Cinelenzen of cinema lenzen zijn, zoals de naam al aangeeft, ontworpen voor gebruik in de cinema- en videowereld. Dat beoogde gebruik verklaart de meeste verschillen in bouw en bediening.
Bediening
We beginnen met de bediening, omdat de verschillen met een gewoon objectief daar het meest zichtbaar zijn. Cinelenzen bevatten altijd instelringen voor diafragma, focus en (bij zoom-cinelenzen) zoom. Deze ringen bevatten tandwielen. Door aan deze tandwielen te draaien (rechtstreeks, of indirect via een apart apparaatje dat je erop bevestigt) kunnen diafragma, focus en zoom heel nauwkeurig manueel worden aangepast.

Focus
De meeste cinelenzen hebben geen autofocus – al verschijnen er recent cinelenzen mét autofocus. In de cinewereld is het namelijk gebruikelijk om de focus manueel in te stellen, omdat je zo veel meer controle over het resultaat hebt dan wanneer je autofocus gebruikt.
Je kan bijvoorbeeld heel geleidelijk de focus verleggen van een element op de voorgrond naar de achtergrond, zonder dat die overgang storend overkomt. Met een gewoon foto-objectief kan je de focus ook verleggen door aan de focusring te draaien, maar het is veel lastiger om dat geleidelijk en met constante snelheid te doen.
Bij opnames van een bioscoopfilm is er vaak een persoon die alleen maar de focus moet instellen: de zogeheten ‘focus puller’.

Diafragma
Net als een klassiek foto-objectief bevat een cinelens een mechanisme om te regelen hoeveel licht het objectief doorlaat – het diafragma. Er zijn twee verschillen met het diafragma in een foto-objectief. De eerste is dat het diafragma uitgedrukt wordt in T-stops en niet in F-stops zoals bij fotolenzen. Bij een F-stop wordt alleen gekeken naar hoe groot de lensopening is in verhouding tot de maximale opening van de lens – F2.8 laat dubbel zoveel licht door als F4.
Een T-stop daarentegen geeft exact weer hoeveelheid licht er daadwerkelijk door de lens valt. Daardoor ben je zeker dat twee cinelenzen die je instelt op T-stop F2.8 exact evenveel licht doorlaten, terwijl er bij twee fotolenzen op F2.8 een klein maar zichtbaar verschil kan zijn.
Het tweede verschil is dat het diafragma op een cinelens altijd traploos is, terwijl op foto-objectieven het diafragma meestal alleen per halve of per derde stop aangepast kan worden. Dankzij een traploos diafragma kan je de belichting veel soepeler aanpassen en de belichting wijzigen zonder plotse overgangen.
Ontwerp
Ook het optisch ontwerp van een cinelens is anders. Cine-zoomlenzen zijn doorgaans parfocaal. Dat wil zeggen dat de scherpstelling niet verandert wanneer je in-of uitzoomt. Als je van een close-up naar een medium shot uitzoomt met een cinelens, blijft de focus op het ontwerp waarop je had scherp gesteld (tenzij je natuurlijk tegelijk met het zoomen ook de focus aanpast).
Verder zijn cinelenzen zo ontworpen dat ze geen focus breathing vertonen. Focus breathing is een fenomeen waarbij de beeldhoek (lichtjes) verandert wanneer je de scherpstelling verlegt. Als je met een gewoon foto-objectief scherpstelt op de voorgrond dan wel op de achtergrond, kan het zijn dat de beeldhoek iets groter of kleiner wordt. Bij een foto stoort dat niet omdat je altijd maar één beeld ziet, maar in een film of video zou dat meteen opvallen.
Nog een verschil is dat cinelenzen binnen een bepaalde serie van een fabrikant een consistente kleur, contrast en scherpte te leveren. Je kan bij een productie dus verschillende objectieven uit dezelfde serie gebruiken, zonder dat je achteraf de kleuren, contrast of scherpte moet aanpassen om een consistent resultaat te krijgen.

Prijs
Door de ingewikkelde constructie en hoge optische eisen zijn cinelenzen duurder dan foto-objectieven. Topkwaliteit cinelenzen kosten vele tienduizenden euro’s – reden waarom filmcrews dergelijke objectieven eerder zullen huren dan aankopen.
Maar de laatste jaren zijn er ook (relatief) betaalbare cinelenzen op de markt gekomen, waardoor het haalbaar wordt om je eigen set cinelenzen in huis te halen. Ze zullen altijd duurder zijn dan gewone fotolenzen met dezelfde brandpuntsafstand en diafragma. Na dit artikel weet je waarom dat zo is.