Menu

Onderdeel van Pixfactory
Ontvang van 8 t/m 15 september 25% korting op de Online cursus landschapsfotografie en betaal slechts € 51,75.

Keizersmantel

Het is midden in de zomer, halverwege juli wanneer ik een belletje krijg van mijn fotografie maatje. Ga je mee naar een begraafplaats? In eerste instantie ben ik wat beduusd, wat een aparte plek om samen te gaan fotograferen. In no time gaat het over een grote, bloeiende vlinderstruik en keizersmantels! Al met al een bijzondere plek, een bijzondere vlinder en een bijzondere ervaring.
De prachtige keizersmantel die met zijn lange tong de nectar uit een bloem zuigt.
De prachtige keizersmantel die met zijn lange tong de nectar uit een bloem zuigt. Fotograaf: Danny Slijfer

We lopen samen de begraafplaats op dat direct grenst aan de Veluwezoom. Helemaal achterin bevindt zich een natuurlijk bloemen- en kruidenveldje met daarin een paar solitaire, uit de kluit gewassen vlinderstuiken vol met bloeiende, paarse bloemen. Mijn oog valt direct op tientallen druk vliegende, grote vlinders. Prachtig feloranje gekleurd. Ja, dit zijn keizersmantels, niet te missen! Fantastisch, wat een groot geluk geeft het om dit te mogen zien in deze lastige vlindertijden, want dat vele vlinders het nu lastig hebben is helaas een feit. Hier vergat ik dat kortstondig en werd bevangen door de vele keizersmantels en ineens ervaarde ik het als een prachtplek, vredig door sierlijkheid en schoonheid en dat op een begraafplaats. Deze vlinder verdient toch een verdere kennismaking!

Keizersmantels zijn overdag erg actieve vlinders, dat betekent dat je vooral de onderzijde van de vleugels ziet. Ik had even geluk dat dit mannelijke exemplaar voor enkele seconden in rust ging, je ziet zo goed zijn dikke, zwarte geurstrepen.
Keizersmantels zijn overdag erg actieve vlinders, dat betekent dat je vooral de onderzijde van de vleugels ziet. Ik had even geluk dat dit mannelijke exemplaar voor enkele seconden in rust ging, je ziet zo goed zijn dikke, zwarte geurstrepen. Fotograaf: Danny Slijfer

De keizersmantels lijken in een split second veel op de algemenere voorkomende distelvlinder. Je zal niet de eerste zijn die schreeuwt: Keizersmantel! O nee toch niet.. Het gebeurde mij helaas deze week nog. Beiden zijn overigens oranje, maar de keizersmantel is een veel grotere jongen (30 tot 35 mm) en natuurlijk niet gehakkeld. De bovenzijde van hun vleugels zijn oranje, het mannetje bevat opvallende zwarte (geur)strepen langs de aderen (ook wel bekend als feromeen strepen). Vrouwtjes zijn iets minder fel gekleurd. Beide hebben een patroon van zwarte, rondgevormde vlekken. De onderkant is prachtig olijfgroenachtig gekleurd met wit tot zilverkleurige strepen. Deze onderkant onderscheidt ze al heel snel van de parelmoervlinders. De keizersmantels zijn wel verwant aan de parelmoervlinders, ze behoren namelijk tot dezelfde familie, namelijk Nymphalidae (vossen, parelmoervlinders en weerschijnvlinders).

Drie op een rij op de akkerdistel. Een keizersmantel, vlieg en zandoogje.
Drie op een rij op de akkerdistel. Een keizersmantel, vlieg en zandoogje. Fotograaf: Danny Slijfer
De keizersmantel op een blad van de Rhododendron. Zoals jullie zien vermijd ik de vlinderstruik, ik vind de bloemen veel aandacht vragen en een iets te aanwezig onderdeel.
De keizersmantel op een blad van de Rhododendron. Zoals jullie zien vermijd ik de vlinderstruik, ik vind de bloemen veel aandacht vragen en een iets te aanwezig onderdeel. Fotograaf: Danny Slijfer

De keizersmantels zijn standvlinders in onze lage landen. Dit betekent dat ze het hele jaar aanwezig zijn, natuurlijk niet constant als dagvlinder. Hun cyclus begint met eitjes afzetten op een ruwe schors, vervolgens blijven de rupsen ter plaatse zonder voedsel overwinteren. In het voorjaar (april) dalen ze af naar beneden om te eten van de viooltjes om daarna vervolgens volgevreten te kunnen gaan verpoppen in een strooisellaag van bladeren. In de zomer vliegen ze uit en laten ze zich eindelijk als volwaardige keizersmantel zien.

De keizersmantel op een kruidenrijk veldje midden op de begraafplaats.
De keizersmantel op een kruidenrijk veldje midden op de begraafplaats. Fotograaf: Danny Slijfer

Fototips

  • Benader ze eerst in alle rust met een telelens, een 300 mm voldoet al. Heb je je eerste scherpe en mooie foto’s op afstand binnen, pak dan de macrolens.
  • Wil je de gehele vlinder scherp, houd je lens dan haaks op de vlinder. Hoe lager de f-waarde des te nauwkeuriger je jezelf moet opstellen, het gaat om millimeters.
  • Ben je registrerend klaar, loop dan niet weg, maar probeer eens een creatieve benadering. Fotografeer ze door een mooie opening van kruiden of ga door de knieën en zet de vlinder weg in de lucht (highkey) Wil je mooie bokeh in de achtergrond dan zijn de kronen van de bomen erg interessant. Ook tegenlicht kan erg mooi zijn, of je zoomt in op alle details, of helemaal uit en fotografeer je ze met de groothoeklens in hun omgeving.
  • Wil je de bovenzijde van de keizersmantel fotograferen dan moet je veel geduld hebben en wachten tot dat ze eindelijk in rust gaan. Dit doen ze vaak in bomen.

Leefomgeving

De natuurlijke leefomgeving van de keizersmantels zijn bosranden en open plekken in bossen, zoals paden en kapvlaktes. De begraafplaats waar ik ze met tientallen zag rondvliegen lag ook vast aan de rand van het bos. Belangrijk is om alert te zijn op hun waard- of nectarplanten in de buurt van of in hun directe leefomgeving. Een vlinderstuik in de buurt van het bos werkt als een magneet, dit komt omdat keizersmantels een grote nectarbehoefte hebben. De belangrijke waardplanten van keizersmantels zijn braam en wilde viooltjes zoals het bos-, honds- en maartsviooltje. Belangrijke nectarplanten zijn bijvoorbeeld koninginnenkruid, wilde marjolein, braam en distels.

Vindtijd

Het zijn echte zomervlinders, ze vliegen in één generatie vanaf eind juni tot en met begin september. Wat betreft locaties, in België heb je kans ze overal aan te treffen. In de Eifel zijn ze algemeen. Ook in Nederland is er een mogelijkheid ze overal te zien, maar de grootste kans maak je in Zuid-Limburg, de Achterhoek, of in de duinen van Noord- en Zuidholland.

Bescherming

De keizersmantels zijn beschermd in het kader van de Wet natuurbescherming.

Kwetsbaarheid

Over het algemeen gaat het niet zo goed met sommige van onze vlinders. Dit geldt helaas ook voor de keizersmantel, ze zijn nu vrij zeldzaam en staan op de rode lijst. Belangrijk voor deze soort is voorkomen dat het verleden zich herhaald. Meer open plekken in de bossen en kruidenrijke bosranden zal zorgen voor een betere toekomst.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Wist je dat het in het verleden nog veel slechter ging met de keizersmantel? Sinds de jaren 80 waren ze zelfs als standvlinder helemaal verdwenen uit Nederland. Gelukkig zijn ze teruggekomen als dwaalgast en hebben ze zich hier weten te settelen en uit te breiden.

2 reacties

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

2 reacties

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: