hebben, zet deze dus zo laag als hij kan. De ISO is afhankelijk van het aantal seconden dat je kunt belichten. Kun je 20 seconden belichten, dan kan de ISO lager blijven. Kun je maar 4 seconden belichten, dan moet je dat waarschijnlijk compenseren door je ISO op te schroeven. Hier zijn dus geen specifieke instellingen voor, maar afhankelijk van wat je ziet op je schermpje. Foto te donker? Zet ISO hoger. Foto te licht? Stel de ISO lager in.

Nu je de basis weet kun je aan de slag met oefenen. Vergeet je niet warm aan te kleden want met name ‘s nachts koelt het snel af! Ik hoop dat jullie deze winter na deze tutorial mooie beelden kunnen maken.