Van inspiratie naar imitatie en irritatie

Inspiratie

Maar wanneer gaat inspiratie over in domweg imitatie? De wereld overvliegen voor het fotograferen van apen in Japan, kolibries in Costa Rica of kroeskoppelikanen in Griekenland? Hebben we het dan nog over inspirerende locaties of soorten, of gaat het om het maken van een foto die tienduizenden fotografen voor jou ook al hebben gemaakt? En wat als het dat laatste is, wat vinden we daar dan van?

Inspiratie betekent letterlijk inademing, het opzuigen van lucht naar de longen. Voor ons natuurfotografen is het de zuurstof die we nodig hebben om sprekende beelden vast te leggen, een bewustzijnstoestand die iets zegt over ons vermogen om te creëren. Imitatie is een beeld zo vastleggen dat het op een ander beeld lijkt. Dat andere fotografen ons inspireren is niet zo vreemd natuurlijk, maar het kan zeker ook snel leiden tot het imiteren van het werk van die andere fotograaf. Waar ligt de grens tussen inspiratie en imitatie?

Honeypot locaties

In het Engels hebben ze een term voor locaties die erg bekend zijn en massa’s mensen aantrekken: honeypot locations. Bovenstaande foto’s tonen allemaal locaties die als “honeypot location” bekend staan. Allemaal terug te vinden in fotografieboeken en op sociale media. Allemaal zo vaak gefotografeerd dat de sporen van statieven voor eeuwig terug te vinden zijn. Toch heb ik genoten op al die plekken toen ik de foto’s maakte. Is het dan erg dat inspiratie leidt tot imitatie? Voor mij zeker niet altijd. Ik had die betreffende foto namelijk nog niet gemaakt. En ik fotografeer vooral voor mezelf. En ondanks dat het veel bezochte plekken zijn, had ik op die momenten de plek voor mezelf. Ik heb er genoten!

Risico’s

Toch kan een honeypot locatie (of een “honeypot onderwerp” als bijvoorbeeld de wolf of een bijzondere vogel) ook leiden tot vervelende situaties. Omdat er zoveel fotografen op af komen wordt er een enorme druk op het landschap of een kwetsbare soort gebracht. Niet iedereen verdiept zich van tevoren in de plek of de soort. Vooral als we alleen die ene inspirerende foto voor ogen hebben en die koste wat kost ook zelf willen maken. Onwetendheid of onbekendheid met de soort, of hoe de foto is gemaakt, kan leiden tot het te dicht benaderen van een kwetsbaar dier, want op de foto lijkt de fotograaf toch heel dichtbij geweest. De verleiding ontstaat om toch nog iets dichterbij te gaan om een nog iets betere foto te maken. Dat de fotograaf van de foto die jou inspireert maanden bezig is geweest met die ene foto, talloze keren op verkenning is geweest, in een schuiltentje heeft gelegen, lang gewacht heeft op de perfecte omstandigheden, uren gelopen heeft, of in de nabewerking het beeld nog heeft geperfectioneerd en heel veel andere beelden heeft weggegooid, haal je niet uit dat ene perfecte plaatje op internet.

Verwachting

Fotoboeken en sociale media kunnen de verwachting scheppen dat je er alleen maar naar toe hoeft te gaan en dat de omstandigheden er dan dusdanig zijn als in de foto die jou inspireert. Dat je maar een uur in een vogelhut hoeft te zitten en alle bijzondere soorten in de mooiste lichtomstandigheden zich in dat uur voordoen. Dat is natuurlijk niet zo. Ik pak af en toe graag een vogelhut mee en er zijn zeker momenten geweest dat alles samen kwam voor een heerlijke foto waar ik erg blij mee ben. Maar er zijn ook dagen genoeg geweest dat ik van het eerste tot het laatste licht heb gezeten en er helemaal niets gebeurde. Tuurlijk, daar hoort ook de factor geluk bij, maar je moet er ook wat voor doen.

Irritatie

Als de verwachtingen niet waargemaakt kunnen worden, kan dat leiden tot irritatie. Maar er ontstaat ook irritatie bij andere fotografen en bijvoorbeeld terreineigenaren als onwetendheid of onbekendheid leidt tot verstoring van (kwetsbare) soorten of het landschap. Het is dus belangrijk om je altijd vooraf te verdiepen in de locatie of het onderwerp. Dat voorkomt niet alleen onnodige verstoring, maar vergroot ook je kansen op een betere foto.

Blijf creatief

Wat mij betreft is er helemaal niets mis met het bezoeken van de honeypot locaties. Ze zijn tenslotte niet voor niets zo vaak gefotografeerd! Het is ook een prachtige omgeving en vaak voor veel mensen goed bereikbaar. Maar ik probeer mezelf wel steeds af te vragen wat er nog meer te zien is. En regelmatig gebruik ik een andere techniek of belichting om mezelf uit te dagen. Kwetsbare soorten laat ik liever links liggen om ze te beschermen, tenzij ik zeker weet dat ik ze niet verstoor. En laten we eerlijk zijn, de natuur heeft ons zoveel meer te bieden dan alleen de honeypot locaties!

Hoe kijk jij hiernaar?

Een fotograaf en YouTuber die mij ook erg inspireert, is Gary Gough. Hij maakte een filmpje over honeypot locaties. Die kun je hier bekijken.