Een deel van de artefacten wordt veroorzaakt door het glas, de optiek. Diafragmavlekken bijvoorbeeld, die de vorm van de diafragma-opening laten zien. Ze ontstaan door reflectie van sterke lichtbronnen op glasonderdelen in de lens. Deze kunnen wel mooi uitpakken, zo zijn de bokeh-cirkels erg geliefd bij macrofotografen. Een ander voorbeeld zijn diffractiesterren, die je ziet als je een heldere lichtbron fotografeert met een klein diafragma. Je ziet dan stralen vanuit de lichtbron komen die in het echt niet bestaan. Ze ontstaan door de vorm van de diafragmaopening. Ook deze artefacten kunnen juist iets extra geven in het beeld.
Een bekend optisch artefact is lens flare, lichte of gekleurde vlekken die je krijgt bij tegenlicht opnamen. Deze ontstaan door reflecties van licht op de glaselementen binnenin de lens. Aan de rand van scherpe grenzen tussen licht en donker zie je soms kleurverschuivingen, paarse of groene randen. Vooral bij lenzen van mindere kwaliteit treedt dit verschijnsel sterk op. Dit artefact staat bekend als chromatische aberratie, in fotobewerkingsprogramma’s als Lightroom zijn deze redelijk te corrigeren.
De digitale fotografie levert zo zijn eigen artefacten. Een bekend voorbeeld is ruis. Ook “dode pixels” zijn een voorbeeld. Dat zijn pixels die toch oplichten in het beeld als je een foto maakt in het volledig duister. Dit komt doordat er kleine defecten in de sensor zitten. Stofjes op de sensor veroorzaken ook artefacten, de bekende sensorvlekjes op het beeld. Deze zijn vooral goed zichtbaar als je fotografeert met een kleine diafragma opening.
Bij sterk uitvergroten van een beeld krijg je pixellatie, ook wel tegeltjes effect genoemd. De afbeelding krijgt een blokkerig uiterlijk omdat je de afzonderlijke pixels goed ziet.
Posterisatie is een voorbeeld waarbij er te weinig kleurniveaus beschikbaar zijn om geleidelijke kleurovergangen goed weer te geven. Je ziet dan abrupte kleurenbanen in plaats van geleidelijke overgangen.
Sterke compressie van het beeld, bijvoorbeeld bij het comprimeren naar JPEG-foto’s van lage kwaliteit, veroorzaakt ook afwijkingen. Ze zijn te zien als blokkerige patronen en rafelige overgangen waar deze scherp zouden moeten zijn.
Meer weten…
