Versteend hout als uitdaging voor abstracte macrofotografie

Abstracte fotografie

Het is een uitdaging om abstracte- en expressieve foto’s te maken. Vaak lopen we bij toeval tegen een onderwerp aan en dan doe je een poging om er ‘iets abstracts’ van te maken. Maar doorgaans is je resultaat dan toch niet voldoende gelukt voor je gevoel. Als je specifiek een onderwerp uitkiest voor abstracte beelden en daar tijd aan besteedt, heb je kans om er meer uit te halen.

In dit artikel wil ik ervaringen met versteend hout delen en een aantal mogelijkheden laten zien. Leden van de Friese natuurfotografen (VNF-Friesland) hebben er samen een dag aan besteed en ermee geëxperimenteerd.

Wat is versteend hout?

Versteend hout wordt ook wel fossiel hout genoemd. Het is een steensoort die kan ontstaan doordat bomen onder een dikke laag modder of vulkanisch as terecht komen. Dat is miljoenen jaren geleden gebeurd.  De dikke laag boven de stronken bevat allerlei mineralen, die langzaam oplossen in het grondwater. Het hout verrot bijna niet, omdat het niet in contact met zuurstof komt. Het grondwater doordrenkt de boom en de mineralen zetten zich af in de houtcellen. Langzaam maar zeker verrot het hout uiteindelijk toch en nemen mineralen de plaats in van de houtcellen. Dit proces duurt duizenden jaren en het gaat zó langzaam dat de structuur van het hout zichtbaar blijft. Hierdoor kun je bij versteend hout, als het wordt doorgezaagd, soms nog de jaarringen zien en echte kenners kunnen zelfs de boomsoort herkennen.

Versteend hout bestaat uit kwarts. Het silicium in het grondwater verbindt zich in het hout met zuurstof en dan ontstaat uiteindelijk volledig kwarts. Doordat er vaak veel metalen mee kristalliseren, ontstaan er ook kleurrijke insluitsels met mooie structuren.

Versteend hout komt over de hele wereld voor, maar het wordt moeilijk ontdekt, omdat het onder de bovenlaag onzichtbaar blijft. Er is een aantal nationale parken wereldwijd, met volledig versteende bomen en deze gelden als grote toeristische trekpleisters. In Europa is bijvoorbeeld op Lesbos zo’n mooie plek.

Er wordt ook veel versteend hout gewonnen voor de handel. De bewerking van versteend hout is een intensief proces. Als het wordt gewonnen wordt het geselecteerd of het geschikt is om bewerkt en gezaagd te worden.

Dan wordt het doorgaans gezaagd in schijven die in musea worden opgenomen of worden verkocht als decoratie of als tafelblad. Het proces van zagen en polijsten is arbeidsintensief en kostbaar en  uiteindelijk blijft alleen het mooiste materiaal over.

En juist deze platen zijn een mooi onderwerp voor abstracte fotografie!  De meeste foto’s in dit artikel zijn gemaakt bij een gespecialiseerd bedrijf in interieurartikelen van versteend hout. ( Xyleia in Heeten, Ov)

Hoe maak je abstracte beelden van versteend hout ?

Bij abstracte natuurfotografie werk je anders, dan wanneer je concrete onderwerpen fotografeert. Het lijkt wel een kunst van het ‘loslaten’ van je gebaande paden. Het is heel boeiend om je over te geven aan vorm, herhaling, licht , donker , textuur, zonder dat er een afbeelding van een direct herkenbare werkelijkheid komt. Abstraheren betekent zoiets als het zodanig weergeven dat er geen concrete voorstelling meer is. Je ziet niet direct meer wat het beeld voorstelt en je kunt je fantasie de vrije loop laten gaan en je verwonderen. Het is dus niet echt registratie van een natuuronderwerp, maar meer een zoeken naar bijzondere beelden van je onderwerp. Je laat je alleen laten leiden door vormen, kleuren, patronen, structuren en door je eigen fantasie!

Er zijn naar mijn idee ook geen ‘regels’. Gewoon doen wat je zelf leuk vindt!

Het leuke is wanneer je dit met een aantal medefotografen doet, je na afloop ook heel verschillende weergaven ziet. Ieder heeft iets anders gezien, terwijl je toch op dezelfde onderwerpen bezig bent geweest. Door anders te kijken naar de wereld leer je een ander perspectief te gebruiken. En zo kun je iets unieks vinden om jouw abstracte verbeelding over te brengen.

Waarom met macrofotografie?

De uitdaging is om een bepaalde balans in het beeld te krijgen en bij  patronen en texturen is het gemakkelijker om dit in het klein weer te geven. Belangrijk is dat er een harmonie in de compositie ontstaat zonder storende elementen. Bij macro of bij een uitsnede van het patroon is dit gemakkelijker dan bij grotere voorstellingen is de ervaring.

Hoe fotografeer je het ?

Je fotografeert van bovenaf de platte platen. Voor de scherpte is het van belang dat je een statief gebruikt en probeert zo recht mogelijk boven je onderwerp te komen om volledige scherpte te krijgen. Bij eventuele spiegeling zul je vaak toch iets onder een hoek moeten werken, anders zie je weerspiegeling van lichtinval. Of je schermt de lichtinval wat af. Probeer je diafragma zo aan te passen dat je zoveel mogelijk scherptediepte hebt. Voor de belichting kun je variëren met zowel over- als onderbelichten, om te ontdekken hoe je de mooiste effecten krijgt.

Werken met een macrolens en statief is het meest gemakkelijk, om tijd te kunnen nemen voor een mooie uitsnede. In de nabewerking kun je de uitsnede nog aanpassen voor de mooiste compositie.

Een leuke uitdaging om je eens in te verdiepen!