Vossen: je krijgt er geen genoeg van!

Ze zijn leuk, speels, schattig, slim en op sommige plekken zoals, de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD), erg makkelijk te fotograferen. Als je ’s winters het weerbericht checkt en op Google Maps de ‘Duizendmeterweg’ zoekt heb je een mooie kans op een fijn winterplaatje van Vos-in-de-Sneeuw . Aangezien ze in het buitenland deze situatie maar deels kennen kun je daar nog goed scoren in wedstrijden met dit soort beeld: ‘Great Picture’!

Hoe moeilijk kan het zijn!

Zelf toog ik een paar jaar terug voor het eerst in lange tijd naar de bekende plek in de AWD, volgens het geraadpleegde vossen-informatiepunt waren er verschillende dieren actief. Vroeg op met het idee zonder drukte bij het eerste licht sfeervolle herfstfoto’s van vossen te kunnen schieten. Damherten kruisten mijn pad, de eerste trekvogels kwamen binnen, maar op de vossen was het lang wachten. Pas tegen het middag uur dook de eerste op en daarna was het meteen een drukte met fotografen. De dag erna mailde de vrouw van het vossen-informatiepunt hoe het gegaan was.

Na mijn relaas was haar korte reactie “Sukkel, je weet toch dat die vossen pas komen als er mensen met voer zijn”. Weer wat geleerd! Een week of wat later op een doordeweekse dag opnieuw naar de Duizendmeterweg, deze keer was het prettig rustig. Wat zout-vrije hondenbrokken bij me en die in een boomnaad gepropt en op een wegwijs-paddenstoel geprakt. Het lukte: ‘Vos in de Boom’ en ‘Vos bekijkt de route naar Zee’. Hoe moeilijk kan het zijn!

Circle of Life

De Oostvaardersplassen is een ander bekend gebied waar je vossen overdag kunt fotograferen. Vaak op afstand maar soms komen ze ook naar je toe, zoals recent in De Driehoek achter het beheersgebouw. Tijdens een zeearendsessie in het verleden kreeg ik mooi de gelegenheid om de ‘Circle of Life’ te fotograferen, vossen in het veld bij dode edelherten. Dit zijn fijne plaatjes voor de ‘Rewilderaars’ en de liefhebbers van De Nieuwe Wildernis. Zo werkt de voedselkringloop onder de rook van Almere De Vaart. Maar toen ik van de week nog eens de plaatjes bekeek kwam er twijfel bij me op. De Oostvaardersplassen zijn ingepolderd IJsselmeer, de edelherten en koniks ooit met een truck aangevoerd en het karkas was door de boswachter naar deze plek gesleept. Daarbij was het geluk met me: er was een éénjarig hert (een spietser) afgeschoten, die z’n kop mocht houden. Oudere herten worden onthoofd om trofeejagers te ontmoedigen en geld in het laatje van Staatsbosbeheer te brengen. Goed beschouwd was de vos de enige die hier zelfstandig uit vrije wil gekomen was. Wat later kwam het besef dat het verschil tussen de vossen in de AWD en de OVP niet zo groot is. Het zijn allebei populaties die door de mens van voedsel worden voorzien, alleen het verhaal verschilt.

Bron van al het kwaad

Hoewel vossen ook uitgebreid op de Veluwe voorkomen wordt er daar verschillend tegen ze aan gekeken. Daarbij spelen de jagers een grote rol die de vos als oorzaak van al het kwaad als dode schapen, opgegeten kippen en vossenlintworm zien. Die laatste is een door de vos gedragen parasiet die zich als eitje naar de menselijke spijsvertering kan verplaatsen en zich daar ruïneus door darmen en lever vreet. Uit Oostelijk Europa zijn er dodelijke slachtoffers bekend, in Nederland is deze parasiet zeldzaam. Reden om voorzichtig te zijn op plekken waar de vos gepiest heeft want de eitjes verlaten via de urine de gast-heer of -vrouw en komen vervolgens op bosbessen en grond terecht.

Maar op de Veluwe leeft ook een gezond bestand van natuurfotografen en deze zien graag vossen, vaak leidt dit ook tot afnemende schuwheid. Anders dan in AWD of OVP krijg je dan snel problemen met het verkeer, de jachtopzichter of beiden. De belangen zijn te verschillend en vaak is het eind van het liedje dat de vos voor de verkeers- en zijn eigen veiligheid wordt afgeschoten. Om die reden kom je in de Amsterdamse Waterleiding Duinen regelmatig Veluwse fotografen tegen.

Op zoek zijn naar lekkere hapjes

Wie veel roofvogels vanuit schuilhutten bij aas fotografeert krijgt vaak vossen op bezoek. Het zijn opruimers en scharrelaars die met hun neus over de grond op zoek zijn naar lekkere hapjes. Leuk om te zien hoe een vos een stel vale gieren wegjaagt of pal voor je hut gaat poepen. Dat zet je niet in scène! Maar vossen worden zelf ook ingezet in de roofvogelfotografie, bijvoorbeeld bij steenarenden in Zweden. De vos hoort tot de prooien van de steenarend, dus als je een doodgereden vos uitlegt voor de fotohut kun je mooi scoren met je telelens!

Aan een Oostenrijkse roofvogelonderzoeker vroeg ik een paar jaar terug hoe een steenarend een forse prooi als vos kan doden. Hans Frey vertelde: ‘ In de Alpen volgt de steenarend de vos vanuit de lucht om hem op een open plek te overmeesteren. Daar duikt hij op de vos waarna één klauw in de hartstreek en één in de schedel de prooi doodt’. Hans Frey vervolgde: ‘Als je naar de schedel van de gedode vos kijkt lijkt het alsof er kogelgaten in zitten, zo sterk zijn de arendklauwen’. Dan begrijp je dat ze ook reeën en steenbokken kunnen grijpen.

Een spannend bestaan

Vossen kom je regelmatig als verkeersslachtoffer tegen, geen fijn gezicht. Gevolg van een zwervend leven waarbij er steeds naar nieuwe territoria moeten worden gezocht. Soms kom je ook voor verrassingen te staan, zoals een aantal jaren terug tijdens een strenge winter. Aan de rand van het IJsselmeer, in een afgelegen stuk bij Diemen, hing een dode vos in een appelboom. Hij had waarschijnlijk geprobeerd hoog bij de vruchten te komen om de winter te overleven, maar had dit met de dood moeten bekopen. Zijn achterpoot was in een vork klem komen te zitten, de kale stam wees op een lang lijden. Het risico van een spannend bestaan, maar geen fijn gezicht.

Wil je meer weten over vossen dan is de Gouden Kalf-winnende documentaire ‘Rotvos’ een aanrader.