Blauwe kiekendief

Het is flink koud, waterkoud, wandelend bevind ik mij in het gebied Planken Wambuis op de Veluwe. Tot nu toe is de winter van 2024 nat, natter, natst. Ook vandaag lijken alle dieren door het natte weer in rust, er valt weinig te beleven. Tot dat ik ineens in mijn kijker iets tegen de koude wind in zie vliegen. Laag vliegend, af en toe biddend en dan weer door, twee stoere krachtpatsers waarmee het helaas slecht gaat. Wil je weten hoe ik tot mijn determinatie kom en meer vertel over ze, lees dan verder.
Mannetje Blauwe kiekendief in zijn jachtvlucht
Mannetje Blauwe kiekendief in zijn jachtvlucht. Fotograaf: Danny Slijfer

Mijn wandeling is landschappelijk gezien erg afwisselend. Ik loop in no-time van naaldbos naar heide en van heide naar beukenbos, maar ondanks de verschillende leefomgevingen zie ik vrijwel geen dieren. Bij het zoveelste heideveldje zie ik door mijn kijker iets bruins vliegen. Een buizerd? Nee, door het typerende lage vlieggedrag is het al snel duidelijk dat het om een vrouwtje kiekendief gaat, want deze zijn bruin en vliegen zwevend vlak boven het kruidengewas. Nu is de vraag, welke kiekendief is het? Een bruine kiekendief verwacht ik niet zo snel op de heide, maar door een hoge muizenstand kan dit natuurlijk een mogelijkheid zijn. Bruine kiekendieven hebben van oorsprong meer voorkeur voor nattere gebieden zoals rietland. Terwijl ik mij dit bedenk zie ik een witte band aan het begin van de staart, hiermee valt de bruine kiek dus definitief af. Dan blijft over de blauwe, grauwe of steppekiekendief. Door in te zoomen op mijn snel gemaakte registratiefoto zie ik een vrij grove bouw en vijf vleugelhandpennen (vingers), dat betekent dus dat de grauwe kiekendief ook afvalt. Deze heeft namelijk vier vleugelvingers en is daarnaast veel slanker gebouwd. Nu nog de steppekiekendief, de serieuze vogelaar ziet in het veld al het verschil tussen een vrouwtje steppekiekendief en het vrouwtje blauwe kiekendief. Dit door te kijken naar subtiele kenmerken zoals de halsring, de boa en de handpennen, echter ben ik geen vogelexpert dus ik gok op de blauwe kiek!

Vrouwtje Blauwe kiek(endief)prachtig in vlucht, laag over de grond.
Vrouwtje Blauwe kiek(endief)prachtig in vlucht, laag over de grond. Fotograaf: Danny Slijfer

Terwijl ik mij dit allemaal bedenk zie ik in mijn ooghoek honderd meter achter het vrouwtje aan een mannetje kiekendief vliegen, deze doet mijn fotografiehart altijd een flink stukje sneller kloppen! Ze zijn echt fantastisch, vind ik dan. Sommige schelden hem uit voor een duif door zijn zeer licht gekleurde wit en (blauw)grijze verenkleed. Met alle respect voor de duif, maar daar doe je deze prachtige jager toch echt tekort mee. Na het zien van dit mannetje is mijn determinatie ook zeker: een koppeltje blauwe kiekendieven! Dit omdat het winter is en het mannetje erg gemakkelijk te herkennen en te onderscheiden is van de andere kiekendieven door de geheel witte onderkant, donkergrijze eindband en de typische zwarte vleugelpunten. Doordat ze samen opvliegen is het hoogstwaarschijnlijk een stel.

Mannetje Blauwe kiek prachtig in het laatste licht.
Mannetje Blauwe kiek prachtig in het laatste licht. Fotograaf: Danny Slijfer

Om het nog ingewikkelder te maken; volwassen vrouwtjes lijken erg op juvenielen. Beide zijn bruin gekleurd en hebben opvallende zwarte banden over hun staart en ondervleugels lopen. Het verschil tussen juveniel en vrouwtje is erg klein. De juveniel oogt wat rossiger op de borst en buik, volwassen vrouwtje is meer wit. Daarnaast is de wangvlek van het vrouwtje erg contrastrijk gekleurd, bij de juveniel is dit een stuk minder. Ook zit er verschil in bandering in de vleugelpunten van de ondervleugels, bij het vrouwtje zijn deze goed zichtbaar, bij de juveniel moet je goed kijken.

Blauwe kieken kunnen ook bidden zoals je ziet gaat dat dit vrouwtje prima af
Blauwe kieken kunnen ook bidden zoals je ziet gaat dat dit vrouwtje prima af. Fotograaf: Danny Slijfer
Vrouwtje en mannetje Blauwe kiek in vlucht.  
Vrouwtje en mannetje Blauwe kiek in vlucht. Fotograaf: Danny Slijfer

Fototips

  • Wil je de blauwe kiekendief fotograferen? Speur dan vooral de lucht af vlak boven de grond of het gewas. Paaltjes of boomtakken afspeuren heeft weinig zin, ze rusten namelijk vooral op de grond. Eenmaal rustend op de grond zijn ze nauwelijks te vinden.
  • Blauwe kiekendieven vliegen snel en ook nog eens vaak op grote afstand. Een goede camera met een flinke zoomlens (minimaal 400 mm) is dan ook een pré. Voor echt goede kwaliteit kun je een lichtsterke primelens overwegen. Let ook op je sluitertijd, een snelle sluitertijd zal je nodig hebben. Denk hierbij aan ongeveer 1/2000.
  • Wanneer je de vlucht van een kiekendief bestudeert dan zie je dat hij vaak in vaste patronen of rechte lijnen vliegt. Speel hier handig op in, want achter een kiekendief aanrennen heeft geen zin, ze zijn weg als jij er bent. Met wat geduld komen ze uiteindelijk vanzelf naar je toe.
  • Ga op pad met streng en langdurig winterweer, je zou dan zomaar in een toestroom van tientallen blauwe kiekendieven kunnen terecht komen.

    Eenmaal rustend op de grond vind je ze nauwelijks nog terug.
    Eenmaal rustend op de grond vind je ze nauwelijks nog terug. Fotograaf: Danny Slijfer

Leefomgeving

De blauwe kiekendief leeft en jaagt vooral in open velden, denk hierbij aan kwelders, hoogveengebieden, moerassen, grazige ruigten, heidegebieden, duinen en in de winter vooral veel boven de weilanden. Ze jagen hier soms wel met tientallen bij elkaar op vogeltjes en kleine zoogdieren zoals muizen en konijnen. Jagen doen ze ver van hun nest at ook op de grond ligt.

Vindtijd

Enkele blauwe kiekendieven (Circus cyaneus) broeden nog in het noorden van ons land. Van 85 broedparen in 2000 zitten we nu op helaas 3 broedparen in 2024. De meeste kans om ze te zien maak je in de winter, vanaf oktober tot en met april, want honderden blauwe kiekendieven afkomstig uit Scandinavië zijn dan overal in ons land te vinden. Onze eigen (zomerse) exemplaren trekken in de winter naar West-Europa.

Bescherming

De blauwe kiekendief is een beschermde, inheemse soort. Momenteel loopt het actieplan Bedreigde Vogels van Vogelbescherming. Hierbij richten ze muizen- en vogelrijke gebieden in.

Kwetsbaarheid

De blauwe kiekendief staat intussen helaas op de Rode lijst, het aantal broedparen is sterk afgenomen. Als we niks doen dan zal hij als broedvogel uit ons land verdwijnen. De afname wordt waarschijnlijk veroorzaakt door toegenomen sterfte onder jonge vogels na het broedseizoen en voedselproblemen, zowel in natuurgebieden als boerenland.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Wist je dat de Blauwe Kiekendief polygaam is?  Dit betekent dat een mannetje meerdere vrouwtjes kan hebben. Op het eiland Terschelling is er wel eens een mannetje met zeven vrouwtjes aangetroffen!

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: