Wanneer kies je voor een symmetrische compositie

Symmetrische compositie

Bij een symmetrische compositie zijn beide helften van de foto ten opzichte van een denkbeeldige middellijn (horizontaal, verticaal of diagonaal) gespiegeld. Bij puntspiegeling kan die middellijn zelfs elke willekeurige hoek aannemen. De gespiegelde helften hoeven niet precies gelijk te zijn, maar omdat ze op elkaar lijken ervaart de kijker rust en balans in het beeld. Het kan je foto krachtiger maken.

In de natuur is een perfecte symmetrie, waarbij sprake is van een exact gelijk spiegelbeeld, vrijwel onmogelijk. Zelfs een reflectie in rimpelloos water laat bij nauwkeurig kijken wel verschillen zien, zoals bij de bovenstaande foto ook het geval is.

Om je te laten zien dat symmetrie in de natuur in heel diverse vormen voorkomt, heb ik in mijn archief nog vier recente foto’s gezocht met verschillende onderwerpen. Bij geen van de vier foto’s is sprake van een perfecte symmetrie. De onderwerpen zijn – hoe zal ik het zeggen – min of meer symmetrisch.

Toch nog een heidelibel

Het is al half november geweest als ik verrast word en in het bos een heidelibel zie. De libel is nog nauwelijks actief en ik krijg ruim de tijd om meerdere standpunten in te nemen. De stand van de vleugels, die als een beschermend tentje boven zijn ogen uitsteken, zijn zó perfect gelijk dat ik besluit een symmetrische compositie in te zetten. Ik kies bij de foto voor een diafragma van F2.8 om zo alleen het symmetrische deel scherp te krijgen. De niet symmetrische poten, het takje en de achtergrond worden juist vaag en leiden daardoor minder af.

Maaslandschap in de vroege ochtend

Bij het zien van deze foto denk je wellicht niet meteen aan een symmetrisch beeld. Logisch, want het is een verre van perfecte spiegeling. Toch zie ik, op het moment dat ik vanaf een hoog terras de Maas en de naastgelegen plassen zie liggen, vooral het contrast van lichte en donkere banen in het landschap. Daarin zit voor mij de symmetrie.

Ten opzichte van een horizontale middellijn zijn boven en beneden ongeveer dezelfde donkere en lichte banen van land en water. Kijkend naar de kleuren laat de symmetrie het afweten. De twee gele en de twee meer grijze banen zijn niet symmetrisch. Er is wel sprake van herhaling en dat geeft net als de symmetrie rust en balans. Door behoorlijk in te zoomen lukt het alle banen ongeveer even dik te krijgen. Misschien niet wat je in eerste instantie symmetrie zou noemen maar het effect is wel hetzelfde gevoel van balans.

Yin-Yang-bovist

Bij de derde foto van een aardappelbovist ga ik nog een stapje verder. De verticale lijn in het midden is immers niet recht en de twee helften daarom ook niet elkaars spiegelbeeld. Dat klopt, de symmetrie zit hem vooral in het feit dat de structuur en de grootte van het oppervlak van de hoeden links en vrijwel gelijk zijn. Beide helften hebben, omdat ze goed op elkaar aansluiten, fraaie maar tegengestelde rondingen. Het heeft wel iets weg van het Yin-Yang symbool.

Op het moment dat ik de paddenstoel fotografeer maak ik een bewuste keuze voor deze compositie en dat is nu juist wat compositieleer beoogt. Het bewust in je foto plaatsen van beeldelementen. Geen perfecte symmetrie maar wel een gevoel van symmetrie rust en balans; de foto wint daarmee aan kracht.

Bullseye

Bij de laatste foto gaat het om puntspiegeling. Welke middellijn je ook trekt, de spiegelbeelden zijn steeds vrijwel gelijk. Als ik langs deze uitgebloeide paardenbloem loop valt mij de fraaie symmetrie op. Hij staat wel nog in de schaduw en eigenlijk wil ik de zon erop hebben schijnen. Een uurtje later ben ik weer ter plekke en staat ie beter in het licht terwijl de grond eronder nog vrij donker is. Door onder te belichten probeer ik de ondergrond nog donkerder te maken zonder dat de bloem te donker wordt. Wat ik nu al weet is dat dit een vierkante foto gaat worden met het hart van de bloem exact in het midden. Het beeld doet me denken aan een dartbord, vandaar de titel bullseye. Een mooi voorbeeld van puntsymmetrie.

Laat je verrassen

Symmetrie is niet alleen een regelmatig voor de hand liggende compositie, het is ook boeiend en uitdagend om ernaar op zoek te gaan in de natuur. Let er maar eens op en je zult net als ik verrast zijn van de vele, min of meer symmetrische elementen om je heen. Laat de regel van derden (of gulden snede) even voor wat hij is en kies eens voor een vierkant raster in je zoeker zodat je het onderwerp of landschap exact kunt centreren. Ik wens je veel rust en balans toe!