Contradictie?
Creativiteit komt vaak voort uit het oplossen van een beperking, iets dat je overkomt en waarmee je moet omgaan. Je maakt het beste van de situatie en het resultaat kan zo goed of verrassend zijn dat je deze werkwijze opslaat in je creatieve gereedschapskist en die er in de toekomst op een geschikt moment weer uit haalt. Een boek als het praktijkboek Natuurfotografie Jaarrond kan tot oogkleppen leiden (disclaimer: pas op, kans op tunnelvisie) en de creativiteit die komt uit het opzoeken van het onbekende ondermijnen.
Het onderliggende thema van dit boek: natuurfotografie het jaar rond, 4 seizoenen, 12 maanden en 365 dagen, is echter wel degelijk een perfect aanknopingspunt om het te hebben over visie en creativiteit. Die komen namelijk niet vanzelf en zijn afhankelijk van de seizoenen in jezelf en in je fotografie.
Vier jaargetijden
Je fotografie volgt zonder dat je het weet de vier jaargetijden. Niet dat die samen altijd twaalf maanden duren, bij lange na niet. Maar bedenk eens dat de lente het zaaiseizoen is, de zomer een tijd van groeien en oogsten, de herfst een tijd van loslaten en de winter een tijd van rust. Elke geweldige foto die je niet zomaar van een ander kopieert maar die je zelf bedenkt, begint met een beetje inspiratie, een plotse ingeving die zich nestelt in je brein en langzaam ontkiemt. Je gaat ermee aan de slag en na enige tijd pluk je de vruchten van je arbeid en maak je de foto die je in gedachten had. Je bent er blij mee, krijgt complimenten en misschien een publicatie of prijs. Als de aandacht verslapt moet je afstand nemen van de foto. Tijd voor een nieuw idee, een nieuwe topfoto. Maar ruimte voor een nieuw zaadje is er pas als er plek in je hoofd is, ruimte om een nieuw idee toe te laten. Voilà: vier seizoenen.
Soms volgen de ideeën en foto’s elkaar in rap tempo op, soms gaat er wat langer overheen. Het ene seizoen duurt wat langer dan het andere, de ene keer broed je wat langer op het idee, de andere keer duurt de uitvoering wat langer. Soms heb je een lange tijd van rust nodig voor je weer klaar bent voor verse inspiratie, zo’n winterse periode van inactiviteit kennen we toch allemaal?
Op een ander niveau hebben we als persoon ook te maken met vier seizoenen. Er zijn immers dagen dat je bruist van energie en allemaal wilde plannen maakt. Je kunt niet wachten ze uit te voeren en gaat fanatiek aan de slag. Doorgaans komt dan vanzelf de onvermijdelijke dip en moet je even pas op de plaats maken, de boel laten bezinken en wat afstand nemen, om vervolgens met hernieuwde energie verder te gaan waar je was gebleven. Ook dat zijn vier seizoenen, met als extra moeilijkheidsgraad dat ze in lengte kunnen variëren en net als met het weer kan een seizoen plots tijdelijk meer weg hebben van een ander seizoen.
Verzoenen met de seizoenen
Als je kunt accepteren dat het zo werkt, is het ook gemakkelijker om te gaan met zo’n periode waarin de zin ontbreekt, de inspiratie ver weg lijkt en een mooie foto nog verder. Als anderen wel mooie beelden blijven maken, besef dan dat hun seizoenen momenteel misschien net wat korter duren. Maar dat ook zij winterse perioden hebben, waarvan ze alleen niet altijd uitgebreid online verslag doen. Geef eraan toe, neem afstand en kom tot rust door andere zaken aandacht te geven of op te pakken. De lente komt vanzelf, je voelt het meteen als de aandrang zich aandient om de camera op te pakken en je creatieve kant weer te tonen. Voorjaarsschoonmaak in je hoofd! Bedenk dat het misschien helemaal niet verkeerd is te pieken als anderen juist in hun ‘winterdip’ zitten.
Terug naar het boek
Om toch nog even terug te komen op het feit dat de onderwerpen in het boek als fastfood worden opgediend: geloof het of niet, maar ook daarin kun je jezelf creatief ontplooien. Kies bijvoorbeeld een onderwerp en bijt je er zo in vast, dit keer met toestemming voor oogkleppen, dat je aan het eind van de maand of eind van het seizoen een portfolio van een soort hebt die niemand anders heeft. Gedurende het proces ga je namelijk gedrag opmerken, of een bepaalde lichtinval, die vanzelf tot nieuwe mogelijkheden en ideeën leiden.
Of vraag je eens af wat een onderwerp doet in de overige 11 maanden waarin het niet wordt genoemd? Als iedereen een bepaalde soort in mei fotografeert omdat dat zo hoort en de soort dan op zijn mooist is, waarom zou je dan zelf niet in de andere of omliggende maanden met het onderwerp aan de slag gaan? Het gaat om jouw visie, niet die van alle anderen.
En verder: voor elke soort of elk fenomeen genoemd in het boek, zijn er in dezelfde maand nog veel meer met een identieke levenscyclus of soorten die een gelijke aanpak vergen. Als de bever wordt genoemd, waarom dan niet eens achter de muskusrat of beverrat aan gaan?
Tenslotte: een boek als het praktijkboek Natuurfotografie Jaarrond kan helpen met een compleet andere blik te kijken naar de gebieden die je altijd al bezoekt. Vraag je eens af of de genoemde soorten in jouw gebied voorkomen en of en hoe je ze zou kunnen fotograferen. De omgeving zal altijd uniek zijn en alleen al dat gegeven zorgt er voor dat je foto’s anders zullen zijn dan die van anderen. Om jezelf uit je comfortzone te halen kun je ook in elke maand een onderwerp uit het boek kiezen dat je anders nooit zou fotograferen. Zo’n uitstapje zal verfrissend werken en levert zeker hernieuwde inspiratie op voor de toekomst. Daar komt bij dat er in het boek soorten staan beschreven die niet meteen tot de verbeelding spreken. Ga de uitdaging eens aan en probeer een portfolio te fotograferen van bijvoorbeeld de zandhagedis. Zeker weten dat die niet bovenaan je lijstje stond, toch? Als je ermee aan de slag gaat kom je waarschijnlijk in gebieden die je anders niet had bezocht, daar kom je weer andere onderwerpen tegen die het creatieve vlammetje laten branden.
Vicieuze cirkel? Visuele cirkel!
3 reacties
Je moet de factor creativiteit ook niet overdrijven in natuurfotografie. Het is maar een onderdeeltje van de tak van sport. De mooiste platen (vind ik) zijn niet de creatieve platen, maar platen van mooie en speciale natuurmomenten die perfect zijn vastgelegd. Ik heb soms de indruk dat op deze site er teveel aandacht wordt geschonken aan creativiteit en te weinig aan vakmanschap. Hoewel het ene het andere niet uitsluit natuurlijk.
Zover ik het artikel gelezen heb, begrijp ik dat ze nog 500 boeken op de plank hebben liggen en een creatieve manier bedacht hebben om er vanaf te komen.
Er zijn heel veel fotograferende amateurs, die zitten niet te wachten op een vakopleiding. De creatieven vinden hun weg toch wel in de boekenbrei. Een klein percentage zal zich melden bij de fotovakschool, maar het overgrote deel vindt het gewoon een leuke hobby en willen er plezier aan beleven zonder al te veel moeite. Rest nog een grote groep liefhebbers die naast hun beroep zich toch wat verder willen verdiepen in de materie en beginnen met de aanschaf van deze boeken. Niets mis mee. Gelukkig is er voor ieder onderdeel een groep liefhebbers te vinden en de beroeps zullen hun wellicht ergens anders verspreiden.