Pinksterbloemen kunnen tot wel 50 cm hoog groeien. De bloemtrossen steken vaak boven de verder nog lage vegetatie in het voorjaar. De bloemen zijn meestal lila-roze maar soms ook wit of donker roze.
Ondanks de naam bloeien ze meestal voor Pinksteren, vaak al in maart en af en toe zelfs in februari.
De pinksterbloem is nu nog een algemene plant in Nederland, maar door het veranderend landgebruik en toegenomen stikstofdepositie nemen ze in bepaalde gebieden in aantal af. Denk bijvoorbeeld aan gebieden met intensief beheerd grasland.