De klapekster, een schaarse wintergast

Thijs Glastra
24 oktober 2019

Geen reacties

De klapekster herken je gemakkelijk aan zijn grijs-zwart-wit verenkleed. Deze klauwiersoort is een schaarse overwinteraar in Nederland, voorkomend in heide- en veenlandschappen, duingebied en ruige, braakliggende terreinen. In de jaren ’90 waren er nog tientallen broedvogels, maar de klapekster is inmiddels verdwenen als broedvogel in Nederland.

Naast zijn karakteristieke uiterlijk staat de klapekster bekend om de kenmerkende manier van eten. Biddend in de lucht jaagt hij op kleine prooien, zoals muizen, kleine vogels, kikkers en insecten. Indien een prooi gevangen, wordt deze op een scherp voorwerp gespietst, zoals de doorn van een struik. Vervolgens wordt de prooi vakkundig uit elkaar getrokken en opgepeuzeld.

Met zo’n 150-200 overwinterende vogels is de klapekster geen algemene verschijning. Rond half oktober zijn de meeste vogels weer terug in hun overwintergebied. Indien aanwezig, is de klapekster vaak goed te vinden, omdat ze bijna altijd in de topjes van bomen en struiken zitten. Vanaf deze hoogte heeft de vogel een goed overzicht van zijn leefgebied, om gevaar zoals een sperwer vroegtijdig aan te zien komen en om potentiële prooien te spotten.

Belangrijk voor de klapekster zijn doornige struiken in zijn overwinteringsgebied, om gevangen dieren op te kunnen spietsen. Vaak leggen klapeksters een voorraadje aan. Als je in de winter tegen een struik met gespietste prooien loopt, dan is de kans groot dat de klapekster niet ver weg is! Zo rond eind maart, begin april, trekken de klapeksters weer naar hun broedgebieden.

Ruigtes zoals braamstruwelen worden regelmatig gebruikt door de klapekster, als uitzichtpunt dan wel als plek om prooien op te peuzelen. Fotograaf: Thijs Glastra

Fototips

Ondanks de afwezigheid van kleur is de klapekster een fraaie verschijning. Met zijn zwarte masker, lange staart en haaksnavel oogt deze zangvogel als een stoere en geduchte jager. Maar niet alleen op het oog is dit een echte rover, het eerder beschreven foerageergedrag van de klapekster bevestigd dat het geen lieverdjes zijn. Maar juist dit gedrag is onwijs mooi en interessant om te zien en volgen.

De klapekster spietst zijn prooien dus op scherpe voorwerpen, zoals doorns, takjes en prikkeldraad. Ze keren vaak terug naar een zelfde struik om daar hun prooien op te eten. En daar wordt het interessant voor de fotograaf. Indien je de klapekster goed volgt kan je achter de locatie van deze plekken komen. Door gebruik te maken van een schuiltentje of camouflagenet kan je proberen foto’s te maken op deze plekken, tijdens het spietsen en opeten van de prooien! Maar pas wel op, de klapekster is een vrij schuwe soort. Tijdens het eten stelt de klapekster zich vrij kwetsbaar op, omdat er minder aandacht uitgaat naar gevaar. Indien de vogel het niet vertrouwt, omdat je bijvoorbeeld te dicht bij de struik staat, kan het zijn dat de klapekster niet durft te komen en daardoor geen goede plek heeft om zijn prooi op te peuzelen. Houd dus rekening met de vogel en zijn essentiële plekken.

Hoe interessant het gedrag tijdens het eten van een prooi ook is, hoeft dit echt geen vereiste te zijn voor een mooie foto van een klapekster. Juist omdat deze soort zo goed zichtbaar is in het landschap, is een landschappelijke foto soms misschien wel net zo mooi. Een voordeel is dat deze foto’s prima zonder schuiltent of camouflagenet te maken zijn. Gewoon lekker op pad in een heideveld of veenlandschap en wie weet zit deze gemaskerde vriend wel in een topje op je te wachten!

De gespietste prooi wordt vakkundig uit elkaar getrokken en opgegeten. Fotograaf: Thijs Glastra

Ruigtes zoals braamstruwelen worden regelmatig gebruikt door de klapekster, als uitzichtpunt dan wel als plek om prooien op te peuzelen.

Klapekster steekt mooi af in de top van een boom tegen de donkere lucht.

De gespietste prooi wordt vakkundig uit elkaar getrokken en opgegeten.

Leefomgeving

Heide- en veenlandschappen, braakliggende terreinen, duingebied.

Vindtijd

Begin oktober tot eind maart.

Meer weten?

SOVON

Vogelbescherming

Waarneming

Voorbeelden op Birdpix

Lees meer over Thijs Glastra in Natuurfotografie Magazine van oktober 2019.

Bescherming

Wettelijk beschermde soort.

Kwetsbaarheid

De vogel is verdwenen als broedvogel en is alleen nog maar als overwinteraar te zien. Dat betekent dat klapeksters zuinig moeten doen met hun energie tijdens de winter, zeker als het vriest. Houd dus rekening met de vogel en gun deze zijn rust indien deze niet mee wil werken.

Verspreidingskaart

Nederland

België

En dan nog dit!

Klapekster steekt mooi af in de top van een boom tegen de donkere lucht. Fotograaf: Thijs Glastra

In Europa is de oudste bekende klapekster 8 jaar en 2 maanden. De klapekster op bovenstaande foto’s is geringd als 1^ekalenderjaar vogel in 2012 in Groningen. In ieder geval tot de winter 2018-2019 was dezelfde vogel aanwezig. Dat betekent dat bij het verlaten van het overwintergebied in 2019 eind maart, de vogel bijna 7 jaar was en al 8x is teruggekeerd naar hetzelfde overwintergebied, in ieder geval een Nederlands record (voor zover bekend)!

Reageer op dit artikel Reactie annuleren

Geef een reactie

Reageer op dit artikel Reactie annuleren

Thijs Glastra

Thijs studeert Bos en Natuurbeheer aan de Wageningen University. De interesse ligt voor hem dus bij de natuur en fotograferen is daarvan een belangrijk onderdeel. Met name alles wat vliegt en beweegt wordt op de gevoelige plaat gezet.