Bloedblaarluis

luc hoogenstein
8 juni 2023

Geen reacties

Iedereen met een bessenstruik in de tuin kent het fenomeen. Vanaf april, als de bladeren tevoorschijn komen, komen er op de bladeren soms bloedrode verkleuringen op het blad, dat ook nog eens begint te vervormen. Het lijkt alsof er een soort rode blaren op het blad ontstaan. Dat is het werk van de bloedblaarluis, een kleine luizensoort die zich aan de onderkant van het blad ophoudt.

In het voorjaar vind je vaak maar een enkele bloedblaarluis onderop het blad. Fotograaf: Luc Hoogenstein

Peertjes

In onze voortuin staan twee aalbesstruiken, waarvan een deel van de bladeren jaarlijks wordt gekleurd met mooie rode blaren dankzij de bloedblaarluis. Bloedblaarluizen overwinteren als eitje dat op de stengel van de aalbes is geplaatst en komen in april tevoorschijn, als de bladeren van de aalbessen zich beginnen te ontwikkelen. Het zijn onopvallende, lichtgroene tot geelgroene luizen met een peervormig lichaam, soms met groene lengtestreep midden over het achterlichaam. De antennen zijn iets langer dan het lijf. Vrijwel alle bladluizen zijn een groot deel van het jaar levendbarend. De net geboren jongen zijn uiteraard een stuk kleiner, hebben een meer ovale vorm en zijn witgroen van kleur. Als de luizen groter worden groeien ze letterlijk uit hun velletje. Je ziet dan kleine witte huidjes op het blad liggen.

Een volwassen bloedblaarluis, met links bovenin een net geboren jong. Fotograaf: Luc Hoogenstein

Schadelijke bessenspecialist?

De bloedblaarluis is een bessenspecialist. Je vindt hem in het begin van het seizoen alleen op zwarte bes, witte bes en rode bes/aalbes. Later in het seizoen zitten de luizen ook op verschillende soorten andoorn en andere lipbloemigen. De luizen bevinden zich onderop een aangetast blad, dus om ze te zien zul je een blad moeten omkeren. Meestal gaat het maar om een paar exemplaren, maar soms zitten er tientallen tegelijk onderop het blad.

Bloedblaarluizen zijn in Nederland en België een algemene verschijning op bessenstruiken. In tuincentra kun je allerlei goedjes kopen om van die “schadelijke beesten” af te komen, maar eigenlijk zijn ze helemaal niet schadelijk. Goed, ze tappen sap uit de bladeren met voedingsstoffen die anders bij de plant terecht zouden komen, maar ze zullen nooit hun gastheer doden. Onze bessenstruiken hangen elk jaar weer ramvol met witte en rode aalbessen, dus bij ons heeft het geen effect. De natuur heeft voldoende vijanden voor bladluizen geschapen om de bladluispopulatie in toom te houden.

Natuurlijke vijanden

Bloedblaarluizen hebben veel vijanden. Lieveheersbeestjes zoals het schaakbordlieveheersbeestje en het zevenstippelig lieveheersbeestje zijn er gek op, evenals hun larven. Ook spinnen, zoals het groen kaardertje en het geel kaardertje, en larven van zweefvliegen en gaasvliegen eten er veel op. Meestal zie je dit niet gebeuren, maar er is een soortgroep die heel duidelijk haar aanwezigheid laat zien: de groep van de parasitaire sluipwespen. Dit zijn kleine wespjes, vaak nauwelijks groter dan een bladluis, die met hun legboor een eitje in de bladluis leggen. Het eitje ontwikkelt zich tot rupsje, dat de bladluis doodt en van binnen leegeet. Die dode bladluizen zijn makkelijk te herkennen: ze zwellen helemaal op tot een bol en vormen uiteindelijk een bescherming voor de pop van de sluipwesp. Het meest interessant is om op zoek te gaan tussen prooi en predator. Actie bij de bladluizen!

Een door een sluipwesp geparasiteerde bloedblaarluis. Fotograaf: Luc Hoogenstein

De belangrijkste tip: zoek in je bessenstruik naar rood vervormde vlekken op het blad, draai het blad om en kijk goed. Door de lichtgroene kleur van de luizen vallen ze soms nauwelijks op. Ze bewegen zich ook opvallend traag.
De onderzijde van een blad is niet makkelijk te fotograferen. Je kunt een blad van de aalbes afhalen, deze omdraaien en bijvoorbeeld op de tuintafel leggen zodat je rustig je foto’s kunt maken. Leg daarna het blad terug in de struik, zodat de luizen weer een levend blad kunnen opzoeken.
Gebruik een macrolens. Bladluizen zijn klein waardoor een macrolens een onontbeerlijk instrument is.
Om een close-up van een bladluis te maken heb je een sterke macrolens nodig. Als voorbeeld: ik gebruik de Canon MP-E 65mm 1-5x vergroting. Deze lens kent geen autofocus, dus je moet handmatig scherpstellen.
Bij het gebruik van een macro zoals bovengenoemde lens heb je een flitser nodig, zoals een ringflitser. Dit heeft als voordeel dat de flits alleen het onderwerp inflitst waardoor de achtergrond zwart wordt.
Je hoeft niet ver te reizen: de aalbes in je tuin heeft waarschijnlijk al meer dan voldoende bloedblaarluizen.
Heb je geen bessenstruik in de buurt? Geen probleem: de wereld van de bladluizen is verrassend groot. Elke plantensoort heeft specifieke bladluissoorten, dus ga gewoon andere planten bekijken. Van gras tot boom, overal zijn bladluizen te vinden. Een mooi voorbeeld is de duizendbladgalluis, die te vinden is op, je raadt het al, duizendblad.