Menu

Onderdeel van Pixfactory

De rosse stekelstaart: exoot & zondebok

Met enige regelmaat wordt er de aandacht op gevestigd; ons land gaat naar de verdoemenis! Steeds weer duiken er planten en dieren (en volgens sommige kortzichtige politici zelfs mensen!) op die hier van origine niet thuis horen. Maar die het hier zo naar hun zin hebben dat ze besluiten zich hier te vestigen en daarmee de plek innemen van planten en dieren (en volgens diezelfde politici ook mensen) die hier wel thuis horen. We noemen dat invasieve exoten.
Rosse stekelstaart
Rosse stekelstaart, een prachtige vogel maar nog steeds een invasieve exoot. Fotograaf: Erik Ruiterman

Dan brengen die exoten ook nog eens allerlei onheil mee! Vreemde ziektes, vermenging en verdringing… Er zit maar één ding op; als ze het te zeer naar hun zin krijgen moeten we ze vernietigen! Dat kost dan weer handen vol geld want als zo’n ongewenste vreemdeling bij ons gevestigd is, zijn vaak aanzienlijke uitgaven nodig om de schade te herstellen en de invasieve exoot te verwijderen of om verdere verspreiding te voorkomen. Geschat wordt dat de kosten alleen al in de lidstaten van de Europese Unie ten minste € 12 miljard per jaar bedragen! En dan hebben we het dus alleen over planten en dieren…

Schobbejak

Maar hoe zit dat nou met die vreemde gasten? Kijk bijvoorbeeld eens naar de rosse stekelstaart eend met zijn olijke blauwe snavel. Wat mij betreft een lust voor het oog en nog fotogeniek ook. Iets waar ik als natuurfotograaf wel blij van wordt. Maar deze, van origine Noord Amerikaanse schobbejak heeft na zijn komst in Europa een oogje laten vallen op het sexy witkopeendje. Al snel bleek die liefde wederzijds en van het een kwam het ander. Binnen de kortste keren zwommen er kleine pijltjes rond die noch stekelstaart, noch witkopeend waren. En natuurlijk leefden ze nog lang en gelu…..

Geen gemend huwelijk

Helaas… Want dit gemende huwelijk wordt in onze ‘westerse beschaving’ niet op prijs gesteld en dat kost het blauwsnavelige vriendje – als hij niet héél goed uitkijkt – nu de kop. Uitroeiing is wat dit stekelstaartje in Europa boven het hoofd hangt. En dat daar serieus werk van wordt gemaakt, blijkt wel uit de folder ‘Bestrijding rosse stekelstaart'(PDF). In deze folder, uitgegeven door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, valt te lezen dat “het ‘verwijderen’ van de rosse stekelstaart uit de natuur nodig is om te zorgen dat de witkopeend niet verdwijnt. Het bestrijden van de rosse stekelstaart is in overeenstemming met Europese afspraken die zijn gemaakt in het kader van de Conventie van Bern (het Biodiversiteitsverdrag) en het Nederlandse exotenbeleid. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is verantwoordelijk voor de bestrijding. De provincie zorgt voor de vergunning. Opzet is dat faunabeheereenheden in nauwe samenwerking met de NVWA de uitvoering in de provincies coördineren. Via de wildbeheereenheden worden de schutters geselecteerd. Zij voeren de bestrijding uit in samenwerking met de terreinbeheerders”.

Had je nu maar altijd een partner van je eigen soort gezocht… Fotograaf: Erik Ruiterman

Eigen schuld?

Begrijp jij het? Ik niet eigenlijk… Zoals ik er naar kijk kan die rosse stekelstaart er niets aan doen maar moet hij hier wel het loodje leggen. Feit is dat de wereldwijde(!) populatie witkopeenden ernstig achteruit is gegaan. Aan het begin van de 20ste eeuw waren er nog 100.000 witkopeenden terwijl dit aantal in 1991 werd geschat op 19.000. Tussen 1990 en 2007 is de populatie waarschijnlijk verder afgenomen tot minder dan 10.000 exemplaren. In verschillende Europese landen is de soort inmiddels uitgestorven. Als een van de belangrijke redenen hiervoor wordt klimaatverandering genoemd. Hoewel door sommige ‘wijze mannen’ de effecten hiervan ontkend worden, zijn door de toename van droge periodes veel broedgebieden in Centraal Azië uitgedroogd. Tel daar bij op dat in de 20ste eeuw ongeveer 50% van de broedgebieden door menselijk toedoen zijn droog gelegd en dat wat er over blijft kwetsbaar is door vervuiling en verstoring. Dat blijkt dus niet zo goed voor het voortbestaan van de witkopeend. Je kunt dan ook rustig stellen dat wij mensen een ‘constructieve bijdrage‘ hebben geleverd aan de immense achteruitgang van ‘onze’ witkopeend.

Zondebok

Tegelijkertijd hebben wij – omdat we ze zo leuk vinden – enkele rosse stekelstaarten opgehaald uit Noord-Amerika. En natuurlijk laten we die rosse stekelstaarten ontsnappen en stellen we vervolgens vast dat die rosse stekelstaarten door hybridisering verantwoordelijk zijn voor de uitroeiing van de witkopeend. En om die reden dienen te worden ‘verwijderd’! Zo hebben wij een zondebok gevonden die als bliksemafleider mag dienen om ons eigen destructieve gedrag te verbloemen. We vernietigen op grote schaal de broedbiotopen en halen vreemde snuiters binnen die vervolgens als schuldige worden aangewezen voor het uitsterven van de soort. Jaja…schiet mij maar lek.

Ja, jij bent de grote zondebok en bliksemafleider van de werkelijke toedracht van de afname van de witkopeend. Fotograaf: Erik Ruiterman

Spiegel

Ik begrijp dat invasieve soorten vanuit bepaalde invalshoeken als een probleem kunnen worden gezien. Maar ik ben er stellig van overtuigd dat het niet de soort in kwestie is, maar dat het echte probleem ligt in het handelen van diegenen die voor de komst van deze soorten verantwoordelijk zijn. Buitenlandse eekhoorns die ontsnappen uit dierenwinkels, woekerende waterplanten die afkomstig zijn uit onze leeg gegooide aquaria, exotische muggen die meekomen met allerlei producten die we over de hele wereld transporteren…iedere keer weer blijken wij zelf de oorzaak van de ellende. En dat los je niet op met het vernietigen van de vermeende ‘plaag’, dat is dweilen met de kraan open. Dus of we kijken eens goed in de spiegel en passen ons eigen gedrag aan, of we nemen de nadelen van ons gedrag op de koop toe. En houden op om ons er tegen te verzetten en gaan genieten van de diversiteit die op deze manier op ons pad komt. Misschien ook nog een mooie overweging voor de eerder genoemde politici!

Geef een reactie

9 reacties

  1. Erik,
    Mooi betoog en ik ben het helemaal met je eens.
    Alleen al het feit dat wij ons zelf (wij mensen) niet als dier beschouwen, terwijl wij gewoon een dierensoort zijn, maakt dat het overgrote deel van onze soort zichzelf niet meer als onderdeel van de natuur ziet terwijl wij dit wel degelijk zijn. Hierdoor maakt onze soort beslissingen die op korte termijn vaak heel ( financieel) aantrekkelijk lijken te zijn, maar op lange termijn grote gevolgen heeft voor de natuur waar wij zelf ook onderdeel van uitmaken en die wij nodig hebben om überhaupt te kunnen bestaan.
    En als de gevolgen zichtbaar worden dan begint het spel, of er wordt ontkent (er is geen klimaatverandering ) of er wordt een zondebok gezocht, maar nooit wordt de hand in eigen boezem gestoken. Dit is, helaas, hoe het grootste gedeelte van onze soort in elkaar zit. Zijn wij mensen soms een foutje in de evolutie, en is er ergens in onze ontwikkeling door de eeuwen heen iets fout gegaan waardoor de ontkoppeling met het leven om ons heen heeft plaats gevonden?

