28mm?
Ik denk dat menig natuurfotograaf zich deze vraag zal stellen. Waar gebruik je een 28 mm voor? Vroeger – toen de camerasensoren nog goedkoop waren, oprolbaar, verwisselbaar en maar 36 x te gebruiken waren – was 28 mm eigenlijk dé groothoek standaard. Nu zijn we gewend aan veel grotere beeldhoeken. Menig landschapsfotograaf schiet op 16 mm (of 10 mm voor de APS-C camera’s) tot zelfs 12 mm maar vroeger was zelfs een 24 mm al uitzonderlijk. In de tijd zonder zoomlenzen had je een soort vaste range: 24 mm, 28 mm, 35 mm, 50 mm, 80 mm, 105 mm, 135 mm en 200 mm. Hiermee had je het hele scala aan bereiken afgedekt. De 24 mm was echter vaak erg duur en kwam ook pas later. Zelfs in de digitale fotografie begon men nog met 28-75 of 28-70 lenzen die nog afkomstig waren uit het analoge tijdperk. Pas later werd alles 24-70.
Scheelt dat nou veel, 24 mm vs 28 mm? 4 mm lijkt niet veel maar je moet het procentueel zien. 4 mm extra is maar liefst 15% extra beeld. In vergelijking met een 35 mm heb je echter maar liefst 25% extra beeld. Dus ondanks dat er 24 mm lenzen kwamen bleef de 28 mm lens een belangrijke tussenschakel naar de 35 mm. Niet voor niets dat op iedere lens in dit bereik de waarden 24, 28, 50 nog steeds staan aangegeven. Fotografen die alleen met vaste brandpunt lenzen werken zullen ook het liefst tussen hun 24 mm en 35 mm een 28 mm willen hebben omdat de overgang anders té groot is. Laat Sigma in zijn ART serie daar nu volledig in voorzien. In de f/1.4 lijn heeft Sigma de volgende lenzen ontwikkeld: 20, 24, 28, 35, 40 en 50 mm.
Ik geef grif toe dat ikzelf echter 28 mm niet heel veel gebruik in mijn landschapsfotografie. Vaak werk ik met een 16-35 of 24-105, beide hebben 28 wel degelijk in het bereik liggen. Toch zie ik het niet veel terug in Lightroom. Voor mij zijn deze twee weken dan ook dubbel: ik mag op stap met een Sigma ART lens èn ik mag ontdekken of 28 mm wat voor mij is.
Solide ontwerp en bouw
Meteen al bij het uitpakken merk ik dat de ART serie niet alleen over de beeldkwaliteit gaat. Wat een degelijk en tegelijk stijlvolle lens is dit. Alle voelt solide en soepel. Wat specificaties betreft mag je deze lens ook best indrukwekkend noemen: 9 diafragmabladen en 17 lenzen in 12 groepen (voor de kenners: twee FLD en drie SLD elementen en drie asferische elementen, super multi-layer coating). Verder is de lens stof- en spatwaterdicht, voorzien van zeer snelle hyper sonic AF motor (HSM) en compatibel met Sigma USB Dock voor het updaten van firmware. Wat bouw betreft is de lens bijna 11cm lang en heeft een doorsnede van bijna 83mm. Hij heeft een filterdiameter van 77mm waarmee je gewoon je filters en standaard filterhouders kunt gebruiken. De zonnekap is gemaakt van stevig kunststof en wordt met een knopje gelocked sodat hij er niet spontaan af kan draaien. Wel trekt het rubber an de onderkant van de zonnekap snel stof en vuil aan. Al mijn vingerafdrukken staan er nu op… niet echt AVG proof.
De lens heeft een stevige en degelijke behuizing en weegt maar liefst 865 gram. Dat gewicht komt natuurlijk mede door de indrukwekkende grote lichtsterkte van maar liefst f/1.4. Dat is 4x meer licht dan een op zich al behoorlijke lichtsterkte van f/2.8. Het maximum van de diafragma range is f/16. Bij Sigma hebben ze vast gedacht, boven de f/16 gebruikt niemand meer…
Natuurlijk is deze lens geen macro lens en met zijn minimale scherpstelafstand van een bescheiden 28cm kun een maximale vergroting bereiken van 1: 5.4 ofwel 0,19x. Ook is het afleesscherm voorzien van een scherptediepte verdeling hoewel alleen met f/8 en f/16, dat had voor mij met nog wel meer waarden gemogen. De korte scherpstelslag is fijn als je snel op handmatige scherpstelling je focus wilt vinden maar als je heel precies (bijvoorbeeld op f/1.4) je focus wilt bepalen is schiet je er al snel doorheen. Een iets langere slag had voor mij gemogen, dan was er ook meer ruimte voor scherptediepte verdelingen bij ook lagere diafragmawaarden.
De Weerribben
Tja, een lens vasthouden en bewonderen is natuurlijk leuk voor lenzen verzamelaars maar ik ben fotograaf. Hoe mooi en solide een lens ook is, hij is uiteindelijk bedoeld om op de camera aan het werk te zijn. En dus gaan we meteen de praktijk in. Naderhand kunnen we wel alle saaie labtesten doen, eerst een gevoel krijgen. Toevallig moet ik deze week twee maal naar Nationaal Park Wieden-Weerribben en hoewel ik tijdens ‘werk’ het liefste werk met vertrouwd materiaal neem ik de gok en laat mijn gewone groothoek thuis. De enige manier om te kijken of 28 mm wat voor mij is, is mijzelf te dwingen er alles mee te doen.
Als landschapslens merk ik dat ik vaak te veel heb (of te kort kom) aan 28 mm. Ik ben een echte 16 mm shooter en dan is 28 mm wel enorm wennen. Reflecties passen er niet helemaal op of ik mis delen van wolkenluchten. Nu hebben we sowieso wel wat pech want het weer is grauw en grijs. Gelukkig moet ik deze week nog een keer hiernaartoe, hopelijk dan beter weer. En juist omdat het nu grauw is besluiten we de fluisterboot aan te leggen bij een hooilandje. Deze landjes, tussen de rietvelden, werden lang door boeren gebruikt om hun koeien op te laten grazen. Omdat het geen echt land is maar oud rietland, zie je hier een unieke veen flora met allerlei insecten. De sloten tussen de hooi- en rietlandjes in groeien langzaam dicht met de beschermde krabbescheer.
Meteen kan ik de polarisatiefilter testen. Fijn dat ik hier niet te maken heb met extravagante filtermaten of zelfs bolle frontelementen, gewoon een 77mm filter. Ook heel prettig is dat ik niet te maken heb met een zeer vervelende polarisatievlek omdat de beeldhoek zoveel groter is dan het polarisatie-effect. Daardoor kan ik goed het verlandingsproces door de krabbescheer in beeld brengen. Wel is het even pielen want de zonnekap sluit zó nauw dat je wel ribbels op de voorkant van de polarisatiefilter moet hebben om hem te kunnen draaien. Heb je dat niet, dan moet je de zonnekap er (tijdelijk) even afhalen.
f/1.4 en bokeh
De lens heeft een fenomenale lichtsterkte van f/1.4. Dat heeft diverse voordelen en mogelijkheden. Zo is het beeld, als je door de zoeker kijkt, enorm helder. Immers, je kijkt door een enorm grote opening, je krijgt maar liefst 4x meer licht binnen dan met een f/2.8 lens. Daarnaast is ook de autofocus snel, hoe meer licht, hoe makkelijker het is om lokaal contrast te vinden en hoe sneller de AF. Maar voor mij misschien nog wel het belangrijkste is de unieke scherptediepte mogelijkheden. f/1.4 betekent een enorm kleine scherptediepte, zelfs als je op redelijke afstand zit van je onderwerp en ondanks de groothoek. Heb ik een lens met f/1.4 in handen dan wil ik gebruik maken van de onscherpte. Kan ik meteen zien hoe mooi (of lelijk) de onscherpte is van deze lens. Want een kleine scherptediepte met lelijke onscherpte heb je nog niets aan.
In een kale jonker (een distel) zit een libel (oeps… geen idee welke, iemand?) te wachten tot de zon even door wil komen zodat hij voldoende op kan warmen om te gaan vliegen. Hij (of zij) laat mij dichtbij genoeg komen om de macro capaciteiten van de 28 mm uit te proberen. Bewapend met een flitser voor een dramatische belichting ga ik aan de slag.
Wat meteen opvalt is dat de libel echt gestoken scherp is, zelfs op f/1.4 is de scherpte (althans wat ik in het veld kan zien) fantastisch. Maar minstens zo mooi is de onscherpte, de vorm en kleur van de onscherpe distel in de achtergrond zijn prachtig. In de tuin speel ik hiermee verder, onder gecontroleerde omstandigheden ga ik aan de slag met de verschillende diafragma waarden en het effect op scherptediepte en onscherpte.
In het veld had ik de dromerige en erg mooie onscherpte al gezien maar in de tuin valt mij tevens ook nog de fraaie bokeh in de lichtpuntjes op. De cirkels in de achtergrond en zijn rond en geven het geheel het speels effect wat veel fotografen zoeken in de onscherpte. bij f/16 is nog niet de hele boom (en de gekleurde slingers van mijn dochters feestje) scherp. Omdat ik hier op relatief korte afstand van de bloem zit heb ik dichtbij scherpgesteld. Je kunt berekenen dat het scherptevlak, zelfs bij f/16 nog niet eens veel verder ligt. Iets verder kunnen diafragmeren zou alsnog wel fijn zijn geweest wil je toch iets meer scherpte in de achtergrond hebben.
Autofocus
Ik hoor je al denken, autofocus van belang bij groothoek? Nee, voor mij persoonlijk niet echt. Zeker als ik met landschappen bezig ben werk ik grotendeels op handmatige scherpstelling maar toch is het interessant om te zien hoe de AF van deze lens het ervan brengt. Immers, met een f/1.4 en tegelijk super snelle AF (HSM) zijn de verwachtingen hooggespannen.
Overal in Nederland proberen we het water van het land te krijgen om niet onder te lopen. Alleen in de Wieden en Weerribben zijn er molentjes om het water uit de sloot op de rietlanden te pompen. Riet groeit op riet en uiteindelijk komen de wortels niet diep genoeg meer voor het water… Wat is dan leuker dan een draaiende molentje met lange sluitertijd. Terwijl de fluisterboot gewoon doorvaart ga ik aan de slag met f/16 en een 1,2 ND filter (4 stops grijsfilter) en continue scherpstelling. Eén van de beelden heeft precies de goede scherpte bij een sluitertijd van 1/5 sec. Dan besef ik mij dat ik met de grijsfilter de voordelen van de f/1.4 teniet heb gedaan en ga op zoek naar een ander onderwerp.
De boot vaart nog steeds door en ik zie telkens waterlelies langskomen. We varen vlak langs de lelies en ik hou mijn camera boven het wateroppervlak. Met continue scherpstelling probeer ik de bloem op f/1.4 precies scherp te krijgen. Er is enige oefening nodig maar eenmaal in de vingers lukt het steeds beter. De AF is in ieder geval niet de tekortkoming… die is retesnel!
Waar je wel om moet denken is dat in de volle zon werken met f/1.4 voor problemen zorgt: zelfs met ISO 100 was de bijbehorende sluitertijd eigenlijk sneller dan wat de camera aan kon. Op 1/8000 was de foto alsnog overbelicht. Eigenlijk moet je dan weer met een grijsfilter werken maar ik heb even gewacht tot ik een waterlelie iets meer in de schaduw vond.
De saaie labtesten
Je hebt veldervaringen en labtesten. Waar veel te veel fotografen zich blindstaren op MTF charts (scherptegrafieken) en testen van vervorming en vignettering is het veel beter om de lens tijdens je normale werk te testen. Hoe voelt hij, hoe werkt hij en wat voor gevoel heb je bij de resultaten. Toch kan het interessant zijn om je gevoel te vergelijken met objectieve testen.
Vignettering
Vignettering is lichtafval, het fenomeen dat de foto naar de hoeken toe donkerder wordt. Dit effect zie je vooral bij grote diafragmaopeningen en geen lens heeft er geen last van. Nog buiten het feit of je er als fotograaf ‘last’ van hebt want vele voegen het in de nabewerking alsnog weer toe om wat meer nadruk te leggen op het onderwerp. In het veld was het mij bij f/1.4 wel opgevallen maar hoger niet echt. Eens kijken als we hem tegen de muur zetten.
Je moet deze foto van wat meer afstand bekijken en dan zie je dat tot f/2.0 er iets aan vignettering te zien is, zeker bij f/1.4. Vanaf f/2.8 is het helemaal weg. In de meeste postprocessingssoftware zoals Lightroom zitten de profielen van lenzen ingebouwd waarmee hij zelf de vignettering corrigeert.
Vervorming
Veel lenzen, zeker groothoek, vervormen het beeld. Ook wel logisch omdat je een enorme beeldhoek om moet vormen tot een plat beeld. Bij groothoeklenzen die je dan vervorming of tonvormige vertekening (barrel distortion) en ik ben benieuwd in hoeverre de Sigma 28 mm hier last van heeft. De muur biedt weer uitkomst.
Als je goed kijkt zie je enige tonvormige vervorming maar dan moet je goed kijken… mij stoort het totaal niet. En mocht het je toch storen? In hetzelfde lensprofiel waarmee je de vignettering corrigeert zit ook een correctie voor de vertekening.
Scherpte
Mijn gevoel uit het veld was erg goed, ik zou deze lens zonder pardon zelfs op f/1.4 gebruiken. De muurfoto’s bieden ook hier uitsluitsel.
Mijn gevoel bedriegt mij niet, vanaf f/1.4 is het centrum van het beeld al indrukwekkend scherp. Vanaf f/1.6 (of f/2.0 als je veilig wilt zijn) is de scherpte volledig. Hoe indrukwekkend is dat… De hoekscherpte blijft wat achter maar dat is ook niet verwonderlijk met zulke diafragma waarden. Die is prima vanaf f/2.8 en perfect vanaf f/5.6. Maar ach, als je per se de hoeken scherp wil hebben doe je dat normaal gesproken bij landschappen en dan werk je toch zelden op f/1.4? Sterker nog, de meeste landschapsfotografen pakken f/8 of f/11…
Tegenlicht: flare en CA
Een laatste test en dan ben je van mij af. Hoe zit het met flare en CA (Chromatische Aberratie of kleurschifting). Flare heeft te maken met lichtbreking in de lens zelf bij direct invallend (zon)licht, CA is het fenomeen dat op contrastrijke plekken in de foto een ’tussenkleur’ ontstaat, een gekleurd randje. CA is in de nabewerking vaak goed weg te halen door een optie als ‘remove CA’. Flare helaas niet.
Heerlijk fel tegenlicht bij f/16 om te kijken of je zo’n mooi ‘sterretje’ kunt krijgen door diffractie (lichtbreking door een kleine lensopening). Wat flare betreft kon ik nauwelijks flare ‘creëren’, een kleine groen vlekje is het beste wat ik ervan kon maken. Ook de CA valt enorm mee, als je goed kijkt zie je een kleine gekleurd randje maar het valt nauwelijks op en in de nabewerking is het zo weg.
Conclusie
Heb je het gered tot hier? Heel goed! Ik heb geprobeerd zo uitgebreid mogelijk te testen, zowel objectief als gevoelsmatig. Als ik de labtesten bekijk praten we hier met de Sigma 28 mm f/1.4 ART over een perfecte lens. Alleen de hoekscherpte misschien die wat minder is maar vanaf f/2.8 nog steeds prima. Wat de overige zaken betreft zoals centrumscherpte, vervorming, flare, CA en vignettering denk ik dat Sigma een nagenoeg perfecte lens heeft afgeleverd. De AF is accuraat en snel, het contrast en kleur zijn mooi, kortom, niets dan lof. Verder kun je gewoon je normale filters gebruiken.
Helemaal geen nadelen dan? Nee, eigenlijk niet. Alles wat ik kan bedenken zijn een beetje minor punten. Denk aan het best forse gewicht, mijn vingerafdrukken op de zonnekap en het niet zo gemakkelijk kunnen draaien van de polarisatiefilter bij montage zonnekap. Ook had voor mij de minimale scherpstelafstand wat korter gemogen. Ik hoef geen 1:1 macro maar de f/1.4 smeekt er bij mij om, om het macro gebied op te willen zoeken. Een maximale vergroting van 0,19x vind ik persoonlijk wat mager. Toch schijnt dit de standaard te zijn, alsof groothoekmacro nog niet ontdekt is. Verder is de lens (nog) niet beschikbaar voor ed spiegelloze camera’s en ik denk dat dat wel een gemis gaat zijn.
Laatste punt voor mij is wel een beetje de prijs. Vergelijk ik hem met zijn naaste broer en zus, de 24 mm f/1.4 en de 35 mm f/1.4 dan kosten die beide bijna 40% minder. Nu heb ik geen van beide getest en weet ik dus ook niet of ze de nagenoeg perfecte kwaliteit van de 28 mm zouden halen, toch denk ik dat ik met mijn fotografie (denk aan mijn passie voor de nacht) eerder voor de 24 mm zou gaan. Net even die paar mm meer, net wel de hele reflectie erop en alle wolken. Tenzij de 28 mm echt zó ontzettend veel beter is… maar daarvoor zou ik de 24 mm (en 20 mm) eens uitgebreid moeten testen… Sigma…?
Voordelen (pro’s)
- Zeer degelijke en solide lens, mooi afgewerkt.
- Stevige zonnekap met lock.
- Snelle AF door de HSM.
- Scherp en dus prima bruikbaar vanaf f/1.4 in het centrum.
- Vanaf f/2.0 ragscherp.
- Vignettering valt enorm mee en is vanaf f/2.8 al weg.
- Nauwelijks flare te ontdekken.
- CA zeer beperkt.
- Nauwelijks vertekening.
- Filtermaat 77mm, dus alle ‘normale’ filters te gebruiken.
Nadelen (con’s):
- Behoorlijk gewicht.
- Hoekscherpte pas optimaal vanaf f/5.6.
- Relatief lange minimale scherpstelafstand met behoudende maximale vergroting van 0,19 x.
- Prijstechnisch behoorlijk veel duurder dan zijn broer en zus, 24 mm f/1.4 en 35 mm f/1.4.
- Niet beschikbaar voor spiegelloze camera’s.
- Blijft de vraag in hoeverre 28 mm voor natuurfotografen een logische brandpuntsafstand is…
9 reacties
Op de website van Sigma komt niet ter sprake dat deze lens NIET op een body kan zonder spiegel!!
Cees
Beste Cees, natuurlijk kan hij op een Canon EOS-R maar dan wel met de EF koppelring, er is geen Canon RF mount beschikbaar voor de spiegelloze Canon camera’s. Hij is op dit moment beschikbaar voor Sony E mount (dus Full Fram spiegelloos), Canon EF (dus Canon met spiegel), Nikon FX en Leica L. Dat betekent dat er diverse mounts zijn waar deze lens alleen op kan met een koppelring. Denk aan bijv. Sony A, Sony E NEX, Canon RF, Olympus MFT of Pentax.
Doe mij maar een oude Nikon 28mm f/2.8 AI-s (manual focus, sinds 1981) als het een 28 moet zijn. Lees Ken Rockwell maar waarom: “Even at 24MP, it’s brilliantly sharp and contrasty even at f/2.8, and doesn’t get any better as stopped down”. En kost vandaag de dag nog maar 100 euries o.i.d. 2e hands.
Nu zou je kunnen zeggen dat de vergelijk niet zuiver is, maar deze Sigma lens wordt pas echt goed bij f5.6, dus… 😉
ho, dat heb ik niet gezegd. De hoekscherpte is pas optimaal bij f/5.6, centrum is vanaf f/1.4 al scherp. Maar je vergelijkt hier wel appels met peren, de Nikon is alleen voor … Nikon (heb ik als Canon fotograaf niets aan) en verder vergelijk je en manuele f/2.8 lens met een automatische f/1.4 lens. Overigens… als jij tevreden bent met jouw lens, geweldig hoor 😉
Dat bedoelde ik precies, dat model Nikon 28 is bij volle opening al fenomenaal scherp, wordt niet eens beter met diagragmeren! Ik bezit geen 28, maar als… dan zou ik die arresteren (heeft Canon ooit een betere gemaakt? Nikon niet… ook niet alle modellen die erna kwamen en dat jij Canon-gebruiker bent kan ik niets aan doen – die hebben in de loop der tijd ook enkele uitmuntende optieken gemaakt maar daar ben ik als Nikon-gebruiker weer minder goed van op de hoogte).
Je mag mij wel uitleggen waar ik bij een dergelijk kort brandpunt een scherpteautomatiek voor nodig heb. Ik snap dat niet maar ben natuurlijk ook een dino van de oude stempel en snap dat evenmin bij macro-lenzen. Zelfs bij mijn 300/2.8 zet ik de automatiek vaak uit, bijv. bij vliegende vogels waarbij ik het veel makkelijker en bedrijfszekerder vind ze de scherpte in te laten vliegen dan te vertrouwen op de slecht controleerbare op en neer jagende scherpteautomatiek.
Mijn probleem met die automatieken is vooral dat ze de scherpte vaak leggen op wat niet mijn bedoeling was.
Beste Egon, Sigma is een fabrikant die lenzen maakt. Dat Nikon in 1980 al een lens gemaakt heeft wil niet zeggen dat Sigma niet ook eenzelfde soort lens maakt. Zij hebben een ART serie waarin ze een hele serie lenzen ontwikkelen, allemaal f/1.4. Daar is een doelgroep voor. En ik test hoe goed die lens is. Of er nou andere lenzen zijn die net zo goed zijn of niet, is eigenlijk niet echt relevant in deze tenzij ik echt een vergelijk ga maken.
Waarom er een AF in deze lens zit, omdat alle lenzen tegenwoordig een AF hebben. Op lenzen van Irix en Laowa na dan. Of dat nuttig is of niet is ook niet echt relevant, mensen die nog nooit op MF hebben gewerkt (en dat is een hele grote groep!) kunnen met AF werken, alle ‘dino’s (als je mij je eigen grapje vergeeft 😉 ) kunnen de lens op MF zetten. Voor elk wat wils lijkt mij 🙂
‘En ik test hoe goed die lens is’ – zoals ik je lees niet bijzonder goed dus… Hallo zeg, of eigenschappen van een object dat je bespreekt nuttig zijn of niet (zoals scherpstelautomatiek) lijkt mij reuze relevant evenals vergelijk met bewezen topproducten welke qua toepassing vergelijkbaar zijn. Ben je nu aan het voorlichten of reclame aan het maken?
Maar begrijp mij nou niet verkeerd want ik vind je bespreking best goed, anders zou ik er geen punten uit kunnen lichten. Er worden, denk ik, heel veel nogal breinloze producten gemaakt (dus óók door Nikon, want na dat geniale model kwamen er geen verbeteringen meer, integendeel, maar die heel goeie lens uit 1981 kun je geloof ik nog steeds ook nieuw kopen!) en ‘omdat alle lenzen tegenwoordig een AF hebben’ is natuurlijk een argument op niveau van ‘wij van WC-eend’.
Inhoudelijk onderscheidend (voor de doelgroep?) in deze lijkt mij de eigenschap ‘f1.4’ maar die vind ik pas echt interessant en het gewicht waard als de resultaten daarbij top zijn en niet pas na diafragmeren tot 5.6 (want dan ben ik alsnog 2 stops beter uit met die 2.8, snappie?). Wat ik uit je bespreking opmaak is: beperkt bruikbaar op f1.4, beter bruikbaar op 2.8 en prima lens op 5.6 maar daar is het ding uiteraard veel te duur en te zwaar voor.
Johan,
Een goede review maar het is wel een beetje vlees nog vis lens, op full frame 28 mm maar op een crop camera 44,8 mm en dan is de lens niet zo bijzonder.Ook de prijs € 1249,00 is stevig,de Irix 15 mm blackstone €695,00 is dan een goed alternatief.
Beste C.,
Dank voor je reactie maar als ik eerlijk ben vind ik dit ook een beetje vlees noch vis vergelijking. deze lens kan natuurlijk op een crop camera maar is daar duidelijk niet voor bedoeld… Ik zie dat dan ook niet als een minpunt. Verder gaat de vergelijking met een 15 mm natuurlijk ook mank, 15 mm is niet hetzelfde als 28 en de lichtsterkte van beide lenzen is volledig verschillend. Overigens is de 15mm van irix wel gewoon ook voor full frame.
Groet Johan