Menu

Onderdeel van Pixfactory

Speenkruid

Elk voorjaar weer raak ik geïntrigeerd door dit plantje, het speenkruid. Of eigenlijk, het gewoon speenkruid zoals het voluit heet. Bijzonder fotogeniek vind ik ze. Ondanks dat ze zo klein zijn, of juist dankzij? Met z’n grasgroene, glimmende hartvormige blaadjes en z’n stervormige, kanariegele bloemen is het een attractief plantje. Vaak staan ze in groepen bij elkaar en vormen ze zo hele veldjes. Een echte bodembedekker. Ze kunnen in korte tijd zo’n veldje vormen. Ook in tuinen, daardoor zijn ze vaak niet erg geliefd bij tuineigenaren.
Met z’n kanariegele, stervormige bloemen is speenkruid een zeer attractief plantje.
Met z’n kanariegele, stervormige bloemen is speenkruid een zeer attractief plantje. Fotograaf: Wim Verhagen

Meestal worden ze niet hoger dan rond de 10 centimeter. Enkele planten halen maximaal 30 cm. De gele bloemen worden zo’n 3 centimeter groot in doorsnede, en hebben acht tot twaalf gele kroonbladen. De drie groene kelkbladeren zijn een afwijking ten opzichte van de overige leden van de ranonkelfamilie waartoe de plant behoort.

De planten vermeerderen zich op twee manieren: via de knolletjes in de grond of via zaad. De zaailingen hebben maar één zaadlob, maar de plant behoort als lid van de ranonkelfamilie wel tot de tweezaadlobbigen. Oorspronkelijk had de plant wel twee zaadlobben.

Speenkruid bloeit vanaf maart tot mei. Echter, vaak worden al eind januari de eerst bloeiende planten gevonden. Het is hiermee één van de vroegste voorjaarsbloeiers en geven de verder nog kale bodem al enige kleur. Dit seizoen vond ik de eerste zelfs rond half december! Dat is natuurlijk te wijten aan het extreem zachte weer aan het begin van deze winter. Normaal zijn eind april –begin mei de laatste bloemen uitgebloeid. Bij een koud voorjaar zoals in 2013 rond eind mei. Na de bloei sterven de bovengrondse delen al snel af. De knolletjes overleven in de grond tot het volgende seizoen.

De plant wordt tot de zogenaamde schaduwflora gerekend. Dat wil zeggen dat de plant het grootste deel van zijn levenscyclus voltooid heeft als de hogere lagen van het bos nog in volle rust zijn. Het is een algemene soort die door heel Nederland te vinden is. Alleen op de (hogere) zandgronden is het minder algemeen.

Fototips

Ik vind dit met name zo’n leuk plantje omdat ze zo veelzijdig is. Ik bedoel daarmee te zeggen dat er veel verschillende composities mogelijk zijn. Frontaal van bovenaf is het eenvoudigst. Voor andere composities is het zoeken naar het juiste standpunt. Vaak zul je plat op de buik moeten, of gebruik moeten maken van een hoekzoeker.

Close-ups van het bloemetje, waarbij de gele meeldraden duidelijk zichtbaar worden, doen het ook goed. Je kan één enkel bloemetje afzonderen, maar je kunt er ook meerdere in de achtergrond “meenemen”. Leg de focus eens op een minder voor de hand liggende plaats. Om tot mooie sfeerbeelden te komen, kun je door de eventuele overige vegetatie heen fotograferen. En probeer ook eens de massaliteit van zo’n bloeiende groep vast te leggen. Dit plantje nodigt uit om te experimenteren met verschillende composities, neem daar eens rustig de tijd voor om tot verassende resultaten te komen.

Probeer ook eens de massaliteit van een groep vast te leggen.
Probeer ook eens de massaliteit van een groep vast te leggen. Fotograaf: Wim Verhagen

De belichting is erg belangrijk. Omdat de gele kroonbladeren glimmend zijn, en licht weerkaatsen, krijg je bij direct zonlicht al snel uitgebeten plekken. Hou daarmee rekening voordat je je standpunt bepaalt.

Bij een donkere achtergrond overbelicht ik 2/3 – 1 stop, omdat deze anders te donker blijft. Mijn ISO waarde staat dan op 400 en ik heb dan sluitertijden van rond de 1/640 bij een diafragma van f5.6. Dit op een lichte dag. De doortekening is dan goed (geen dichtgelopen geel).

Ik fotografeer het liefst uit de hand. Dit komt de creativiteit ten goede, want je bent een stuk mobieler en je kan daardoor beter je compositie bepalen. Wil je toch een statief gebruiken? Kies dan voor een statief dat zo laag mogelijk bij de grond kan. Eentje zonder middenzuil.

Niet onbelangrijk bij het uit de hand fotograferen is rekening te houden met je apparatuur: ik werk met een Nikon D800 (fullframe) camera met een Sigma 180mm f3.5 Macrolens. Deze combinatie heeft een snellere sluitertijd nodig dan bijvoorbeeld een cropcamera met een lagere resolutie (de D800 heeft een 36 MP sensor). Bij een lagere sluitertijd ga je al snel (bewegings)onscherpte zien als je zonder ondersteuning werkt.

Ik heb gekozen voor de Sigma 180mm vanwege de langere brandspuntafstand en de fijne Bokeh. Een Nikon 105mm is een fractie scherper, maar heeft een kleinere brandspuntafstand. Een 200mm vind ik te zwaar om mee uit de hand te fotograferen. De 180mm is lichter, en dus fijner om mee vanuit de hand te werken.

Oh ja, op donkere dagen blijven de bloemen gesloten, kies dus een lichte dag uit om ze te gaan fotograferen!

Leefomgeving

Speenkruid groeit vooral op vochtige plaatsen. Denk bijvoorbeeld aan open- tot halfbeschutte plaatsen in loofbossen, langs bosranden, slootkanten en bermen. Vaak groeit het plantje op enigszins lemige- tot kleiige voedselrijke grond.

Vindtijd

Maart-mei.

Bescherming

Niet beschermd.

Kwetsbaarheid

Algemeen, niet kwetsbaar.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

De soortaanduiding ficaria komt van de latijnse benaming ficus, dat vijg betekent. In de volksmond heette de plant vijgwortel, oaneklootjes en katteklootjes. Volgens sommigen is de naam speenkruid afgeleid van de vorm van de knolletjes, die op speentjes lijken. Anderen noemen de toepassing tegen aambeien oftewel speen als naamgever.

De bladeren bevatten veel vitamine C. Daardoor werd de plant vroeger gebruikt tegen scheurbuik. Ze werd ook veel verwerkt in salades. Wel moesten de bladeren dan geplukt worden voor de bloei, omdat tijdens de bloei giftige stoffen in de bladeren worden ontwikkeld!

2 reacties

    1. Dan zul je wel op moeten schieten, dit voorjaar zullen ze wel eerder uitgebloeid zijn met het warme weer. Bedankt voor je reactie Chris!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

2 reacties

    1. Dan zul je wel op moeten schieten, dit voorjaar zullen ze wel eerder uitgebloeid zijn met het warme weer. Bedankt voor je reactie Chris!

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: