Contrast is een vlag die veel ladingen dekt. De ruimste definitie van contrast is een in het oog vallende tegenstelling. In die zin kan contrast verwijzen naar de inhoud van een foto, bijvoorbeeld contrast tussen de natuur en de bebouwde omgeving, tussen een jong en een oud of een groot en een klein dier, of tussen een kleurrijk onderwerp en een grauwe achtergrond.
Contrast als helderheidsverschil
Een meer technische definitie van contrast is de verhouding in helderheid tussen de donkerste en helderste partijen in het te fotograferen onderwerp. Een synoniem is dan ‘helderheidsverhouding’. Een foto waar het verschil in helderheid tussen de donkerste en helderste partijen erg groot is, heeft een hoog contrast. Is het verschil in helderheid tussen de donkerste en helderste partijen klein, dan spreken we van ‘laag contrast’.
Het contrast wordt in de eerste plaats bepaald door het onderwerp zelf. Als je een zwarte kat voor een witte muur fotografeert, is er in het te fotograferen onderwerp meer contrast aanwezig dan wanneer je een grijze kat voor een grijze muur fotografeert.
Contrast en licht
Daarnaast speelt ook het licht in de scène een rol. Het verschil tussen een licht en een donker voorwerp wordt immers bepaald door de hoeveelheid licht die ze reflecteren. Een witte kat reflecteert meer licht dan een grijze kat, en die reflecteert weer meer licht dat een zwarte kat. Als er meer licht in de scène is, zal een licht voorwerp in verhouding veel meer licht reflecteren. Het contrast tussen de zwarte kat en de witte muur zal veel groter zijn in volle zon dan op een bewolkte dag. En in het donker, als er sowieso heel weinig licht is om te reflecteren, dan zijn alle katten grijs, zoals het spreekwoord luidt.
Het histogram
Een histogram is een grafische weergave van de verdeling van de helderheidswaarden in een digitale afbeelding. De donkerste tonen liggen links, de helderste tonen rechts. Als de grafiek van het histogram over de hele breedte loopt, zijn er zowel donkere als heldere tonen in de afbeelding en is er een hoog contrast. Heeft het histogram de vorm van een heuveltje in het midden, dan is er een laag contrast.
Contrast aanpassen
Het contrast in een afbeelding hangt zoals gezegd af van het onderwerp en van het licht. Maar je kan ook tijdens of na de opname het contrast verhogen of verlagen. In camera doe je dat door een Picture Style (Beeldstijl) met hoog contrast te kiezen, of door het contrast van een beeldstijl te verhogen. Als je in JPEG fotografeert, zal de interne beeldbewerking in de camera het contrast verhogen door de donkerste en helderste delen verder uit elkaar te halen. Het histogram wordt naar links en naar rechts uitgerekt.
Als je in RAW fotografeert, kun je het contrast in nabewerking verhogen of verlagen. Dat kan op verschillende manieren: in Lightroom met een schuifregelaar, in Photoshop met een aanpassingslaag Helderheid/Contrast. Bij deze methode pas je het contrast globaal aan. Met een aanpassingslaag Curves in Photoshop of met de Kleurtintcurve in Lightroom kun je meer verfijnde aanpassingen doen met aparte wijzingen voor heldere, donkere en middentonen. Dat geeft vaak een overtuigender resultaat.
