The making of ‘Vaarwel vlinders?’

Het idee

Ik fotografeer al wat langer vlinders, maar dat waren meestal de bekende soorten die de meeste natuurfotografen graag op een mooie manier vastleggen, zoals het oranjetipje en icarusblauwtje. Ik koos vooral de zonnige, koude ochtenden uit met kans op dauwdruppels en mooie bokeh in de achtergrond. Alleen kwamen de voorspellingen niet altijd uit en op een wat bewolktere ochtend ben ik toen begonnen om de vlinders in high key te fotograferen. Omdat ik het belangrijk vind om wat meer over je onderwerp te weten ben ik ook veel gaan lezen over vlinders. Natuurlijk wist ik dat het slecht ging, maar hoe meer je erover leest hoe bezorgder je wordt. Op de Nederlandse rode lijst dagvlinders kun je zien hoeveel soorten bedreigd zijn en hoeveel er al verdwenen zijn uit Nederland. Ik wilde deze soorten graag op een mooie manier vastleggen om zo heel duidelijk te laten zien wat een prachtige vlinders we hebben en hadden en dat we ons best moeten doen om ze te beschermen. Zo is het idee voor deze serie ontstaan.

De definitieve serie bevat een mix van wat strakkere foto’s en foto’s met wat meer vegetatie in beeld. De kleuren van de bloemen heb ik beperkt tot geel en lila/roze om het meer een geheel te laten zijn. De soorten zijn: aardbeivlinder, boswitje, bosparelmoervlinder, heideblauwtje, gentiaanblauwtje, veldparelmoervlinder, sleedoornpage, groot geaderd witje en bruine vuurvlinder.

Planning

Ik heb een excel bestand gemaakt met alle Nederlandse dagvlindersoorten, hun status op de Nederlandse rode lijst, de vliegtijden en waar ik ze zou kunnen fotograferen. Verder hield ik de weersomstandigheden goed in de gaten op mijn vrije dagen. Maar hoe goed je iets ook voorbereidt, er zijn ook dagen genoeg geweest dat ik geen vlinder kon vinden, of niet de soort die ik wilde, of ik kon er niet bij. Daarom heb ik er uiteindelijk 3 jaar over gedaan om genoeg soorten te fotograferen op de manier die ik wilde voor de serie.

Apparatuur en techniek

Alle foto’s die in de serie zijn gekomen heb ik genomen met een systeemcamera en macrolens. Om de achtergrond wit te krijgen heb ik of de lucht gebruikt als deze bewolkt was of een wit scherm. Het scherm zette ik met klemmetjes vast in de grond, of zette ik tegen mijn statief. Als ik samen met iemand op pad was heb ik diegene ook wel gevraagd om het scherm vast te houden. Als je in high key fotografeert wil je de achtergrond echt wit, dus ik heb flink overbelicht tijdens het fotograferen, vaak wel 3 stops. Om de sluitertijden kort genoeg te houden om bewegingsscherpte te voorkomen heb ik vaak met ISO’s tussen de 1600 en 3200 gewerkt. Om de vlinder goed scherp te krijgen werkte ik vaak met een wat hogere diafragmawaarde, f8 bijvoorbeeld. Als je een geheel witte achtergrond maakt is dat geen probleem, want er zijn geen storende elementen in de achtergrond. In de nabewerking heb ik de foto’s nog verder verfijnd en gezorgd dat de achtergrond echt hagelwit was.

Favorietjes

Als je zo vaak op stap bent geweest om bepaalde vlinders te zoeken en als een foto ervan dan lukt dan is zo’n foto extra waardevol. Maar dat wil niet zeggen dat anderen die foto net zo mooi vinden. Ook moeten beelden in een serie goed bij elkaar passen. Het is dus belangrijk om andere mensen mee te laten kijken als je een serie gaat samenstellen. Ik heb het geluk dat mijn partner Theo Bosboom veel ervaring heeft met het maken en begeleiden van series, maar ik heb ook een aantal andere fotografen en niet-fotografen om advies gevraagd. Om een serie te laten slagen zullen vaak ook favoriete foto’s sneuvelen. En soms past een foto die als enkele foto misschien niet je favoriet is beter in een serie. Genoeg keuze is dus belangrijk! Maak meerdere opties voor je serie. Probeer het ook niet in 1 dag te beslissen. Soms moet het even bezinken en ineens voelt een van de opties goed.

Boodschap

De laatste jaren zijn regelmatig berichten in de media verschenen over de grote achteruitgang van het aantal vliegende insecten. Ook dit jaar weer. Na het maken van deze serie berichtte de Vlinderstichting dat 2023 het slechtste jaar ooit was voor dagvlinders. Sinds het begin van de vorige eeuw zijn al 15 soorten verdwenen uit Nederland en van de 61 overgebleven soorten staat meer dan de helft op de rode lijst (Nederlandse rode lijst dagvlinders 2019).

Ik hoop dat ik mensen kan laten zien dat we in Nederland hele mooie dagvlinders hebben en ik zou blij zijn als iemand daardoor geïnspireerd raakt om een positieve bijdrage aan natuurbescherming te leveren. Laten we met zijn allen zorgen dat we niet nog meer dagvlinders verliezen. En dat we kunnen blijven genieten van deze prachtige insecten.

Als je vlinders gaat fotograferen ga dan voorzichtig te werk, om de vlinders een goede toekomst te geven is het ook belangrijk om te zorgen dat het leefgebied intact blijft. Dit geldt natuurlijk eens temeer voor kwetsbare vlinders. Ze zitten gelukkig vaak naast paden is mijn ervaring, in het bos is het daar vaak lekker zonnig en daar houden ze van!