    1. Hallo Michel,
      Dank voor je reactie.Wij lijken het inderdaad helemaal eens te zijn. Ik weet alleen niet of wij een ‘foutje’ in de evolutie zijn, of dat het feit dat wij deze afslag hebben genomen ook een onderdeel van de evolutie is. Misschien leidt het ooit nog ergens tot iets moois maar of wij dat nog gaan mee maken betwijfel ik 😉

    1. Beste Zenno,
      Bedankt voor je reactie. Fijn dat het in ieder geval bij jou al tientallen jaren bekend is. Maar ik vraag mij af wat dan al tientallen jaren bekend is. Dat wij zelf de oorzaak zijn van de desastreuze achteruitgang van de witkopeend? Dat de rosse stekelstaart niet de oorzaak is van die achteruitgang? Blijkbaar is bij de dames en heren die er over gaan niet bekend hoe het zit, anders was de maatregel om de rosse stekelstaart ‘preventief’ af te schieten vast en zeker niet bedacht.
      Het punt dat ik onder de aandacht wil brengen is dat wij mensen met ons gedrag de ooraak zijn van allerlei ongewenste ontwikkelingen op het gebied van voortplanting van uitheemse soorten ten koste van inheemse soorten. En dat wij de schuld daarvan leggen bij dieren/planten die voor de door ons aangemerkte ‘overlast’ zorgen terwijl ons eigen gedrag daar de feitelijke oorzaak van is. Wellicht wordt dat onvoldoende helder in in column, dat is dan spijtig.
      Groet, Erik

    2. Dankje voor de heldere uitleg,maar het lijkt of je sinds kort pas weet dat wij verantwoordelijk zijn voor bijna alles op deze planeet,het is komkommertijd ik weet het,elke exoot is er een teveel.

      1. Beste Zenno,
        Fijn dat je zo betrokken bent.
        Overigens heb ik geen mening over het (on)gewenst zijn van exoten. Mijn ‘irritatie’ zit in de wijze waarop deze neergezet worden. En vaak gemakshalve als ongewenst betiteld worden en op de ‘schiet maar af/ruim maar op’ lijst terecht komen. Terwijl die exoten niet uit zichzelf hier terecht komen, daar zorgen wij mensen weer voor. Een fenomeen dat mij al jaren stoort maar waarvoor ik ook nu nog graag aandacht vraag.
        En met onze kassencultuur is het het hele jaar komkommertijd dus dat laat ik maar voorbij gaan…;-)

  2. Hallo Erik,
    Prachtig geschreven column helemaal mee eens wij mensen geven altijd iets of andere de schuld maar wij zijn zelf (mensen) de oorzaak van het uitroeien B.V Iberisch Lynx ,Witte Neushoorn,Sumatraanse Tijger ,enz en wat is dan een exoot bijna alles.
    Mvg Rob Wijn,

    1. Hallo Rob, dank voor je reactie. ‘Wij mensen’ zijn er inderdaad erg goed in om te wijzen. Maar vergeten daarbij altijd, (on)bewust, om onze eigen rol in ogenschouw te nemen. Wij zijn sterk gericht op het blussen van brandjes en branden, maar vergeten gemakshalve dat we ze (meestal) zelf aangestoken hebben.
      Groet, Erik

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

9 reacties

  1. Erik,
    Mooi betoog en ik ben het helemaal met je eens.
    Alleen al het feit dat wij ons zelf (wij mensen) niet als dier beschouwen, terwijl wij gewoon een dierensoort zijn, maakt dat het overgrote deel van onze soort zichzelf niet meer als onderdeel van de natuur ziet terwijl wij dit wel degelijk zijn. Hierdoor maakt onze soort beslissingen die op korte termijn vaak heel ( financieel) aantrekkelijk lijken te zijn, maar op lange termijn grote gevolgen heeft voor de natuur waar wij zelf ook onderdeel van uitmaken en die wij nodig hebben om überhaupt te kunnen bestaan.
    En als de gevolgen zichtbaar worden dan begint het spel, of er wordt ontkent (er is geen klimaatverandering ) of er wordt een zondebok gezocht, maar nooit wordt de hand in eigen boezem gestoken. Dit is, helaas, hoe het grootste gedeelte van onze soort in elkaar zit. Zijn wij mensen soms een foutje in de evolutie, en is er ergens in onze ontwikkeling door de eeuwen heen iets fout gegaan waardoor de ontkoppeling met het leven om ons heen heeft plaats gevonden?

    1. Hallo Michel,
      Dank voor je reactie.Wij lijken het inderdaad helemaal eens te zijn. Ik weet alleen niet of wij een ‘foutje’ in de evolutie zijn, of dat het feit dat wij deze afslag hebben genomen ook een onderdeel van de evolutie is. Misschien leidt het ooit nog ergens tot iets moois maar of wij dat nog gaan mee maken betwijfel ik 😉

    1. Beste Zenno,
      Bedankt voor je reactie. Fijn dat het in ieder geval bij jou al tientallen jaren bekend is. Maar ik vraag mij af wat dan al tientallen jaren bekend is. Dat wij zelf de oorzaak zijn van de desastreuze achteruitgang van de witkopeend? Dat de rosse stekelstaart niet de oorzaak is van die achteruitgang? Blijkbaar is bij de dames en heren die er over gaan niet bekend hoe het zit, anders was de maatregel om de rosse stekelstaart ‘preventief’ af te schieten vast en zeker niet bedacht.
      Het punt dat ik onder de aandacht wil brengen is dat wij mensen met ons gedrag de ooraak zijn van allerlei ongewenste ontwikkelingen op het gebied van voortplanting van uitheemse soorten ten koste van inheemse soorten. En dat wij de schuld daarvan leggen bij dieren/planten die voor de door ons aangemerkte ‘overlast’ zorgen terwijl ons eigen gedrag daar de feitelijke oorzaak van is. Wellicht wordt dat onvoldoende helder in in column, dat is dan spijtig.
      Groet, Erik

    2. Dankje voor de heldere uitleg,maar het lijkt of je sinds kort pas weet dat wij verantwoordelijk zijn voor bijna alles op deze planeet,het is komkommertijd ik weet het,elke exoot is er een teveel.

      1. Beste Zenno,
        Fijn dat je zo betrokken bent.
        Overigens heb ik geen mening over het (on)gewenst zijn van exoten. Mijn ‘irritatie’ zit in de wijze waarop deze neergezet worden. En vaak gemakshalve als ongewenst betiteld worden en op de ‘schiet maar af/ruim maar op’ lijst terecht komen. Terwijl die exoten niet uit zichzelf hier terecht komen, daar zorgen wij mensen weer voor. Een fenomeen dat mij al jaren stoort maar waarvoor ik ook nu nog graag aandacht vraag.
        En met onze kassencultuur is het het hele jaar komkommertijd dus dat laat ik maar voorbij gaan…;-)

  2. Hallo Erik,
    Prachtig geschreven column helemaal mee eens wij mensen geven altijd iets of andere de schuld maar wij zijn zelf (mensen) de oorzaak van het uitroeien B.V Iberisch Lynx ,Witte Neushoorn,Sumatraanse Tijger ,enz en wat is dan een exoot bijna alles.
    Mvg Rob Wijn,

    1. Hallo Rob, dank voor je reactie. ‘Wij mensen’ zijn er inderdaad erg goed in om te wijzen. Maar vergeten daarbij altijd, (on)bewust, om onze eigen rol in ogenschouw te nemen. Wij zijn sterk gericht op het blussen van brandjes en branden, maar vergeten gemakshalve dat we ze (meestal) zelf aangestoken hebben.
      Groet, Erik

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Erik Ruiterman

Erik Ruiterman

Erik Ruiterman houdt van vogels en fotograferen dus werd hij een enthousiast natuurfotograaf, houdt van schrijven dus werd hij blogger en moet ook nog eten dus is hij daarnaast zelfstandig adviseur.

Meer columns van deze auteur

Deze artikelen vind je vast ook interessant: