Kauw

Vroeger was de kauw een schuwe vogel, maar tegenwoordig heeft de kauw zich goed aangepast aan de mens en komt net zo gemakkelijk voor in een stedelijke omgeving als in de natuur. Zo zie je hem tegenwoordig bijna net zo vaak op een fietsstuur zitten als op een boomtak. Het zijn alleseters die eten wat beschikbaar is, van insecten, knoppen en zaden tot patat of andere voedselresten. Ook restanten van dode dieren worden soms toegevoegd aan het menu. In Nederland komen ze eigenlijk wel overal voor waar voldoende voedsel en nestgelegenheid is.
Kauwtjes vormen paartjes voor het leven en ze trekken dan ook vaak samen op.
Kauwtjes vormen paartjes voor het leven en ze trekken dan ook vaak samen op. Fotograaf: Edwin Rem

De kauw is een luidruchtige, gedrongen vogel, zwart met een grijs achterhoofd. Sommige mensen hebben nog wel eens moeite om de kauw (Corvus monedula) en de kraai (Corvus corone) uit elkaar te houden. Deze twee soorten vogels lijken dan ook op het eerste gezicht behoorlijk op elkaar met hun donkere kleur. Toch zijn er een aantal duidelijke verschillen. Kauwen zijn met een lengte van 30-34 cm en een spanwijdte van 64-73 cm aanzienlijk kleiner dan kraaien.

Tegenwoordig tref je de Kauwtjes vaak aan in de stad.
Tegenwoordig tref je de Kauwtjes vaak aan in de stad. Fotograaf: Edwin Rem

Kraaien hebben een lengte van 44-51 cm en een spanwijdte van 88-100 cm. Kraaien wegen ongeveer 550 gram en kauwen slechts de helft; ongeveer 250 gram. Dit verschil is vooral goed te zien wanneer je de twee vogels dicht bij elkaar ziet. En dan is er nog het verschil in oogkleur: de kauw heeft een opvallende lichte iris waar die van volwassen kraaien donker gekleurd is.

Kauwtjes zijn alleseters; ook een dode muis past op het menu.
Kauwtjes zijn alleseters; ook een dode muis past op het menu. Fotograaf: Edwin Rem

Maar net als alle kraaiachtigen zijn kauwen intelligente vogels en er zijn waarnemingen dat ze gebruik maken van gereedschappen zoals takken en steentjes. Deze intelligente vogels leven in groepen. Binnen groepen kauwen bestaat een uitgebreide sociale structuur met een pikorde, met intriges en altijd zijn er aan elkaar verbonden stelletjes te onderscheiden als ze aan het foerageren zijn. De paarband tussen kauwen duurt een leven lang en de vogels zijn bijna altijd onafscheidelijk.

In het voorjaar gaan Kauwtjes op zoek naar haar en wol als bekleding voor hun nest.
In het voorjaar gaan Kauwtjes op zoek naar haar en wol als bekleding voor hun nest. Fotograaf: Edwin Rem

Het is een algemene broedvogel en holenbroeder. Vroeger zat het nest vooral in boomholtes zoals in het oude nest van een Zwarte Specht, maar tegenwoordig zul je het nest vaker aantreffen in schoorstenen en nestkasten of onder dakpannen. Het is een constructie van takken bekleed met wol en (paarden)haar, vaak rechtsreeks van de rug van het dier geplukt. Er worden 4 à 6 lichtblauwe of blauwgroene eieren gelegd en door het vrouwtje uitgebroed. De jongen vliegen na vier of vijf weken uit en worden door beide ouders gevoerd.

Als holenbroeders zoeken kauwtjes zowel holle bomen op als schoorstenen.
Als holenbroeders zoeken kauwtjes zowel holle bomen op als schoorstenen. Fotograaf: Edwin Rem

De naam kauw heeft te maken met het geluid dat ze maken: “kiauw-kiauw”. Een wat schrille knauwende toon. Een enkele kauw maakt met dat geluid niet heel veel indruk, maar met name in het najaar komen grote groepen kauwtjes dagelijks samen op gezamenlijke slaapplaatsen. En dan wordt er luidruchtig met elkaar gecommuniceerd! Sommige slaapplaatsen worden bezocht door meer dan 4000 kauwtjes! In het voorjaar gaan de paartjes dan weer hun eigen weg naar de broedgelegenheden.

In het najaar vormen kauwtjes grote groepen die gezamenlijk een slaapplaats opzoeken.
In het najaar vormen kauwtjes grote groepen die gezamenlijk een slaapplaats opzoeken. Fotograaf: Edwin Rem

Kauwen komen in heel Europa voor tot in het Subarctisch gebied (tot ‘halverwege’ Scandinavië). Vooral Bulgarije herbergt een enorm aantal paren; bijna de helft van de Europese populatie.

Kauwtjes zijn er het hele jaar, ook tijdens strenge winters.
Kauwtjes zijn er het hele jaar, ook tijdens strenge winters. Fotograaf: Edwin Rem

Fototips

  • Gezien hun voorkomen in parken en stedelijke omgeving zijn dit een prima plekken om kauwtjes te fotograferen. Daarbij kun je op meer aandacht van omstanders rekenen dan van de kauwtjes zelf. Dus een wat minder opvallende of bescheiden telelens volstaat dan om tot leuke opnames te komen.
  • Een andere mogelijkheid is om in het voorjaar een kinderboerderij op te zoeken waar herten of geiten rondlopen. Grote kans dat de kauwtjes de loslatende wintervacht van deze dieren gebruiken om aan nestmateriaal te komen.
  • Begin juli als de jongen het nest hebben verlaten zoeken de kauwtjes met hun jongen ook de stad op op zoek naar makkelijk voedsel. Ook dit is een mooi moment om met rustig afwachten tot mooie beelden te komen.
  • Vanaf het najaar tot de broedtijd vormen kauwtjes grote groepen. Dat geeft soms mooie kansen op fraaie opnames van een grote groep vliegende kauwtjes.

Leefomgeving

Broedt (schaars) in bossen met grote holen, in open duinen op de Waddeneilanden, maar vooral in bebouwde omgeving.

Vindtijd

Gedurende het gehele jaar aanwezig als broedvogel en doortrekker. Groepen Scandinavische en Oost-Europese kauwen overwinteren onder andere in Nederland en komen vanaf de tweede helft van oktober naar Nederland; als trekvogel overigens sterk afgenomen. Daartussen bevinden zich soms ook de ondersoorten Noordse en Russische kauwen. In maart/april vertrekken ze weer. 

Meer weten?

Bescherming

Beschermd

Kwetsbaarheid

Niet bedreigd en een populatie in Nederland van 100.000-150.000 broedparen

En dan nog dit!

De paarband bij kauwtjes is sterk en zodra een kauwtje alleen komt te staan daalt hij of zij in de pikorde. Dat betekent onder meer dat ze een minder veilige slaapplek krijgen, bijvoorbeeld aan de rand van de boom en niet middenin de groep.

Kauwtjes zijn intelligente vogels die vroeger wel eens als huisdier werden gehouden. Het is tegenwoordig echter wettelijk niet meer toegestaan om kauwen te houden. Daar is een goede reden voor: kauwen zijn zeer energieke vogels en in een kooi kwijnen ze weg. Als kauwen ouder worden gaan ze vaak een soort paarbinding aan met hun verzorger. Ze kunnen dan zelfs jaloers reageren naar andere mensen.

4 reacties

  1. Goedemorgen, bij mij komende Kautjes op het balkon in het vogelhuisje uit de pindakaas pot eten.!!! Ik vind het prachtig!! Groetjes Wilma

  2. Woon in een buitengebied. Bij ons in de tuin hebben wij dagelijks tientallen Kauwen in de tuin. Bestudeer de Kauwen al jaren. Heb ontdekt dat er familiebanden bestaan, ook broers en zusters hebben met elkaar een band en verdedigen elkaar als het om voedsel gaat. Heel apart is ook dat het mannetje vaak bij het aanbieden van voedsel het vrouwtje eerst laat eten!!

  3. Sjonge, dit rakelt zomaar ineens herinnering op! Ik heb (50+ jaar geleden) namelijk een tam kauwtje gehad, vanaf nestjong opgevoed. Nesten werden namelijk zonder mededogen maar zeer begrijpelijk vanwege de brandveiligheid uit schoorstenen verwijderd (zie het aloude Verkade-album “Hans de torenkraai” en ook de boekjes van niemand minder dan K. Lorentz waren inspirerend).
    En uiteraard mag je in NL geen kauwtje meer houden, zoals in NL alles wat niet verplicht is zo langzamerhand wel verboden is. Maar… een kauwtje hield je niet in een kooi en als we dat zelfs niet meer weten start geschiedvervalsing! Een zelf opgevoed kauwtje bleef namelijk automatisch (wel een paar jaar) bij je, totdat op gegeven moment ze aan een echte partner (ander kauwtje dus) gebonden raken en hun nest in een schoorsteen gaan bouwen 🙂
    Eerlijk gezegd, probeer het niet! Dit is niet voor iedereen, want een vrij vliegende vogel schijt ook alles onder, kauwtje mee naar school wordt tegenwoordig ook vast niet meer toegelaten, het grootste deel van NL is (nmm) finaal ongeschikt geworden voor zo ongeveer alles, kortom dit is geschiedenis. Maar ben wel gelukkig, denk ik, dit nog te hebben mogen meemaken.

    1. Precious memories, ik had er vroeger elk jaar wel een paar. Vlogen idd altijd vrij rond. Tegen de herfst gingen ze steeds met de trek mee. Elke kouw had duidelijk herkenbare trekken en een eigen karakter. Bijzonder speelse, slimme en ondeugende diertjes. Ik heb dierbare herinneringen aan hun maniertjes en hun aangename geur vergeet ik nooit meer.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

4 reacties

  1. Goedemorgen, bij mij komende Kautjes op het balkon in het vogelhuisje uit de pindakaas pot eten.!!! Ik vind het prachtig!! Groetjes Wilma

  2. Woon in een buitengebied. Bij ons in de tuin hebben wij dagelijks tientallen Kauwen in de tuin. Bestudeer de Kauwen al jaren. Heb ontdekt dat er familiebanden bestaan, ook broers en zusters hebben met elkaar een band en verdedigen elkaar als het om voedsel gaat. Heel apart is ook dat het mannetje vaak bij het aanbieden van voedsel het vrouwtje eerst laat eten!!

  3. Sjonge, dit rakelt zomaar ineens herinnering op! Ik heb (50+ jaar geleden) namelijk een tam kauwtje gehad, vanaf nestjong opgevoed. Nesten werden namelijk zonder mededogen maar zeer begrijpelijk vanwege de brandveiligheid uit schoorstenen verwijderd (zie het aloude Verkade-album “Hans de torenkraai” en ook de boekjes van niemand minder dan K. Lorentz waren inspirerend).
    En uiteraard mag je in NL geen kauwtje meer houden, zoals in NL alles wat niet verplicht is zo langzamerhand wel verboden is. Maar… een kauwtje hield je niet in een kooi en als we dat zelfs niet meer weten start geschiedvervalsing! Een zelf opgevoed kauwtje bleef namelijk automatisch (wel een paar jaar) bij je, totdat op gegeven moment ze aan een echte partner (ander kauwtje dus) gebonden raken en hun nest in een schoorsteen gaan bouwen 🙂
    Eerlijk gezegd, probeer het niet! Dit is niet voor iedereen, want een vrij vliegende vogel schijt ook alles onder, kauwtje mee naar school wordt tegenwoordig ook vast niet meer toegelaten, het grootste deel van NL is (nmm) finaal ongeschikt geworden voor zo ongeveer alles, kortom dit is geschiedenis. Maar ben wel gelukkig, denk ik, dit nog te hebben mogen meemaken.

    1. Precious memories, ik had er vroeger elk jaar wel een paar. Vlogen idd altijd vrij rond. Tegen de herfst gingen ze steeds met de trek mee. Elke kouw had duidelijk herkenbare trekken en een eigen karakter. Bijzonder speelse, slimme en ondeugende diertjes. Ik heb dierbare herinneringen aan hun maniertjes en hun aangename geur vergeet ik nooit meer.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: