Menu

Onderdeel van Pixfactory

Tips voor handmatig scherpstellen. Deel 3: Hulpmiddelen in de camera.

Het eerste deel van deze tutorialserie ging over het afstellen van de zoeker. En deel 2 ging over met welk oog je kijkt. Is het allemaal gelukt, of kijk je nog steeds door een cirkeltje? Zorg er vooral voor dat je hand niet links of rechts in de weg zit en focus goed op je onderwerp en niet op je hand! In het afsluitende deel kunnen we eindelijk aan de slag met de handmatige scherpstelling.
Zeker bij hele beperkte scherptediepte is het handmatig scherpstellen prettig om de scherpte precies op het juiste punt te leggen. Fotograaf: Henk Muijs

Vroeger was alles beter…

Er was een tijd, dat je alleen maar met de hand scherp kon stellen. De camera’s waren toen uitgerust met allerlei hulpmiddelen om dit eenvoudiger en preciezer te maken. De twee meest gebruikte hulpmiddelen waren de splitfocus en het microprisma. En laat museum Johan van de Wielen nou een camera hebben met alle twee. Dus ik kan het gewoon laten zien…

Splitfocus en een ring met microprisma in een oude Minolta uit 1982. De scherpstelling zit er nog erg naast: het microprisma is erg onrustig en de twee cirkelhelften zijn duidelijk verschoven. (Het was destijds erg lollig om zo vervelende mensen te onthoofden, maar dat terzijde). Fotograaf: Johan van der Wielen

 

Splitfocus en een ring met microprisma in een oude Minolta. De scherpstelling klopt bijna: het microprisma verdwijnt steeds meer en de twee cirkelhelften sluiten bijna aan. Fotograaf: Johan van der Wielen

Toen de camera’s werden uitgerust met automatische scherpstelling, zijn die hulpmiddelen op het matglas langzamerhand verdwenen. Zeker na de opmars van de digitale camera’s met een cropsensor. Omdat deze een kleinere zoeker heeft is het matglas helderder gemaakt om toch een helder zoekerbeeld te houden. Voor de duurdere camera’s was vaak een ander matglas te koop.

Gelukkig zijn er in de moderne digitale camera’s andere hulpmiddelen om je te helpen bij het bepalen welk deel van het onderwerp scherp is.

Scherpstel-indicator en oplichtende scherpstelpunten

Een van de eerste digitale hulpmiddelen bij het handmatig scherpstellen bij camera’s met autofocus, was het oplichten van een scherpstel-indicator in de zoeker als de scherpstelling is bereikt. Helaas vinden veel fabrikanten het nodig er ook een irritant piepje bij cadeau te geven. Jullie hebben dat toch hopelijk uitgezet?
Een ander hulpmiddel in de zoeker, is het oplichten van het scherpstelpunt waar op dat moment de focus ligt, als je de ontspanknop half indrukt. Niet bij alle camera’s staat dit standaard aan. Raadpleeg bij twijfel even de uitgebreide handleiding.

Oplichtende scherpstelpunten, ook bij handmatige scherpstelling, zijn al heel lang in camera’s aanwezig. Fotograaf: Johan van der Wielen

Inzoomen

Na de komst van de liveview is het mogelijk geworden om voor de scherpstelling in te zoomen op een bepaald deel van de foto. Het leggen van de scherpte op het juiste punt wordt hierdoor een stuk gemakkelijker. Houd er wel rekening mee, dat je het beeld ziet met open diafragma. De scherptediepte is daardoor op zijn kleinst. Heb je een groot diafragmagetal gekozen, dan zal er in de uiteindelijke foto meer scherp zijn.

Door in de liveview in te zoomen, kan de scherpte op de juiste plek worden gelegd. Fotograaf: Henk Muijs

Focus peaking

Een relatief nieuw hulpmiddel bij vooral spiegelloze camera’s, maar ook bij de laatste serie spiegelreflexcamera’s met lifeview, is de Focus Peaking. Focus Peaking gaat ervan uit, dat de scherpste delen van de foto het hoogste (peak) contrast hebben. De computer in de camera geeft die delen aan de randen een kleurtje zodat je heel snel kunt zien waar de scherpte ligt. Focus Peaking staat standaard uit bij de meeste camera’s en je zult dus in de menu’s moeten duiken om dit aan te zetten. Daar kun je ook de gevoeligheid instellen en het kleurtje van de focus-peaking. Zo kun je voor iedere situaties de meest opvallende kleur kiezen.

Focus Peaking bij de Canon 90D. De grassprietjes die scherp zijn lichten op met in dit geval een rood randje. Fotograaf: Henk Muijs

 

Hier zie je het nog duidelijker. Fotograaf: Henk Muijs

Focus assistentie

Er zijn zelfs camera’s met een focus assist, die geeft niet alleen aan wanneer het scherp is maar ook hoever je van je scherpte afligt en laat zien dat je steeds scherper wordt. Voor fotografie is dit handig maar niet per se noodzakelijk, voor filmen is dit echter een geweldige feature omdat je dan tijdens het filmen je focus kan verleggen zonder risico dat je er doorheen schiet.

Focus assistentie (focus guide) samen met Focus Peaking in actie bij de Canon R5; linksboven helemaal onscherp (beide kleine witte pijltje wijzen weg van het p=middelste pijltje) naar rechtsonder scherp (beide pijltje liggen over het middelste pijltje heen). Fotograaf: Johan van der Wielen

Dit was de laatste serie met tips bij handmatig scherpstellen. Ik heb mij beperkt tot de camera zelf. Externe schermen, WiFi koppelingen met een tablet en allerlei loupes voor op je lifeview heb ik buiten beschouwing gelaten. Ook weet ik niet van alle merken en types alle mogelijkheden. Zo schijnt Fuji in een paar camera’s een digitale splitfocus te hebben ingebouwd.

Al met al zie je de camera wereld toch weer terugkeren en het nut van handmatige scherpstelling inzien. In het begin hielpen ze je met halve maantjes, nu met allerlei digitale hoofdstandjes. Geen reden dus meer om niet eens lekker zelf de scherpstelling te regelen!

Peter en Johan: bedankt voor de hulp bij het maken van de foto’s!

Als slot nog even de making off… (de bloopers zou te lang worden).

Schreef ik in deel 1 niet, dat een zwarte doek ook tegenwoordig nog handig kan zijn? Nou, een zwarte trui werkt net zo goed. Nee, dit is niet de onthulling van de nieuwste camera met megalange lens… Fotograaf: Johan van der Wielen

 

Camera's.
…onder het doek: oud ontmoet nieuw… Links een oude Minolta uit 1982, rechts de nieuwste Canon R5 met Laowa macro lens. Fotograaf: Johan van der Wielen

 


Dit artikel is onderdeel van een 3-delige tutorialreeks over handmatig scherpstellen. Lees hieronder de andere delen uit deze serie:

Tips voor handmatig scherpstellen. Deel 1: Het afstellen van de zoeker
Tips voor handmatig scherpstellen. Deel 2: Met welk oog kijk je door de zoeker?
Tips voor handmatig scherpstellen. Deel 3: Hulpmiddelen in de camera

6 reacties

  1. Heel duidelijk uitgelegd! Top!
    Vraagje ik heb een laowa macrolens voor mijn canon eos RF, ik kan niet zien welk diaframa ik gebruik, kan ik dat instellen?

    Groetjes Cathalijn

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

6 reacties

  1. Heel duidelijk uitgelegd! Top!
    Vraagje ik heb een laowa macrolens voor mijn canon eos RF, ik kan niet zien welk diaframa ik gebruik, kan ik dat instellen?

    Groetjes Cathalijn

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: