Struikhei

Ons befaamde heidelandschap is geen natuurlijk landschap, maar ontstaan door menselijk handelen. Zo’n 5000 jaar geleden begon de mens stukken bos af te branden voor akkerbouw. In eerste instantie groeiden de gewassen goed, maar na uitputting van de voedingsstoffen bleven de kale akkers onbewerkt achter. Alleen struikhei kon groeien en bloeien op deze arme droge grond. Zo ontstonden de eerste heidevelden. In de middeleeuwen ontstonden de zeer uitgestrekte heidevelden, door de combinatie van begrazing en plaggen. Het vee werd ’s nachts in de stal gebracht en de mest werd vermengd met heideplaggen. Dit mengsel werd op de akkers gebracht om de grond vruchtbaarder te maken. Maar de ‘woeste gronden’ werden daardoor steeds voedselarmer en veranderden langzamerhand in heidevelden. Met de komst van de kunstmest was het einde van deze periode voorbij en werden veel heidevelden ontgonnen. De weinige overgebleven heidevelden zijn nu unieke natuurgebieden en veelal internationaal beschermd door Natura 2000.

De heidegronden zijn arm aan voedingsstoffen en (daardoor) rijk aan bijzondere planten en dieren, die in deze extreme omstandigheden kunnen leven. Zoals de zandhagedis , het korhoen , de rode heidelucifer, de heideknotszwam en nog veel meer bijzondere planten en dieren.

De beschermde status van de heidevelden betekent niet dat alle dreiging voorbij is. Het gevaar komt uit de lucht: de stikstofrijke meststoffen uit de agrarische omgeving slaat neer op de arme zandgronden waardoor snelle groeiers als pijpenstrootje en bochtige smele en diverse snelgroeiende mossoorten de vegetatie domineren en de kwetsbare soorten verdringen.