Menu

Onderdeel van Pixfactory

Verhalende landschapsfotografie

Bij zogeheten verhalende landschapsfotografie speelt de persoonlijke beleving van een landschap een belangrijke rol. De nadruk ligt echter niet zozeer op de sfeer en emotie zoals bij abstracte landschapsfotografie, maar veel meer op de samenhang van de elementen in het landschapsbeeld. Welke elementen je waarneemt in een landschap, is mede afhankelijk van je achtergrond en interesses
verhalend
Het Duitse waddeneiland Borkum gezien van de Groninger waddijk bij zonsopkomst met in de voorgrond de paaltjes van de voormalige landaanwinningswerken. Fotograaf: Jaap Schelvis

Eigen achtergrond

Vanuit een achtergrond als bijvoorbeeld landschapsecoloog en zoöloog vallen de vegetatie-gradiënten vanaf een stuwwal naar een overstromingsvlakte op, die herkend worden als geschikt broedbiotoop voor het porseleinhoen, en ook de poeltjes waar een paar weken later de libellen zullen uitsluipen. Maar een geoloog of een militair zal op dezelfde plek deels een ander landschap zien, evenzeer bepaald door hun professionele training en ervaring. De eerste kijkt wellicht naar het landschap boven op de stuwwal. Hij merkt op dat de poeltjes die de lokale boeren gebruiken om hun vee te drenken karakteristieke pingoruïnes zijn. De oud-militair ziet de slingerende greppel die ooit bedoeld was om rupsvoertuigen tegen te houden en aan de kuilen ziet hij of het oorspronkelijk schuttersputten of bomkraters waren. Zo kent iedereen zijn persoonlijke beleving van een landschap en van de elementen die daarin aanwezig zijn. Als fotograaf kun je die beleving vertalen in beelden waarin je bijvoorbeeld de geologische geschiedenis of de ecologie van het landschap benadrukt. Verhalende landschapsfotografie lijkt in dat opzicht op de manier van fotograferen voor een artikel waarin beeld en tekst elkaar aan- vullen en versterken. Maar soms heeft een beeld geen tekst nodig. ‘Een foto kan meer zeggen dan duizend woorden.’

verhalend
Samenkomst van de rivieren Biebrza en Narew. Wat je hier ziet in het landschap is sterk afhankelijk van je eigen achtergrond. Fotograaf: Jaap Schelvis

Kennis en ervaring

Meer dan bij andere vormen van landschapsfotografie speelt bij verhalende landschapsfotografie je kennis en ervaring een grote rol. Dit is bepalend voor het beeldverhaal dat jij wilt en kunt vertellen. Bijvoorbeeld hoe een landschap eigenlijk is ontstaan, of vooral de mens er zijn stempel op heeft gedrukt of misschien eerder bepaalde planten of dieren. Dergelijke informatie kun je opzoeken en uitdiepen in boeken of op het internet. Zo kun je ook vaststellen wat bijvoorbeeld de beste tijd van het jaar is om je verhaal te verbeelden. Als een landschap gekarakteriseerd wordt door een bepaalde plant of dier, maar die plant is niet langer dan twee weken per jaar goed zichtbaar door de bloeiwijze of de dieren gebruiken het gebied maar tijdelijk als tussenstop tussen broed- en overwinteringsgebied, dan is je timing natuurlijk van groot belang.

verhalend
De kenmerkende deken van daslook in het oerbos van Bialowieza kun je alleen in mei bloeiend in beeld brengen. Fotograaf: Jaap Schelvis

Bij verhalende landschapsfotografie ligt de nadruk over het algemeen op de relatie tussen het landschap en bepaalde elementen daarin. Hoe je die samenhang in beeld brengt is een kwestie van je eigen creativiteit en smaak. Een vaak gebruikte techniek is het tonen van een bepaald organisme in zijn habitat. Dit kun je bij planten of paddenstoelen doen door dicht op je onderwerp te kruipen met een groothoek- objectief. Spelend met het diafragma en daarmee met de scherptediepte kies je dan de mate waarin je ook het totale landschap scherp en herkenbaar in beeld wilt hebben. Bij beweeglijke dieren is dit natuurlijk niet altijd mogelijk, maar parende vlinders of uitsluipende libellen kunnen bijvoorbeeld prima dienen om in een landschapsfoto de link te leggen tussen de omgeving en de bewoners. Bij schuwere (of gevaarlijke) dieren kun je met een telelens werken. Als je daarbij vast wilt houden aan het uitgangspunt van dier plus landschap of landschap plus dier, moet je er wel op letten dat de biotoop rond dat dier volwaardig mee blijft doen in je foto.

verhalend
Berghavikskruid groeiend op de toendra met een meer en bergen op de achtergrond. Fotograaf: Arjen Drost

Cultuurhistorie

Naast deze ecologische samenhang in een landschapsbeeld kun je ook proberen om de cultuurhistorie van een landschap in foto’s vast te leggen. Een polder was er niet geweest zonder een poldermolen, een heideveld is ontstaan en bewaard gebleven door eeuwen van begrazing door een schaapskudde. Dergelijke elementen kun je in je landschapsbeelden gebruiken om te tonen hoe een landschap is ontstaan en in stand is gebleven. Ook zijn er soms sporen in een landschap van min of meer mislukte of verlaten pogingen door de mens om het landschap te veranderen. Denk aan het achterhaalde idee van voortgaande landaanwinning in de Waddenzee. De patronen en lijnen van het verweerde rijshout zijn een dankbaar onderwerp voor de landschapsfotograaf. Bij laagwater is bij Ameland zelfs nog een restant te vinden van de dijk die ooit het begin had moeten worden van een plan dat gelukkig nooit is uitgevoerd: de inpoldering van de hele Waddenzee.

verhalend
Zand opspuiten voor de tweede maasvlakte tijdens zonsondergang. Fotograaf: Nico van Kappel

Landschappen hebben niet alleen een verleden, maar ook een heden en een toekomst. Een foto waarmee je het verhaal wilt vertellen van een landschap zoals het nu is, kan bijvoorbeeld laten zien hoe de mensen erin leven en ervan genieten. Daarmee versterk je voor de beschouwer van je foto ook de beleving van dat landschap. De toeschouwer stelt zich voor dat hij daar zelf zou zijn en identificeert zich met het landschap en de mogelijkheden die het biedt.

verhalend
Een bijkomend praktisch voordeel van mensen in beeld is dat de schaal van het landschap direct duidelijk is zoals hier op de Perito Moreno gletsjer in Argentinië. Fotograaf: Lex van Groningen

Op zich is het maken van een indeling naar type landschapsfotografie weinig zinvol, alleen al omdat veel landschapsfotografen meerdere vormen van fotografie combineren. Laat je dan ook niet door dit soort etikettering beperken. Maar realiseer je wel dat de kans groot is dat je betere landschapsfoto’s gaat maken door je een tijdlang vast te bijten in een bepaald type fotografie. Deze specialisatie geldt evenzeer voor typen landschap als voor typen benadering daarvan. Door vervolgens weer technieken en stijlen te combineren en daarmee te experimenteren blijf je je ontwikkelen en groeien als fotograaf met een eigen signatuur.

 

cover landschapsfotografie praktijkboekMeer lezen over landschapsfotografie?

Koop ons Praktijkboek landschapsfotografie.
Hét standaardwerk over landschapsfotografie.
Te koop bij de betere boekhandel en via de webshop.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: