Grauwe vliegenvanger

In tegenstelling tot de bonte vliegenvanger is de grauwe vliegenvanger niet erg opvallend van kleur. Grauwe vliegenvangers hebben een lichter verenkleed. De rug en vleugels zijn grijs en de onderkant is vaal wit met ietwat donkere streepjes op de borst, de keel en bovenop de kop. Er is geen verschil in uiterlijk tussen de mannetjes en vrouwtjes. Ze hebben relatief lange snavel met een brede basis en een spitse punt, waarmee ze een hoop insecten in één keer vast kunnen houden.

De insecten vangen ze vaak vanaf een vaste uitkijkpost. Bij mijn ouders in de tuin was dit de aanhangwagen voor het keukenraam. Fotografisch gezien niet het mooiste plekje, maar jammer genoeg hebben we niet alles voor het zeggen. Om de beurt vlogen de ouders af en aan met een snavel vol insecten. Naast de aanhangwagen waren ook de drie coniferenboompjes een vaste uitkijkpost.

De prooien van de grauwe vliegenvanger bestaan uit verschillende vliegende insecten zoals bijen, vliegen, vlinders, maar ook spinnetjes en rupsen staan op het menu. Vanaf de uitkijkpost houden ze de omgeving in de gaten en als ze een smakelijk hapje in het vizier hebben slaan ze razendsnel toe.

Om ze de ruimte te geven stond ik voor het fotograferen verdekt opgesteld onder de luifel van de garage. Ook al waren ze gewend aan menselijke activiteiten op het erf, ik wilde niet verstoren met mijn aanwezigheid.

Vooraf had ik het perfecte plaatje in mijn hoofd en ik dacht dat ik ‘dat wel even zou doen’. Ik zag het helemaal voor me, een grauwe vliegenvanger in de lucht happend naar een insect. Het idee was goed, de uitvoering iets minder… Elke keer als ik ze in beeld had, klaar voor de actie, hoge sluitertijd, ruim beeld zodat ik grote slagingskans had, de vinger klaar op de sluiterknop… Eén keer met de ogen knipperen: weg grauwe vliegenvanger… ze zijn zo ontzettend snel! Nog een keer knipperen met de ogen en hij was terug, ditmaal met een (of een snavel vol) vers gevangen prooi. Sommige prooien werden eerst nog even tegen de rand van de aanhangwagen geslagen en vervolgens opgegeten of naar het nest gebracht.

Wat mij opviel is dat ik de grauwe vliegenvangers amper heb horen zingen. Dit blijkt niet heel gek te zijn, want de zang is vrij onopvallend en wordt snel overruled door omgevingsgeluiden. De zang is vrij zacht en bestaat uit een aantal langgerekte tonen met zo nu en dan wat ‘tikkende’ geluiden erdoor. Mede door de onopvallende zang wordt de grauwe vliegenvanger vaak over het hoofd gezien.

Vanaf eind april komen de eerste grauwe vliegenvangers aan in Nederland. Vanaf half mei beginnen ze met broeden. Soms hebben ze twee legsels. Het broeden duurt ongeveer twee weken. Beide ouders voeren de jongen en na zo’n twee weken verlaten de jongen het nest. Na het uitvliegen worden de jongen nog ongeveer drie weken gevoerd. Het uitvliegen heb ik helaas niet meegemaakt, maar wie weet lukt dit volgend jaar.