Menu

Onderdeel van Pixfactory

Verscherpen voor het web in Photoshop

Een van de minst sexy onderwerpen in de nabewerking van je foto’s is verscherping. Verscherpen doet niets met je kleuren of contrasten en maakt je foto dus niet wezenlijk anders of mooier. Toch is het een wezenlijk onderdeel van je workflow! Een foto die niet of niet goed is verscherpt laat niet de details zien die je dure camera en lens hebben gevangen, terwijl een goed verscherpte foto er juist professioneel uit zal zien.
Verscherpen van een foto is de laatste stap in de workflow. Fotograaf: Marijn Heuts

Wat is verscherping?

Wil je een foto verscherpen voor plaatsing op het internet of voor gebruik in een presentatie via een beamer, dan bestaat er een heel eenvoudige manier om je foto’s van exact de juiste hoeveelheid verscherping te voorzien. Voor ik je vertel hoe je dat doet, is het goed eerst kort uit te leggen wat verscherping is, en waarom je die als allerlaatste stap in je workflow zou moeten uitvoeren.

Verscherping is op zich een rare naam, want je kunt een onscherpe foto nu eenmaal niet scherp maken. Wat je wel doet, is de perceptie van scherpte vergroten. In elke foto kan er maar een punt in de diepte zijn dat exact scherp is, en dat is het punt waarop je hebt scherp gesteld. Al het andere valt in meer of mindere mate buiten de scherpte. En daar zit hem de crux. Hoe dichter iets tegen het scherpstelvlak aan zit, hoe minder de details uitgesmeerd worden. Tot het moment dat onze hersenen ze weer als scherp ervaren: de al genoemde perceptie van scherpte.

De foto voor verscherping. Fotograaf: Marijn Heuts

In de nabewerking kunnen we die perceptie een handje helpen. Belangrijk is te weten wat scherpte eigenlijk is. Scherpte is een dunne en harde contrastrand tussen twee aangrenzende delen. De aftekening die zo ontstaat ervaren wij als scherpte. Zie het als een donkere en een lichte lijn naast elkaar. Hoe dunner de lijn, hoe fijner de details die je ervaart. En hoe groter het contrastverschil (licht/donker) tussen de lijnen, hoe scherper we de details ervaren. Met die twee gegevens ga je je foto verscherpen. Je gaat op zoek (of laat Photoshop op zoek gaan) naar de bestaande contrastranden in de foto, en die ga je versterken. De mate waarin je de donkere delen donkerder maakt en de lichte delen lichter, bepaalt hoe veel scherper de foto er uit ziet. De dikte van de contrastlijnen die je gaat aanzetten bepaalt hoe fijn de verscherping wordt. Een portret van een kind heeft bijvoorbeeld minder fijne details nodig dan een bladerdek van een boom.

Wanneer verscherpen?

Waarom moet je aan het einde van je workflow pas verscherpen? De dikte van de contrastlijnen die je gaat aanpakken is, naast de inhoud van de foto, ook afhankelijk van de resolutie. Een foto van 6000px breed heeft dikkere verscherpingsranden nodig dan een foto van 800px breed. Zou je nu eerst de 6000px foto verscherpen en de foto dan verkleinen, dan verlies je de verscherping weer. Waarom? Omdat bij het verkleinen pixels worden samengevoegd, uitgemiddeld als het ware. Je zo precies bepaalde verscherping (contrastranden) vlakken uit en de scherpte is weer weg. Bovendien heeft een kleine foto sowieso een kleinere detaillering nodig in de verscherping dan een grote foto.

Met die informatie zal je dus in principe elke foto naar behoefte moeten verscherpen. In de meeste verscherpingsgereedschappen vind je daarvoor een hoeveelheid (hoeveel donkerder en lichter maak ik de contrastranden), een straal (hoe breed worden de contrastrandjes aangezet) en een drempel (hoe groot moet het al bestaande contrast zijn, wil het verder aan gezet mogen worden). Met die drie schuiven kun je de verscherping per foto regelen. Met wat oefening gaat dat echt wel lukken.

Verscherpen in Photoshop

Er is ook een grove en snelle manier die gek genoeg voor bijna alle foto’s erg goed werkt. Dupliceer eerst de laag met de afgewerkte foto (nog op volledig formaat!).

Eerst de foto naar een factor 1,67 omzetten. Fotograaf: Marijn Heuts

Verklein nu de foto naar 1,67x het gewenste eindformaat. Een foto van uiteindelijk 800px breed wordt dus nu 1333px breed. Ga vervolgens naar filter>verscherpen>verscherpen. Je kunt hier inderdaad niets regelen! Ga nog een keer naar filter>verscherpen>verscherpen. Het resultaat zal vreselijk oververscherpt ogen.

Nu ziet de foto er volledig oververscherpt uit. Fotograaf: Marijn Heuts

Geen paniek. We verkleinen nu de foto naar de gewenste 800px. Door het verkleinen wordt de verscherping als het ware in elkaar gedrukt en eindigt op een mooie hoeveelheid die precies alle details laat verschijnen. Is het toch nog te veel, verlaag dan de dekking van de nieuwe laag naar het gewenste percentage. Met een laagmasker kun je eventueel de verscherping er lokaal in- of uitschilderen.

Het lagenpallet. Fotograaf: Marijn Heuts

Voeg tenslotte alle lagen samen en sla de foto op als jpg. Klaar! Je zou bovenstaande kunnen opnemen als handeling zodat je met een druk op de knop alle bewerkingen in eens laat uitvoeren.

Facebook

Oh ja, ga je de foto uploaden naar Facebook of iets dergelijks, dan is al je harde werk voor niets geweest, omdat de foto voor plaatsing nog eens door de molen wordt gehaald om de bestandsgrootte te verkleinen.

Voor en na

Nog een keer de foto voor verscherping. Fotograaf: Marijn Heuts
En dezelfde foto na het verscherpen. Fotograaf: Marijn Heuts

8 reacties

  1. Andere vraag die er beetje bij past.. Wij gaan voor onze fotoclub noodgedwongen de expo digitaal doen.. dus op onze website. Nu wordt gevraagd om de foto’s in volledige grootte (jpeg) aan te leveren en bij het uploaden verkleind wordpress het tot de noodzakelijke grootte (afh van doel (breed beeld of kleiner). Wat is nu de beste keus om te verscherpen??

    Tweede vraag:
    Vaak wordt er gezegd om verscherpen via unsharp mask te doen.. ??

    1. Dat is geen handige werkwijze. Als club zou ik kijken dat iedereen het bestand in de juiste grootte (eindformaat) aanlevert, of dat een centraal persoon de volledige bestanden verzamelt en die allemaal verkleint tot het eindformaat. Op de manier die jullie willen gebruiken heb je EN enorme bestanden, EN een gebrek aan scherpte wegens het terugbrengen van ongeveer 6000px naar laten we zeggen 1200px.

      Unsharp mask is een prima alternatief, maar bovenstaande wijze levert zonder dat je aan schuifjes hoeft te trekken in bijna alle gevallen een perfect verscherpte jpg.

  2. Oei, blijkbaar doe ik het verscherpen inderdaad op het verkeerde moment in mijn workflow. Doh! Ik vroeg me wel eens af waarom het effect wat minder prominent leek te zijn als de foto eenmaal online stond maar dat is dus wel logisch.

    Goeie tip!

  3. Om een foto op een snelle eenvoudige manier te verscherpen doe ik het volgende:
    Adobe Photoshop Elements
    dupliceren – filter – hoogdoorlatend – instellen op 4,3 pixels – zwak licht

    1. Hoogdoorlaat of highpass kan zeker werken. Maar dat je hier doet (radius van 4,3 pixels) is voor het volledige beeld op de volle grootte. Als je daarna gaat verkleinen voor het web of een beamer is je scherpte weer foetsie. Dan kun je beter als laatste stap, dus na verkleinen, een highpass doen op 0,5 pixels of zo, maar zeker geen 4,3. Verscherpen doe ik nooit op het volledige bestand, maar altijd op het formaat van mijn einddoel.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

8 reacties

  1. Andere vraag die er beetje bij past.. Wij gaan voor onze fotoclub noodgedwongen de expo digitaal doen.. dus op onze website. Nu wordt gevraagd om de foto’s in volledige grootte (jpeg) aan te leveren en bij het uploaden verkleind wordpress het tot de noodzakelijke grootte (afh van doel (breed beeld of kleiner). Wat is nu de beste keus om te verscherpen??

    Tweede vraag:
    Vaak wordt er gezegd om verscherpen via unsharp mask te doen.. ??

    1. Dat is geen handige werkwijze. Als club zou ik kijken dat iedereen het bestand in de juiste grootte (eindformaat) aanlevert, of dat een centraal persoon de volledige bestanden verzamelt en die allemaal verkleint tot het eindformaat. Op de manier die jullie willen gebruiken heb je EN enorme bestanden, EN een gebrek aan scherpte wegens het terugbrengen van ongeveer 6000px naar laten we zeggen 1200px.

      Unsharp mask is een prima alternatief, maar bovenstaande wijze levert zonder dat je aan schuifjes hoeft te trekken in bijna alle gevallen een perfect verscherpte jpg.

  2. Oei, blijkbaar doe ik het verscherpen inderdaad op het verkeerde moment in mijn workflow. Doh! Ik vroeg me wel eens af waarom het effect wat minder prominent leek te zijn als de foto eenmaal online stond maar dat is dus wel logisch.

    Goeie tip!

  3. Om een foto op een snelle eenvoudige manier te verscherpen doe ik het volgende:
    Adobe Photoshop Elements
    dupliceren – filter – hoogdoorlatend – instellen op 4,3 pixels – zwak licht

    1. Hoogdoorlaat of highpass kan zeker werken. Maar dat je hier doet (radius van 4,3 pixels) is voor het volledige beeld op de volle grootte. Als je daarna gaat verkleinen voor het web of een beamer is je scherpte weer foetsie. Dan kun je beter als laatste stap, dus na verkleinen, een highpass doen op 0,5 pixels of zo, maar zeker geen 4,3. Verscherpen doe ik nooit op het volledige bestand, maar altijd op het formaat van mijn einddoel.

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: