Hamsteroortje

Dit is het verhaal van de wonderbaarlijke wederopstanding van het hamsteroortje. Een piepklein korstmosje dat groeit op de stammen van loofbomen. Dit grappige ronde gevalletje was in Nederland bijna uitgestorven, maar is nu opeens overal te vinden. Hoe kan dat?
De ronde vorm en de dikke rand verklaart de naam van het hamsteroortje.
De ronde vorm en de dikke rand verklaart de naam van het hamsteroortje. Fotograaf: Ron Poot

Het hamsteroortje houdt van twee dingen: warmte en vocht. Het hamsteroortje haat twee dingen: zure regen en uitdroging. Van oorsprong is het hamsteroortje een korstmos uit de warmere kustgebieden. In Frankrijk algemeen en in Nederland in de jaren vijftig alleen van de kust bekend van loofbomen waar levermossen op groeien.

Bij droogte is het korstmos blauwgrijs van kleur.
Bij droogte is het korstmos blauwgrijs van kleur. Fotograaf: Ron Poot

Onder invloed van de zure regen ging het eind vorige eeuw erg slecht met het hamsteroortje. Rond 1990 waren er nog maar drie vindplaatsen bekend in Nederland. De soort stond te boek als Ernstig Bedreigd op de rode lijst voor korstmossen.

In vochtige omstandigheden is het hamsteroortje groenachtig door de algen die vlak onder de oppervlakte zitten en bij vocht doorschijnen.
In vochtige omstandigheden is het hamsteroortje groenachtig door de algen die vlak onder de oppervlakte zitten en bij vocht doorschijnen. Fotograaf: Ron Poot

Sinds 2005 neemt de soort spectaculair toe en ontwikkelt zich opeens ook in het binnenland. Er zijn drie redenen te noemen:

1.       zwaveldioxide (zure regen) in de lucht is door milieumaatregelen teruggedrongen,

2.       de temperatuur neemt toe door klimaatverandering en

3.       de bomen zijn door de stikstof in de lucht veel meer begroeid met algen en mos dan voorheen. Dit zorgt voor een vochtig klimaat en dat vindt het hamsteroortje fijn. Nu is hij algemener dan ooit.

En zo is het kleine hamsteroortje een icoon voor de hedendaagse milieuproblematiek: alle effecten van zure regen, stikstof en klimaatverandering zijn terug te vinden in de spectaculaire geschiedenis van deze soort.

Zo ziet hamsteroortje eruit als je langs een boom loopt. Grijze vlekjes.
Zo ziet hamsteroortje eruit als je langs een boom loopt. Grijze vlekjes. Fotograaf: Ron Poot

Fototips

Hamsteroortje is maar piepklein, dus een macrolens of macrofunctie is een goed hulpmiddel om de soort goed in beeld te brengen.

  • Soms komt het hamsteroortje vlakdekkend voor op bomen. Dan leent het zich goed voor een groothoekfoto waarin niet alleen de boom met het korstmosje maar ook de omgeving in beeld komt.
  • Voor details is ultra macrofotografie (2x of meer vergroting) aan te bevelen. Voor een foto in het bos is licht vaak een probleem en ligt bewegingsonscherpte op de loer. Met hulp van een flitser of ledlampje en/of met gebruik van een statief is dit goed op te lossen.
  • Voor ultramacrofotografie is het maken van een focusstack aan te bevelen. Dat kan thuis in gecontroleerde omstandigheden, je kunt hiertoe een klein stukje korstmos met schors afsnijden en meenemen. Zie ook dit artikel

    Hamsteroortje in combinatie met een levermos, bleek boomvorkje.
    Hamsteroortje in combinatie met een levermos, bleek boomvorkje. Fotograaf: Ron Poot

Leefomgeving

Op licht beschaduwde loofbomen

Vindtijd

Jaarrond

Bescherming

Biet wettelijk beschermd

Kwetsbaarheid

In Nederland algemeen, niet kwetsbaar. In België zeldzaam.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Behalve algen groeit het hamsteroortje (nog steeds) graag tussen levermosjes die het vocht vasthouden. Sommige levermossoorten zoals bleek boomvorkje en helmroestmos zijn door de klimaatverandering eveneens toegenomen ten opzichte van vroeger. Ook deze zijn interessant om te bekijken of te fotograferen. Let dus op of je die ook tegenkomt.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: