De purperorchis is een echte kalkliefhebber, die – anders dan de meeste orchissoorten – vooral in bossen en bosranden voorkomt. Vaak groeit hij in de buurt van hazelaars. Vroeger kwam de purperorchis vooral voor in hakhoutbossen, maar door het wegvallen van het hakhoutbeheer en het woekeren van klimop planten nam de purperorchis snel in aantal af. Tegenwoordig is het beheer weer hervat en is de purperorchis steeds meer te zien in de Zuid-Limburgse hellingbossen.
De purperorchis is een robuuste orchis, hij wordt wel 75cm hoog. De bloemen hebben van dichtbij de karakteristieke orchideeënvorm. Zoals de naam doet vermoeden zijn de bloemen mooi paars gecombineerd met wit.