Natuurhistorisch Museum Maastricht
Het Natuurhistorisch Museum Maastricht is er trots op te kunnen melden dat ze weer ‘breaking news’ hebben. Een in 2000 gevonden fossiel schedeltje van een 66,7 miljoen jaar oud vogeltje is via CT-scans ‘blootgelegd’, onderzocht, wetenschappelijk beschreven en heeft een naam gekregen: Asteriornis maastrichtensis. Het werd gevonden in de Sint-Pietersberg vlak bij Maastricht.
Het is een van de weinige schedeltjes uit de Krijtperiode dat intact bewaard is gebleven in mergelgesteente. Vogelskeletten zijn broos en laten zich niet zo makkelijk fossiliseren.
Fossiele vondsten
Al ruim 250 jaar wordt er in kalkstenen van de Sint-Pietersberg en omgeving naar fossielen gezocht. Vaak zijn dat kleine slakjes en schelpjes, zee-egels, krabben, koralen, inktvissen en haaien- en vissentanden, maar ook onderdelen van skeletten van Maashagedissen (mosasauriërs) en zeeschildpadden. Allemaal overblijfselen van dieren die in een ondiepe en warme zee leefden, tussen 68 en 66 miljoen jaar geleden.
Fossielen van landdieren zijn in deze zee afzettingen uitermate zeldzaam, want de weg van het land, via de rivier, naar de zee is lang. Tot nog toe is maar een handjevol losse botten en tanden van planten- en vleesetende dinosauriërs en één enkel tandje van een zoogdiertje beschikbaar.
Vogelfossielen
Net zo zeldzaam zijn fossiele resten van vogels. In 2002 werden bij elkaar horende wervels, botten, kaakdelen en één tand van een visetende vogel beschreven. Een paar jaar later, in 2008, werden daar nog wat spaarzame resten aan toegevoegd.
Onderzoek in Cambridge (Engeland)
Het circa 66,7 miljoen jaar oude fossiel dat nu beschreven is, werd al in 2000 verzameld door Maarten van Dinther, werkzaam aan het Leids Universitair Medisch Centrum. Van Dinther schonk zijn fossiel aan het Natuurhistorisch Museum Maastricht. Pas afgelopen jaar bleek hoe bijzonder het eigenlijk
is. Bij het maken van hoge resolutie CT-scans door de onderzoeksgroep van Dr. Daniel Field aan de Universiteit van Cambridge (Engeland) ontdekte men dat het een nog onbeschreven soort voorstelde: Asteriornis maastrichtensis.
Paleontoloog Dr. John Jagt van het Natuurhistorisch Museum Maastricht over deze vondst; “De scherpe blik van Maarten van Dinther heeft ons een fantastisch cadeautje opgeleverd – dit is wereldnieuws!’’
Een vergelijking met recente vogels doet vermoeden dat Asteriornis rond 390 gram gewogen moet hebben. Het was een dier dat zich mogelijk langs de kust van de subtropische zee ophield. In tegenstelling tot de visetende vogels (Ichthyornis groep) uit de Sint-Pietersberg had het nieuw beschreven dier geen tanden.
‘Wonderchicken’
Dit fossiel is van groot belang omdat het de vroegste stadia van de evolutie van moderne vogels illustreert. Het was nauw verwant aan de gemeenschappelijke voorouder van de groep die nu kippen, eenden en ganzen omvat, de Galloanserae. De nieuwe soort combineert kip- en gansachtige trekjes en is om die reden uniek. Ze wordt liefkozend ook wel ‘Wonderchicken’ genoemd.
Waar te zien?
Het artikel waarin het nieuw vogeltje als Asteriornis maastrichtensis wordt beschreven is gepubliceerd in het vooraanstaande vaktijdschrift Nature.
Van het type exemplaar wordt een uitvergrote 3D print van de schedel in het Natuurhistorisch Museum Maastricht tentoongesteld. Dat kan helaas pas als het museum weer opengaat. Op dit moment is het museum, net zoals alle andere musea, door de Coronacrisis gesloten. Het fossiel omvat ook nog andere onderdelen van het skelet, onder andere van de poten.
De vier originele stukjes kalksteen met de niet-uitgeprepareerde botten blijven voorlopig nog even in Cambridge, op uitleenbasis, omdat het onderzoek nog niet helemaal is afgerond.
Geef een reactie