Menu

Onderdeel van Pixfactory

Wat is ISO?

ISO is het getal dat de lichtgevoeligheid van de sensor uitdrukt. 100 ISO is vaak de laagste waarde die ingesteld kan worden en daarmee tevens de minst lichtgevoelige. Hoe hoger het getal, hoe hoger de lichtgevoeligheid. Moderne camera's gaan tot in de tienduizenden ISO's.
Das bij 12.800 ISO. Fotograaf: Bob Luijks

Ruis

Lage ISO, hoge ISO, wat maakt het uit? Heel veel. De laagste ISO-waarde genereert de minste ruis en de mooiste kleuren. Hoe hoger de ISO-waarde, hoe meer ruis en andere afwijkingen er ontstaan. Dat komt omdat de sensor zelf niet gevoeliger wordt, maar omdat het signaal versterkt wordt. Tot welke waarde je kunt gaan, is in sterke mate afhankelijk van de camera. Voor compactcamera’s ligt de grens ongeveer op 400 tot 800 ISO. Eenvoudigere of wat oudere spiegelreflexen hebben hun maximum ongeveer op 800 tot 1600 ISO. Professionele, nieuwere modellen leveren prima beeld op waarden die soms wel de 10.000 ISO overstijgen.

ISO 100. Rechts een inzet op 100% om de hoeveelheid ruis te tonen. Fotograaf: Bob Luijks
ISO 6400. Rechts een inzet op 100% om de hoeveelheid ruis te tonen. Fotograaf: Bob Luijks

Gebruik

Hoe lager de ISO-waarde, hoe minder licht de sensor verwerkt. De sluitertijd is relatief lang. Bij een hogere ISO-waarde nemen de sluitertijden af, omdat de sensor nu meer licht vastlegt. In het laatste geval neem je de ruis dan wel op de koop toe. Het is verstandig met lage ISO-waarden (100 of 200) te beginnen en pas uit te wijken naar hogere ISO-waarden omdat je anders geen goede foto’s meer kunt maken. Denk daarbij aan de volgende situaties:

  • Je fotografeert uit de hand. Je kunt maar tot een bepaalde tijd uit de hand vasthouden. Een hulpmiddel hiervoor is de volgende formule: 1/aantal millimeters van je objectief = de langste sluitertijd waarbij je nog enigszins uit de hand kunt fotograferen. Werk je nu met een 200 millimeter, dan is de sluitertijd bij voorkeur niet langer dan 1/200 seconde. Zie je nu in de zoeker een langere sluitertijd verschijnen, zoals 1/60 seconde, dan kun je er vergif op innemen dat de foto bewegingsonscherpte zal bevatten. Om toch nog tot een werkbare sluitertijd te komen, kun je de ISO-waarde opschroeven. Werken vanaf statief vormt natuurlijk een handig alternatief. Dan ben je immers veel minder aan de gevolgen van de sluitertijd overgeleverd.
  • Je onderwerp beweegt. Bekend zijn rennende of vliegende dieren die je haarscherp wilt vastleggen. Je hebt dan een (hele) korte sluitertijd nodig. Een hoge ISO-waarde maakt een dergelijke sluitertijd mogelijk. Maar ook bij landschaps- of macrofotografie kan het soms wenselijk zijn met een hogere ISO-waarde te werken, bijvoorbeeld als het waait en je bewegingsonscherpte wil voorkomen.
  • Je werkt onder zeer donkere omstandigheden, zoals het vastleggen van de sterrenhemel.
Das bij 12.800 ISO. Fotograaf: Bob Luijks

Lage ISO-waarden gebruik je dus om over een zo goed mogelijke beeldkwaliteit te kunnen beschikken. Je kunt een lage ISO-waarde ook inzetten om juist beweging in een foto toe te laten, zoals het wuiven van riet of de vleugelslag van een vogel.

Lage ISO-waarden om juist wat beweging door de wind toe te laten. Fotograaf: Bob Luijks

Nabewerking

Niet onbelangrijk te vermelden is het vermogen een foto na te bewerken. Bij lage ISO-waarden (weinig ruis) heb je veel ruimte om bijvoorbeeld donkere partijen wat op te lichten. Een ander verhaal wordt dat bij hoge ISO-waarden. Ga je die nog iets oplichten, dan wordt je direct geconfronteerd met ruis en kleurafwijkingen. Werk je op hoge ISO-waarden, probeer de opname dan liever wat lichter te maken. Een foto donkerder maken kan namelijk prima. We schreven eerder al een achtergrondartikel over het nabewerken in relatie tot ISO.

Creatief aspect

Kocht je vroeger een fotorolletje van 400 ISO (toen nog aangeduid met ASA) of meer, dan kreeg je er standaard een flinke korrel bij, iets dat we vandaag aanduiden als ruis. Tegenwoordig willen we de foto’s vaak zo gladjes mogelijk. Heb je toch last van ruis, dan is dit met behulp van Photoshop of speciaal daarvoor ontwikkelde software te reduceren. Je kunt het natuurlijk ook eens omdraaien en bewust met hoge ISO-waarden werken om juist met ruis als sfeermaker te kunnen werken. Zeker in zwart-wit ontstaan daarbij grafische mogelijkheden.

 

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: