Menu

Onderdeel van Pixfactory

Welk brandpuntsafstand kies je voor je macrolens?

Macrolenzen zijn er in veel verschillende vormen en maten. Een van de dingen waar ze in verschillen is de brandpuntsafstand van de lens (hoeveel millimeters). In dit artikel gaat Arjen Drost in op de verschillende keuzes die je hierin kunt maken en welk brandpuntsafstand in welke situatie het beste is.
gasterse duinen
Deze foto geeft weinig weg van de brandpuntsafstand van de macrolens, noch de afstand tot het onderwerp. Toch is de brandpuntsafstand wel degelijk van belang voor jou als fotograaf! Fotograaf: Arjen Drost

Brandpuntsafstand zegt niets over de vergrotingsfactor!

Ten eerste, de brandpuntsafstand zegt bij macrolenzen niet direct iets over hoe groot je je onderwerp in beeld kunt brengen. De meeste macrolenzen hebben een vergrotingsmaatstaf van 1:1, wat inhoudt dat een onderwerp van 1cm groot ook 1cm op de sensor weergegeven wordt. Wil je meer vergroten? Dan zul je moeten kijken naar een lens met een andere vergrotingsmaatstaf (bijv. 1:2 of zelfs 1:5). Voor de wat grotere onderwerpen, zoals vlinders of libellen, zul je vaak wat meer afstand moeten houden als je het hele insect in beeld wil krijgen omdat het onderwerp groter is dan de sensor zelf. Uiteraard biedt dan dan wel weer mogelijkheden voor detailopnames van een deel van je onderwerp.

detail van een viervlek
Bij de grotere onderwerpen, zoals deze viervlek, kun je mooi detailopnames maken. Fotograaf: Arjen Drost

Brandpuntsafstand van belang voor de afstand tot je onderwerp

De brandpuntsafstand is echter wel van belang voor hoe dicht je bij je onderwerp moet komen om tot die 1:1 vergroting te komen. Om met een 60mm macrolens tot dezelfde vergroting te komen als met een 150mm, zul je dus dichterbij je onderwerp moeten komen. Dit is dan ook het belangrijkste verschil tussen de verschillende macrolenzen. Over het algemeen kun je stellen dat je met meer mm’s een grotere afstand tot je onderwerp kunt houden.
Verder heeft de brandpuntsafstand uiteraard effect op de beeldhoek. Met een grotere brandpuntsafstand is de beeldhoek kleiner, waardoor er minder van de achtergrond in beeld komt dan bij een kleinere brandpuntsafstand. Tenslotte hebben lenzen met een grotere brandpuntsafstand meer licht nodig. Overdag zal dit niet zo’n probleem zijn, maar als het donkerder wordt, zul je eerder gedwongen worden je isowaarden of diafragma aan te passen.

donkere waterjuffer
Met een macrolens met een grotere brandpuntsafstand kun je meer afstand houden tot je onderwerp, wat kan schelen bij vliegerige onderwerpen zoals deze donkere waterjuffer. Fotograaf: Arjen Drost

Welke lens is nou het meest geschikt?

Dat is dus erg afhankelijk van wat voor macrofotografie je het leukst vindt. Fotografeer je graag vliegerige insecten zoals vlinders of libellen, dan is het handig om een macrolens met een brandpuntsafstand van 150mm of zelfs 180mm te nemen. Je kunt dan net wat meer afstand houden, wat net het verschil kan maken tussen een mooie foto en eentje van een leeg takje. Aan de andere kant, kan die grotere afstand er ook voor zorgen dat er meer storende sprietjes tussen jou en je onderwerp zitten. Bij onderwerpen die toch wel blijven zitten (zoals bloemen of nachtvlinders) is het dan vaak ook handiger werken met een kortere brandpuntsafstand (60-90mm). Veel fotografen kiezen voor een tussenweg en gaan voor een brandpuntsafstand van rond de 100mm.

mosjes
Bij lenzen met grotere brandpuntsafstanden moet je meer afstand houden, wat nadelig kan zijn als je een rommelige voorgrond hebt, zoals bij deze mosjes. Fotograaf: Arjen Drost

Cropsensor versus full-frame

Het bovenstaande verhaal is vooral geschreven voor full-framecamera’s. Werk je met een cropfactorcamera, dan is het goed om deze cropfactor mee te nemen in je beslissing. Het zal hierbij nog steeds zo zijn dat bij de grootste vergroting 1cm in werkelijkheid 1cm op de sensor wordt, maar aangezien de sensor kleiner is, is eerder het volledige beeld ‘gevuld’ met je onderwerp. Je kunt hierdoor dus kleinere onderwerpen beeldvullend fotograferen. Met grotere onderwerpen zul je dus nog meer afstand moeten houden om ze geheel in beeld te kunnen houden. Dit kan weer handig zijn om verstoring te voorkomen, maar heeft bijvoorbeeld weer nadelen als je een kleinere scherptediepte wilt hebben.

Voor cropcamera’s zijn tegenwoordig vaak speciale macrolenzen voor handen waarbij de brandpuntsafstand wat lager is, rond de 60mm, zodat je met een cropfactor van ca. 1,5x weer rond de 90mm terechtkomt. Fotograaf: Arjen Drost

Groothoekmacro’s

Een speciale categorie zijn de groothoekmacrolenzen. Dit zijn specialistische lenzen die wel een 1:1 vergrotingsmaatstaf hebben, maar veel kleinere brandpuntsafstand. Om deze vergroting te krijgen moet je echter wel erg dichtbij je onderwerp komen, soms tot op enkele mm’s. Door de grote beeldhoek en vaak grotere scherptediepte kun je hierdoor naast je onderwerp ook de omgeving in je foto meenemen wat weer vrij unieke beelden oplevert.

paddenstoel in landschap
Met een groothoekmacro kun je, naast je onderwerp, ook de omgeving meenemen in de foto. Fotograaf: Johan van der Wielen

Samenvattend is het dus van belang eerst te bedenken welk type macrofoto’s je het liefst maakt en daar een lens bij te zoeken. Het is niet zo dat altijd de ene brandpuntsafstand beter is dan de andere, dit verschilt dus per situatie.

Wil je verder lezen over macrofotografie?
Hier zetten we alles over macrofotografie voor je op een rij.

Eén reactie

  1. Hoi Arjen, goed verhaal. Wat mij betreft 1 aanvulling (deels noem je dat ook al) en dat is het grote verschil ben in scherptediepte tussen de verschillende lenzen. Voor macro gebruik ik een 180 mm of een 105 mm en af en toe een 60 mm. De keuze hangt voor een belangrijk deel ook af van de mate van scherptediepte die ik wil. De 180 mm heeft bij f/2.8 een scherptediepte van < 1 mm! Heerlijk! De 105 een zeker de 60 geven door de grotere scherptediepte een heel andere sfeer. Verstoring en werkafstand zijn natuurlijk ook belangrijk bij het maken van een keuze. Groet Rob

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

Eén reactie

  1. Hoi Arjen, goed verhaal. Wat mij betreft 1 aanvulling (deels noem je dat ook al) en dat is het grote verschil ben in scherptediepte tussen de verschillende lenzen. Voor macro gebruik ik een 180 mm of een 105 mm en af en toe een 60 mm. De keuze hangt voor een belangrijk deel ook af van de mate van scherptediepte die ik wil. De 180 mm heeft bij f/2.8 een scherptediepte van < 1 mm! Heerlijk! De 105 een zeker de 60 geven door de grotere scherptediepte een heel andere sfeer. Verstoring en werkafstand zijn natuurlijk ook belangrijk bij het maken van een keuze. Groet Rob

Reageer op dit artikel

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: