Menu

Onderdeel van Pixfactory

Pilvaren

Bij varens denk je al snel aan grote bosplanten met enorme bladen. Het pilvarentje is precies het tegendeel. Dit dwergje met zijn sprietige blaadjes lijkt helemaal niet op de bekende soorten en groeit zelfs niet in het bos. Waarom is het toch een varen?
Pilvaren
Close-up van een jong blad van pilvaren Fotograaf: Pilvaren

Varens zijn sporenplanten en hebben een oeroud verleden. Een gemeenschappelijk kenmerk is dat de jonge bladeren opgerold zijn. En dat zie je bij de pilvaren ook. Het piepkleine blaadje is prachtig in een spiraal gedraaid.

Het pilvarentje is ook een sporenplant. Onderaan de draadvormige bladeren kun je bij wat oudere planten een harig bolletje aantreffen. Dat is de sporendrager, het pilletje waar de soort zijn naam aan te danken heeft.

Pilvaren
Jong pilvarenblad ontrolt zich. Fotograaf: Pilvaren

De plant leeft een kruipend bestaan. Uit de sporen of uit stukjes afgebroken stengel ontstaan draaddunne plantjes die plat over de grond kruipen. Op elke knoop ontstaan enkele bladeren die wel op grassprietjes lijken. Veel hoger dan 10 cm. worden ze niet. Je herkent ze gemakkelijk omdat ze er altijd wat bochtig uitzien. Op diezelfde knopen ontstaan later in de zomer de bolvormige sporendragers.

Pilvaren is kieskeurig. Hij verdraagt weinig concurrentie en is gebonden aan open vochtige standplaatsen, liefst met wat aanvoer van ijzer of kalk. Het was altijd een uiterst zeldzame soort, totdat er steeds meer aan natuurontwikkeling werd gedaan. De laatste decennia is de soort toegenomen op geplagde venoevers en nieuw aangelegde beken. Als het terrein dichtgroeit verdwijnt pilvaren snel. Alleen op permanent natte plekken houdt hij soms jaren stand.

pilvaren bokeh
Sfeeropname bij tegenlicht en bokeh door dauwdruppels Fotograaf: Ron Poot

Fototips

  • Dit miniplantje is voer voor macrofotografen. De spiraalvormige blaadjes en de bolvormige sporendragers zijn leuke details. Jonge ‘pilletjes’ zijn zelfs nog behaard.
  • Om de typische groeiwijze van pilvaren vast te leggen kun je het beste een zo laag mogelijk standpunt innemen. Zorg ervoor dat de knopen waar de sprietjes uit ontspringen in een vlak liggen, loodrecht op je kijkrichting. Dan heb je zoveel mogelijk tegelijk scherp.
  • Maak gebruik van kleuren en patronen in de omgeving van het plantje. Vervloeiende achtergrondkleuren en herhalende patronen kunnen meehelpen het plantje te accentueren.
  • Ga vroeg op pad voor de ochtenddauw. Hiermee kun je met je macrolens mooie bokeh effecten krijgen. Vooral in dichte pilvaren matten hangen talloze druppeltjes die hieraan bijdragen. Fotografeer met tegenlicht om mooie bokeh ringen te krijgen.
  • Pilvaren is een indicator van een zeldzaam milieutype. Let ook op andere bijzondere plantensoorten die in de buurt groeien.

Leefomgeving

Open zandgrond of leem, in ondiep water of droogvallende plekken.
Het meest in de zandgebieden van Oost Nederland, Brabant en Oost Vlaanderen.

Vindtijd

Mei – september

Bescherming

Niet wettelijk beschermd.

Kwetsbaarheid

Zeldzame soort van bijzondere en kwetsbare milieus

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Hoe zit het met het typische varenblad? Een theorie is dat de sprietige bladeren eigenlijk alleen maar bladsteeltjes zijn en dat in de evolutie de ontwikkeling van zijblaadjes links en recht aan de steel verloren is gegaan.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: