Portfolio grotfotograaf Marc Vanderbruggen

Over mezelf

Toen ik 18 jaar werd sloot ik me aan bij een speleologieclub. Dit is intussen al zo’n 35 jaar geleden. De hobby werd al snel een passie. Vrienden rondom mij vroegen hoe dat was onder de grond. Ik wilde hen hetzelfde laten ervaren aan de hand van foto’s. Zo werd mijn interesse gewekt als fotograaf.

In 1990 begon ik met een Minolta Weathermatic 35 DL, een waterdicht point & shoot camera. Al snel botste ik op de beperkingen van dergelijke toestellen. Hierdoor kocht ik een Ricoh KR-10. Met dit toestel leerde ik mezelf de kneepjes van het vak, met veel vallen en opstaan. Ik vergeleek de kwaliteit van mijn foto’s met foto’s uit boeken en legde voor mezelf de lat steeds hoger. Ik wilde hetzelfde resultaat kunnen halen.

Rond 2005 stapte ik over naar digitale fotografie. Mijn eerste DSLR was een Canon 20D.

Momenteel fotografeer ik met een Canon R5 en een Canon R3. Voor moeilijk te bereiken plaatsen gebruik ik een Canon Powershot G5X. Voor de belichting ben ik onlangs overgestapt naar het Godox systeem.

Naast fotografie in grotten doe ik ook natuur- en landschapsfotografie.

Wat maakt fotografie in grotten anders?

Eerst en vooral is het een hele logistieke onderneming. In gemakkelijk toegankelijke grotten is dat nihil, maar als je diepe natte grotten verkent vraagt dit een hele voorbereiding.
Al het materiaal moet waterdicht verpakt worden en moet tevens tegen een stootje kunnen. Tijdens de progressie in de grot heb je beide handen nodig waardoor je materiaal in een sleepzak getransporteerd moet worden. Daarnaast moet je ook nog de nodige touwen, voeding, drank, nooduitrusting meesleuren.

Wanneer je een plaatje wil schieten moet je al het materiaal uithalen, meestal in een omgeving met veel slijk en een hoge vochtigheid, soms balancerend op een richel naast een afgrond, een rivier of een waterval. Het opstellen van de flitsers vraagt vaak meer dan 30 minuten tijd, waardoor de dragers en het model al snel koud krijgen. Om die reden fotografeer ik meestal enkel met mijn vriendin als model. Het transport van het materiaal doen we dan ook vaak alleen.

Ondergrond als donkere kamer

Onder de grond is er niks van licht. Dat geeft tal van technische mogelijkheden zoals die van de ‘wandelende flits’. Als iedereen zijn licht uit is, wordt er niks geregistreerd op de sensor bij een open sluiter. Enerzijds bepaal jij wat er belicht wordt, maar het is moeilijk om controle te krijgen over de schaduwen. Het is nu net die schaduwen die ervoor zorgen of een foto interessant is of niet. 

Deze foto werd gemaakt met een Canon 20D. Hier werd de techniek van de ‘wandelende flits’ gebruikt. Het toestel wordt op een statief geplaatst. Na het instellen van het diafragma en de scherpstelling werd het toestel afgedekt met een handdoek. Wanneer de speleoloog op de eerste flitspositie gekomen is wordt de sluiter opengezet in Bulb met behulp van een draadontspanner welke we kunnen blokkeren. Wanneer iedereen zijn licht uit is kan de klimmer flitsen. De handdoek wordt op de lens gelegd, nog steeds met een open sluiter. De klimmer kan zijn licht aanzetten en zich naar de volgende positie begeven. Daar kan de procedure van licht uit, handdoek weg, flitsen, handdoek op toestel, licht aan en weer doorklimmen zich herhalen.

Het transport van het materiaal gaat vaak door water en slijk. Een goede bescherming van het materiaal is onontbeerlijk.

Naast talrijke categorieën zoals de langste of diepste grot is er ook de mooiste grot. De Lechuguilla cave in New Mexico wordt aangezien als de mooiste grot op deze planeet. Grotte TSS wordt ook wel eens ‘le petite Lechuguilla’ genaamd vanwege zijn uitzonderlijke schoonheid.

De organisatie ‘ASSOCIATION DE VALORISATION DES CAVITES FRANCAISES A CONCRETIONS’ beheert talloze uitzonderlijke mooie grotten. Grotte Amélineau is er zo één. Toestemming verkrijgen om deze te bezoeken is dan ook moeilijk. Met zes speleologen van de SC33 zijn we voor een weekendje naar Zuid-Frankrijk gereden.

Deze grot staat eveneens onder bescherming. Er zijn slechts twee grotten ter wereld waar groene concreties voorkomen. De groene kleur komt door nikkel in de grond. Goed belicht en het gebruik van de X-Rite color checker passport zorgen voor de correcte weergave van de kleuren.

Deze grot staat onder het beheer van Han en wordt slechts opengesteld voor wetenschappelijk onderzoek. De foto van de grote zaal is vrij uniek. De meeste fotografen leggen aparte onderdelen op de gevoelige plaat. Deze foto is een samengestelde panorama uit vijf foto’s.

Ik wil vooral in mijn werk het gevoel van de ondergrond weergeven zoals de speleoloog dit ook zo ervaart. Daarom vind ik het belangrijk dat een deel van de foto zwart bevat of toch vrij donker is. Hoge contrasten zijn dan ook niet uitgesloten.

Personen in beeld brengen vind ik heel belangrijk. Dat geeft perspectief aan de foto.

Dankzij de radio gestuurde triggers is het regelen van de belichting gemakkelijker en zekerder geworden. 30 jaar geleden was het gebruikelijk om slave units te gebruiken. Pas na het ontwikkelen van de film zagen we het resultaat.

Met deze foto werd ik Belgisch kampioen 2024. Op de internationale rangschikking stond ik op de 2de plaats. Om deze zaal te bereiken moet men met al het materiaal verschillende putten afdalen met enkel versmallingen.

Je leest verder over fotografie op Extreme plekken in Natuurfotografie Magazine editie 78. Tom Pfeiffer neemt je mee naar diverse vulkanen terwijl Robbie Shone ons de wereld van Grotfotografie laat zien. Bob Luijks sluit het thema af met een bezoekje aan Antarctica.