Sneeuwklokje
In het Haagse Bos is de ontluikende lente prachtig te volgen aan de hand van de bijzondere stinsenplanten die hier, de ene soort na de andere, bloeiend de kop opsteken. Het begon al vroeg dit jaar met de winterakoniet, een plantje dat al in 1570 in cultuur is gebracht. Daarna volgden de sneeuwklokjes. Omdat het nog vroeg in het jaar is en de bomen nog geen blad hebben, vangen de planten in het bos veel licht zodat zij energie voor de bloei en aanmaak van nieuwe bolletjes kunnen opslaan. Voortplanting via insecten die de bloemen bezoeken is lastig maar een enkele hommelkoningin of honingbij doet zijn best. Succesvoller is de voortplanting via nieuwe bolletjes die onder de grond worden aangemaakt. Dit betekent dat de sneeuwklokjes vooral aan de goed in de zon liggende randen van het bos en in tapijten, bolletje aan bolletje, de bodem kunnen bedekken.
Het is een prachtige uitdaging de frêle klokjes in de kou te fotograferen. Vanwege hun kwetsbare schoonheid maar ook de wit golvende begeleiding van wandelpaden vertelt een van de verhalen van deze bijzondere plant.
Al dat vroege groen, je zou denken dat er heel wat dieren, zo tegen het eind van de winter, zich er tegoed aan zouden doen. Sneeuwklokjes zijn echter giftig en kunnen leiden tot stevige diarree en maagklachten. Bijzonder is dat uit sneeuwklokjes ook een stofje wordt gewonnen dat in medicatie voor Alzheimerpatiënten wordt gebruikt. Behalve dat de sneeuwklok een vroege voorbode is van de lente, is dit ook reden om in het sneeuwklokje een symbool van hoop te zien.
Bosanemoon
Komen sneeuwklokje en winterakoniet oorspronkelijk uit Frankrijk en nabijgelegen Middellandse Zeegebieden, de bosanemoon komt oorspronkelijk uit Limburg. Net als andere stinsenplanten is hij veelal gebruikt om de tuinen van landgoederen (in het Fries Stins, vandaar de naam) op te fleuren. De bosanemoon plant zich vooral voort via wortelstokken. Ondergronds zijn de planten met elkaar verbonden en kunnen ze hele tapijten in het bos vormen. Bijzonder is dat de bloemen zich sluiten tegen de avond en bij regen.
Voor mij is de bosanemoon de begeleider van woudreuzen. De eerste keer dat ik ze bewust tegenkwam, was namelijk tijdens een van de vele excursies met mijn leraar Bosbeheer; Maarten Marsman. Tijdens een excursie stonden we in een Gelders bos. Aan de voet van enorme beuken lag een wit tapijt. En terwijl mijn klasgenoten omhoog keken naar de sluiting van boomkronen en van daaruit beredeneerden welke bomen het veld moesten ruimen om vitale grote bomen nog groter en dikker te laten worden, werd ik getroffen door de frêle bloemen die de vruchtbare bosbodem bedekten van waaruit de enorme stammen omhoog schoten.
Bijzonderheden
Onlangs maakte ik met mijn collega Casper Zuyderduyn een ronde door het Haagse Bos. We begaven ons tussen de groepen mensen die vanuit de kantoren naar buiten waren gekomen om van hun lunch en de gezonde boslucht te genieten. Casper wees me op vingerhelmbloem, een prachtig bloempje waarvan de blaadjes kleine groene vingers lijken te hebben. Vervolgens stopten we bij een onooglijk boompje dat niet hoger reikte dan mijn knie. Het droeg de naam zwart peperboompje. Pas toen ik door mijn knieën zakte, zag ik dat er prachtig kleine bloempjes huisden in de oksel van de takken. Opnieuw was ik verwonderd over wat we vonden. Zomaar vlak naast het wandelpad.
De laatste soort die we bezochten was nog kleiner. Het plantje laat nog even op zich wachten om zijn naam echt eer aan te doen. Want muskuskruid geurt namelijk naar muskus maar bloeit binnenkort pas goed. Zolang de bomen geen bladeren hebben, neemt het plantje zijn kans waar en groeit het prachtig groen in het Haagse Bos. Als de bomen het bos groen tooien met hun blad dan verdwijnt het muskuskruid weer.
Op avontuur in de tuin
Zo is er vlakbij veel te vinden. En niet alleen de planten, maar ook de dieren die er leven. Afgelopen jaar heb ik onze tuin regelmatig afgezocht naar insecten. Twee bijzondere ontmoetingen wil ik jullie niet onthouden. Zo leeft er in onze stokrozen een minuscuul olifantje. Met stijgende verbazing heb ik hem, of haar, zien worstelen door de stevige haren van de stokroos. Ze waren lastig te ontdekken, deze stokroossnuitkevers. Maar eenmaal gevonden bleken er veel meer dan gedacht.
Het zelfde geldt voor de groene bladsnuitkever. Daarvan zag ik er wel zes op een oppervlak van nog geen A4-tje. Een enkeling met de snuit in de lucht op zoek naar de geur van een partner. Het gebrek aan afstand leidde tot bijzondere interacties. Al speurend met de macrolens was ik getuige van gewelddadige acties maar ook van heel intieme momenten. En zo blijkt: je hoeft niet van het pad af om mooie ontmoetingen en verhalen vast te leggen met de camera. Maar voor nu houden we als we op dat pad mensen tegenkomen wel even anderhalve meter afstand.
