Gewoon Purperschaaltje

Grijzige vlekjes op een boom, waarom zou je daarbij stil staan? Het antwoord is: die vlekjes zijn waarschijnlijk korstmossen! En korstmossen kunnen vaak fotogenieke mozaïeken vormen. Een van de algemeenste soorten die je vaak tegenkomt, is het gewoon purperschaaltje, licht grijsgroen met zwarte stippen.
Purperschaaltje herken je aan de donkere stippen, de vruchtlichamen.
Purperschaaltje herken je aan de donkere stippen, de vruchtlichamen. Fotograaf: Ron Poot

Purperschaaltje is een voorbeeld van een korstvormig korstmos, het weefsel groeit plat tegen de ondergrond aan. Dit in tegenstelling tot bladvormige en struikvormige soorten die juist iets loskomen van het substraat. Voor het fotograferen is zo’n platte korst wel handig, er is weinig scherptediepte nodig.

Purperschaaltje heeft de voorkeur voor bomen met een gladde schors op een lichte standplaats
Purperschaaltje heeft de voorkeur voor bomen met een gladde schors op een lichte standplaats. Fotograaf: Ron Poot

Korstmossen zijn geen mossen, maar samenlevingen van een schimmel en een alg. Mossen daarentegen zijn groene mini-plantjes. Daarom is de naam ‘lichenen’ eigenlijk beter, de naam korstmos is in de praktijk echter het meest gangbaar. Bij vochtig weer zie je dat het lichtgrijze weefsel groenig wordt. Dat komt door de algenlaag die net onder het oppervlak van het weefsel zit.

De kleine zwarte puntjes op de witte korst zijn apothecieën, vruchtlichamen waarin de schimmel zijn sporen vormt. Ze hebben soms een donker purperen glans. Ze zijn te vergelijken met paddenstoelen, dat zijn ook vruchtlichamen van een schimmel, de ondergrondse zwamvlok.

Als de boom dikker wordt, scheurt het korstmosweefsel kapot.
Als de boom dikker wordt, scheurt het korstmosweefsel kapot. Fotograaf: Ron Poot

Korstmossen zijn een voorbeeld van symbiose, een samenleving waar beide organismen voordeel van hebben. De schimmel zorgt voor stevigheid en bescherming tegen uitdroging. De alg bevat bladgroenkorrels en zorgt daarmee voor de aanmaak van voedingsstoffen door fotosynthese. Een mooi huwelijk.

Een veel voorkomende combinatie, purperschaaltje met witte schotelkorst.
Een veel voorkomende combinatie, purperschaaltje met witte schotelkorst. Fotograaf: Ron Poot
Op stikstofrijke plaatsen is purperschaaltje vaak samen met het felgele groot dooiermos.
Op stikstofrijke plaatsen is purperschaaltje vaak samen met het felgele groot dooiermos. Fotograaf: Ron Poot

Fototips

  • Ga op zoek naar mooie patronen op de stammen. Vaak is het de combinatie van verschillende soorten en kleuren korstmossen die samen een fraai beeld opleveren.
  • Je vindt rijke korstmosvegetaties vooral op bomen die enigszins vrij staan, zoals laanbomen.
  • Korstmossen lenen zich goed voor abstracte beelden. Let dus op de verdeling van de lijnen en vlakken en ga op zoek naar die ene compositie die van je foto een abstract kunstwerk maakt.
  • Met een macrolens kun je een mooie miniatuur uitsnede maken, dat vergroot het vervreemdende abstracte effect.
  • Zoek ook eens een combinatie met een beestje. Een slak of een vliegje, bijna altijd is er wel iets te vinden.
  • Bij vochtig weer zijn de korstmossen vaak groener en verzadigder van kleur. Juist in het winterseizoen zijn ze daarom op hun mooist.
    Ga op zoek naar kleurrijke patronen
    Ga op zoek naar kleurrijke patronen. Fotograaf: Ron Poot

    Als je inzoomt op korstmosvegetaties kun je leuke abstracte beelden maken
    Als je inzoomt op korstmosvegetaties kun je leuke abstracte beelden maken. Fotograaf: Ron Poot

Leefomgeving

Boomschors, vooral op gladde schors en takken van loofbomen op lichte plaatsen

Vindtijd

Jaarrond

Bescherming

Niet wettelijk beschermd

Kwetsbaarheid

Niet kwetsbaar, zeer algemeen

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Uit de sporen van een korstmos groeien nieuwe schimmels, maar geen algen. De jonge schimmel moet dus eerst de juiste soort alg vinden, anders kan hij zich niet verder ontwikkelen. Algen kunnen wel vrij levend in de natuur bestaan. Hoe de schimmel zijn bijbehorende alg vindt is nog steeds een raadsel.

6 reacties

  1. Op mijn volkstuin zat prachtig korstmos waarin minuscule kleine rode stipjes te zien waren. Dat bleek Illosporiopsis christiansenii, ook wel Lipstickmos te zijn. Maar het bijzondere daarvan was dat ik bij het uitpluizen hoe en wat die rode stipjes nu precies waren ik ook uitkwam bij de paddenstoelenvereniging. En die rekenen Illosporiopsis christiansenii tot de zwammen. Maar dat terzijde. Mooi verhaal en goede uitleg. Nog niet veel mossen gefotografeerd maar het zijn stuk voor stuk pareltjes. Mijn mooiste foto is van het kopjesbekermos.

  2. Wederom mooi man! Het abstract-idee deel ik natuurlijk niet want abstract betekent alleen maar dat het onderwerp, het licheen, zelf niet van belang is en kun je even goed iets anders kieken. He, gisteren eindelijk eens een mooi Lichtvlekje gevonden dat alle kenmerken laat zien op de kiek (meestal laat het niets zien behalve een “lichtvlekje” op de boom, zoals u ongetwijfeld weet) – kiekjes op wrn gezet 🙂 Ter plaatse ook nog Beukenrussula’s gevonden, waar een rijtje beuken in het park al niet goed voor kan zijn.

    1. Ha Egon, zo ken ik je weer 🙂 Het mooie van abstracte beelden is dat het de soort een extra dimensie geeft, abstractie toont de schoonheid van vorm en kleur. Mooi toch?
      Groet, Ron

      1. Ron, ik beweer toch nergens dat abstract niet goed is? Alleen maar dat wanneer iets abstract is er geen sprake van soort is en omgekeerd! Dat moet je als schoolmeester toch aanspreken als argument.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

6 reacties

  1. Op mijn volkstuin zat prachtig korstmos waarin minuscule kleine rode stipjes te zien waren. Dat bleek Illosporiopsis christiansenii, ook wel Lipstickmos te zijn. Maar het bijzondere daarvan was dat ik bij het uitpluizen hoe en wat die rode stipjes nu precies waren ik ook uitkwam bij de paddenstoelenvereniging. En die rekenen Illosporiopsis christiansenii tot de zwammen. Maar dat terzijde. Mooi verhaal en goede uitleg. Nog niet veel mossen gefotografeerd maar het zijn stuk voor stuk pareltjes. Mijn mooiste foto is van het kopjesbekermos.

  2. Wederom mooi man! Het abstract-idee deel ik natuurlijk niet want abstract betekent alleen maar dat het onderwerp, het licheen, zelf niet van belang is en kun je even goed iets anders kieken. He, gisteren eindelijk eens een mooi Lichtvlekje gevonden dat alle kenmerken laat zien op de kiek (meestal laat het niets zien behalve een “lichtvlekje” op de boom, zoals u ongetwijfeld weet) – kiekjes op wrn gezet 🙂 Ter plaatse ook nog Beukenrussula’s gevonden, waar een rijtje beuken in het park al niet goed voor kan zijn.

    1. Ha Egon, zo ken ik je weer 🙂 Het mooie van abstracte beelden is dat het de soort een extra dimensie geeft, abstractie toont de schoonheid van vorm en kleur. Mooi toch?
      Groet, Ron

      1. Ron, ik beweer toch nergens dat abstract niet goed is? Alleen maar dat wanneer iets abstract is er geen sprake van soort is en omgekeerd! Dat moet je als schoolmeester toch aanspreken als argument.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: