Staartblauwtje

Regelmatig zien we dat er vlinders dreigen te verdwijnen uit Nederland. Gelukkig komen er heel verrassend soms ook nieuwe soorten bij. Het staartblauwtje is zo’n welkome nieuwkomer, die vooral vanuit België onze grenzen is overgestoken. Het is een klein fotogeniek blauwtje.
Staartblauwtje in de vroege ochtend
Staartblauwtje in de vroege ochtend. Fotograaf: Hans Jansen

Nieuwe soort in ons land

Het staartblauwtje was vorige eeuw uitgestorven in Nederland en is in België in die eeuw nauwelijks gezien. Vanaf 2011 kwamen er in Limburg steeds meer dwaalgasten voor en geleidelijk ontstonden er door kolonisatie steeds meer nieuwe populaties. Daarna was het staartblauwtje tien jaar onafgebroken met voortplanting in ons land. Dat betekende dat hij vanaf dat moment als een nieuwe standvlinder in ons land werd beschouwd.

In rust.
In rust. Fotograaf: Hans Jansen

Het blauwtje blijkt best wel mobiel, hoewel het maar een klein tenger vlindertje is. In heel Nederland wordt hij soms gezien. De kern van het huidige verspreidingsgebied ligt in Limburg, Oost-Brabant en Oost-Gelderland.  Het blijft nog wel een zeldzame vlinder. De opmars van het staartblauwtje hangt ongetwijfeld samen met klimaatopwarming, maar wellicht ook door ander beheer met meer bloemrijke stroken.

In België komt het staartblauwtje voor in de Kempen en Zuid-Wallonië. Een groot deel van Noordwest-Europa is hun leefgebied in niet al te warme streken.

Vrouwtje met een donkere bovenkant.
Vrouwtje met een donkere bovenkant. Fotograaf: Hans Jansen

Blauwtjes in het veld

De meeste blauwtjes zijn echte graslandvlinders en bezoeken graag bloemen. In Nederland zijn er ongeveer tien soorten blauwtjes, waarvan een aantal heel zeldzaam is. Soms zijn ze moeilijk uit elkaar te houden. De mannetjes van de meeste soorten blauwtjes vallen op door de blauwe bovenkant van de vleugels, de vrouwtjes zijn vaak bruin met soms een blauwe tint. Je kunt ze het best op naam brengen door de onderzijde van de vleugels te bekijken.

Mannetje staartblauwtje.
Mannetje staartblauwtje. Fotograaf: Hans Jansen

Kenmerken staartblauwtje

In graslanden en natuurontwikkelingsgebieden met veel rolklaver en rode klaver kun je ze het best ontdekken. Het is een vrij makkelijke soort die geen hoge eisen stelt aan zijn leefgebied.
Het staartblauwtje is maar een heel klein vlindertje, maar door het staartje bijzonder getekend en duidelijk herkenbaar. De bovenkant van de vleugels is bij het mannetje violetblauw en bij het vrouwtje bruin met blauwe bestuiving. De onderkant van de vleugels is zilvergrijs met kleine zwarte stippen. Het opvallende kenmerk zit aan de achterzijde. Op de rand van de achtervleugel bevinden zich twee ( soms vier)  oranje vlekjes. Deze vlekjes zijn omrand met twee zwarte stipjes en streepjes. Ter hoogte van deze vlekken zit op de achtervleugel een klein kort staartje. Bij oudere vlinders kan het staartje ontbreken door slijtage.

Kenmerk met twee oranje oogvlekken, zwarte stippen en een klein staartje.
Kenmerk met twee oranje oogvlekken, zwarte stippen en een klein staartje. Fotograaf: Hans Jansen
Paring staartblauwtjes.
Paring staartblauwtjes. Fotograaf: Hans Jansen
Mannetje met opvallende oranje oogvlekjes.
Mannetje met opvallende oranje oogvlekjes. Fotograaf: Hans Jansen

Fototips

  • Blauwtjes zijn heel kleine vlinders en erg beweeglijk overdag, zeker op zonnige dagen. Je hebt dus koudere momenten nodig om ze stil te krijgen op hun plekje. Vroeg in de ochtend, ’s avonds of op bedekte bewolkte dagen zijn de beste foto-omstandigheden. Je hebt dan ook vaker gedempt licht.
  • Mooi is om de vlinder op ooghoogte te benaderen. Je moet dus wel door je knieën. Zo ontstaat er meer ruimte achter de vlinder en kun je ook de achtergrond wat rustiger maken.
  • Benader ze heel beheerst en laag bij de grond. Vaak blijven ze dan rustig zitten. Let ook op je eigen schaduw, die ze kan afschrikken.
  • Het lichte grijs van de onderkant van de vleugels is in een donkere omgeving snel overbelicht. Je kunt wat onderbelichten om dit te voorkomen.
  • De gehele vlinder scherp krijgen is nog wel een uitdaging. Als je een deel onscherp wilt, probeer dan altijd wel om de ogen scherp te krijgen.
  • De achtergrond is wel heel bepalend met een kleine vlinder. Soms zijn achterliggende steeltjes of sprietjes te storend om een boeiende foto te krijgen. Zelfs sterke diafragmering met heel weinig scherptediepte helpt dan niet. Dan kun je beter een andere positie proberen.
  • Leuk is ook om foto’s te maken van de vlinder in de ruimere omgeving. Met zo’n klein vlindertje is dat best wel een uitdaging.

    Scherpte op de ogen.
    Scherpte op de ogen. Fotograaf: Hans Jansen

Leefomgeving

Bloemrijke vochtige graslanden met veel rode klaver en rolklaver. Heide en grote open plekken in bossen.

Vindtijd

Vanaf begin mei tot eind september in twee of drie generaties. Soms in oktober met een vierde generatie.

Meer weten?

Vlinderstichting

Verspreidingsatlas

Er zijn meerdere goede veldgidsen voor dagvlinders te koop.

Bescherming

Sinds 2021 beschreven als een Nederlandse standvlinder. Niet beschermd.

Kwetsbaarheid

Is in Europa vrij algemeen en niet erg kwetsbaar. Kan vrij gemakkelijk nieuwe gebieden koloniseren.

Verspreidingskaart

En dan nog dit!

Herkenning van blauwtjes in het veld is lastig. Als je iets kleins en blauws ziet fladderen in de berm, weet je nog niet zomaar welke soort het is. Voor goede determinatie heb je echt de onderkant nodig.
De oogvlekjes op de onderzijde suggereren dat daar hun kop zit. Dat beschermt tegen natuurlijke vijanden als vogels. Deze happen vaak als eerste naar de kop en dan kan de vlinder alsnog ontsnappen.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: