Review Sigma 12-24 F/4 DG HSM Art

Dan gaat het bijna mis. Niet één, maar twee keer achter elkaar glipt de case tussen mijn vingers weg. Het objectief heeft duidelijk een andere pasvorm dan de case. Daarbij is het objectief relatief zwaar en bestaat de case uit glad, flexibel materiaal. Bij een eerste kennismaking wil je niet dat het objectief met een waarde van ongeveer 1750 Euro direct op de grond valt. Een valse start dus, zonde, want zo’n detail hoort gewoon goed te zijn.

Eerste kennismaking

Eenmaal veilig uit de case verschijnt er een prachtig gefabriceerd objectief, zoals we dat inmiddels gewend zijn van de Art-lijn van Sigma. Met een gewicht van 1,15 kilogram heb je echt meteen iets in handen, pure degelijkheid. Niet alleen het gewicht valt op. De bolle frontlens vormt het meest markante element aan dit objectief, gecombineerd met de vaste zonnekap. Deze laatste is geen overbodige luxe in verband met de bescherming van je behoorlijk uitstekende lens. Een dergelijke bolle lens betekent dat je niet kan werken met je standaard polarisatiefilter en filterhouder. Bij aanschaf van een dergelijk objectief zul je moeten investeren in grootformaat filters en een speciale houder.

Kenmerken van een 12-24

De grootste groothoek die ik in mijn tas heb zitten is de 16-35 F/4 van Canon. Misschien denk je nu: die 4 millimeter zal toch niet zo’n groot verschil maken? Toch wel! In onderstaande foto’s is het verschil duidelijk te zien. Met de 12 millimeter past de gehele brug op de foto, iets dat bij 16 millimeter niet lukt. Oké, in deze situatie had ik een stap naar achteren kunnen doen, iets dat natuurlijk niet altijd kan.

Met 12 millimeter kun je dus heel veel ruimte kwijt in een foto. Het objectief leent zich dan ook erg goed voor weidse lege landschappen. Dat lege is wel een belangrijke ‘voorwaarde’, want alles dat zich niet iets verder weg bevindt, wordt direct erg klein in een foto. Wat is dat ‘iets verder weg’? Laten we zeggen ongeveer 100 meter voor Nederlandse elementen. Het spreekt voor zich dat je met een loodrechte rotswand van een kilometer hoogte andere dingen kunt dan ‘onze’ elementen die vaak niet verder komen dan slechts enkele tientallen meters.

Leegte is mooi, maar het kan ook snel te leeg worden. Bij het gebruik van een dergelijk objectief in de landschapsfotografie is het in de meeste gevallen belangrijk enig detail in de voorgrond te hebben. Een standpunt op ooghoogte kan al te hoog zijn. Laag bij de grond verschaft dit het benodigde detail om de voorgrond herkenbaar te maken en tot leven te brengen.

Wie voorgaande foto’s goed heeft bekeken, ziet direct een andere eigenschap van een dergelijk groothoekobjectief. Aan de horizon staan enkele schoorstenen, een kerktoren en hoogspanningsmasten. Deze staan echter niet recht, maar wijken in dit geval naar buiten. Zolang de horizon in het midden staat is er niets aan de hand, maar zodra je met de horizon gaat schuiven, treden vervormingen op. Plaats je de horizon hoog in beeld, dan wijken de elementen naar buiten, plaats je de horizon juist laag in beeld, dan vallen de elementen juist naar elkaar toe. Hoe verder je de horizon van het midden af plaatst, hoe extremer de afwijking. Zolang de afwijkingen beperkt zijn, kun je de elementen in de nabewerking wel weer rechtop zetten. Is de afwijking te extreem, zoals in bovenstaande foto’s, dan kun je dit vergeten. Het gebruik van een dergelijke groothoek vraagt dus om een specifieke handelswijze:

• Of je kiest ervoor de horizon min of meer in het midden te houden, zodat alle elementen netjes recht blijven. In de nabewerking snij je de foto eventueel zodanig uit dat de horizon niet langer in het midden staat.
• Of je kiest voor een setting waarin geen rechte opgaande elementen aanwezig zijn, waardoor deze eigenschap niet zichtbaar is. Denk bijvoorbeeld aan kust- en (boomloze) berglandschappen.

Natuurlijk kun je de extreme vervorming ook in je voordeel gebruiken. Door de horizon bijvoorbeeld bewust heel laag te houden, lijken alle opgaande elementen door de sterke perspectivische werking veel groter dan ze in werkelijkheid zijn.

Bij een niet centraal geplaatste horizon mogen elementen dan wel schuin in beeld komen te staan, de rechte lijnen van de elementen blijven wel netjes recht, in tegenstelling tot fisheye-objectieven. Dat maakt de Sigma ook prima bruikbaar voor architectuur.

Gebruiksgemak

Op het gebruiksgemak valt weinig aan te merken. Het objectief focust snel, nauwkeurig en uitermate stil (heeft ie al gefocust). Op internet kom ik iets tegen over een conflict in scherpstelling i.c.m. het gebruik op een Canon. Voor zover dit verschil al bestaat, moet het minimaal zijn. Ik merk er in ieder geval heel weinig van. Een dergelijk objectief heeft bij ‘normaal’ gebruik in de landschapsfotografie al snel de eigenschap van voor tot achter scherp te zijn, waarmee een minimale afwijking ook nauwelijks zichtbaar zou moeten zijn.

Het forse gewicht is wel even wennen. Mijn 16-35 weegt ruim 600 gram, de Sigma bijna 2x zoveel. Dat is een merkbaar verschil. Waar de Canon een beeldstabilisator heeft, ontbreekt deze bij de Sigma. In veel gevallen zul je een dergelijke groothoek ook zonder stabilisator prima uit de hand stil kunnen houden, maar toch was het een aardige extra optie geweest.

Beeldkwaliteit

Het gebruiksgemak is dus prima, maar hoe zit het met de beeldkwaliteit? Het eerste dat ik test is de inval van zonlicht. Met een dergelijk groot bereik en bolle lens heb je normaal al snel hinder van het zonlicht. Lensflares en andere afwijkingen zijn heel gewoon bij dergelijke groothoekobjectieven. Wat ik ook probeer, het lukt me nauwelijks om lensflares in beeld te krijgen, zelfs niet met de zon vol in beeld. Dat mag met recht een topprestatie genoemd worden!

De Sigma Artlijn staat bekend om zijn uitmuntende optische eigenschappen. Zo scoorde de Sigma 85 F/1.4 Art onlangs de hoogste score ooit voor een objectief, beter dus dan ieder Canon, Nikon of bijvoorbeeld Zeiss-objectief. Dat schept verwachtingen. Helaas worden deze verwachtingen niet helemaal waar gemaakt. Sigma beweert met dit objectief de chromatische aberratie (kleurrandjes rond objecten, vooral zichtbaar tegen heldere achtergronden) tot een minimum te beperken. In de jpg verschijnen echter forse blauwe en rode afwijkingen. Maar nu gebeurt er iets bijzonders, in RAW zijn deze veel minder aanwezig en gaat het om een kleine paars-gele afwijking. Een dergelijk verschil tussen de jpg en de RAW zag ik niet eerder. Toch het resultaat van het machtsspelletje van Canon tegen Sigma? De kleine afwijking in de RAW laat zich gemakkelijk verwijderen met de automatische lensprofielen (die reeds aanwezig zijn in Adobe Photoshop en Lightroom) en de optie om chromatische aberratie te verwijderen. Waar het bij de jpg schrikken was, zijn de prestaties in RAW dus uitstekend!

Waar het objectief in tegenvalt is de scherpte. In het midden is de scherpte prima, reeds vanaf een volledig open diafragma. Voor de randen geldt dit echter niet. Het enige vergelijk dat ik kan maken met mijn eigen objectieven is de Canon 16-35 mm. Duidelijk is te zien dat de Canon net wat meer details laat zien en dat de chromatische aberratie bij f/4 zich bij de Sigma niet helemaal laat verwijderen in tegenstelling tot de Canon. Hoe mooi de beeldhoek ook is, de Sigma leent zich dus niet voor het fotograferen van de sterrenhemel. Met een open diafragma is het beeld in de hoeken te onscherp.

In de meeste landschapsfoto’s zul je echter zelden werken met een volledig open diafragma. Laten we eens kijken wat het verschil is bij een andere diafragmawaarde. Bij diafragma f/7.1 is de scherpte een stuk beter en is het verschil met Canon veel kleiner geworden.

Wanneer je de foto’s van Sigma en Canon naast elkaar ziet, dan valt op dat de Canon wat geler oogt dan de Sigma die juist wat koeler van tint is. Dit heeft te maken met de gekozen materialen.

Bij een extreme groothoek verwacht je de grootste afwijkingen in scherpte, maar bijvoorbeeld ook chromatische aberratie, op het uiterste van het objectief, dus op 12 millimeter. Bij de Sigma is dat echter niet het geval. Op 12 millimeter is het objectief een stuk scherper dan op 24 millimeter. Onderstaande foto’s zijn geschoten bij diafragma f/14, dan mag je scherpe resultaten verwachten, ook in de hoeken.

Een dergelijk objectief koop je doorgaans niet vanwege het bokeh. De kortste scherpstelafstand bedraagt 24 cm, minder dan bijvoorbeeld de Tamron 35 mm. Het objectief heeft daarmee minder ‘groothoek-macro-mogelijkheden’ dan sommige concurrenten, al verbeteren de mogelijkheden wel wat op 24 mm ten opzichte van 12 mm. Scherpgesteld op de kortste scherpstelafstand bij een volledig open diafragma ontstaat zeker een aantrekkelijk zacht bokeh. Voldoende zacht om het onderwerp eruit te laten springen, maar toch nog met voldoende herkenning van het landschap zelf.

Conclusie

De Sigma 12-24 f/4 DG HSM is een objectief met een aantrekkelijk bereik, een bereik met maar weinig directe concurrenten. Alleen de Canon 11-24 heeft een nagenoeg gelijk bereik. Bij Nikon komt de 14-24 het dichtst in de buurt van de Sigma. Het objectief levert prima resultaten wanneer gebruik gemaakt wordt van de kortste brandpuntsafstanden in combinatie met een enigszins geknepen diafragma. In de maximale zoomstand (24 mm) en bij open diafragma’s blijft de scherpte ver onder de verwachtingen.

Nu is het de vraag in hoeverre dit erg is. Het objectief kost ongeveer 1750 Euro, een koopje in vergelijking met de Canon 11-24 waarvoor je maar liefst 3100 Euro moet neertellen. Dat laatste objectief is dan wel veel scherper dan de Sigma. Zelf beschik ik over de 16-35 millimeter van Canon, een objectief dat eveneens een stuk scherper is dan de Sigma. Dat objectief kost nog geen 1100 Euro. Heb je de weidsheid van de Sigma niet nodig, dan vormt de 16-35 een aantrekkelijk alternatief.

Het bereik van 12-24 millimeter is duidelijk bedoeld voor mensen die weten wat ze met al die millimeters moeten doen. Het is alles behalve een standaardlens. Vanwege het ‘omvallen’ van elementen bij een uit het midden geplaatste horizon is het zoeken naar geschikte aanleidingen. In ons land, vol opgaande elementen, is het zeker niet altijd het gemakkelijkste objectief. In machtige landschappen, zoals IJsland, zul je met dit objectief gemakkelijker veel plezier beleven. Uiteraard blijft het benutten van details in de voorgrond vaak een voorwaarde.

Pluspunten:

• Aantrekkelijk zoombereik
• Gebouwd als een tank, stof en spatwaterdicht
• Snelle, geruisloze zoom
• Nauwelijks last van lensflares en chromatische aberratie
• Nauwelijks vervorming van rechte lijnen

Minpunten:

• Gebrek aan scherpte bij open diafragma’s en rond de verste brandpuntsafstanden
• Geen beeldstabilisator
• En vooruit, de lenscase om schade bij een eerste kennismaking volledig uit te sluiten