Welk brandpuntsafstand kies je voor je macrolens?

Brandpuntsafstand zegt niets over de vergrotingsfactor!

Ten eerste, de brandpuntsafstand zegt bij macrolenzen niet direct iets over hoe groot je je onderwerp in beeld kunt brengen. De meeste macrolenzen hebben een vergrotingsmaatstaf van 1:1, wat inhoudt dat een onderwerp van 1cm groot ook 1cm op de sensor weergegeven wordt. Wil je meer vergroten? Dan zul je moeten kijken naar een lens met een andere vergrotingsmaatstaf (bijv. 1:2 of zelfs 1:5). Voor de wat grotere onderwerpen, zoals vlinders of libellen, zul je vaak wat meer afstand moeten houden als je het hele insect in beeld wil krijgen omdat het onderwerp groter is dan de sensor zelf. Uiteraard biedt dan dan wel weer mogelijkheden voor detailopnames van een deel van je onderwerp.

Brandpuntsafstand van belang voor de afstand tot je onderwerp

De brandpuntsafstand is echter wel van belang voor hoe dicht je bij je onderwerp moet komen om tot die 1:1 vergroting te komen. Om met een 60mm macrolens tot dezelfde vergroting te komen als met een 150mm, zul je dus dichterbij je onderwerp moeten komen. Dit is dan ook het belangrijkste verschil tussen de verschillende macrolenzen. Over het algemeen kun je stellen dat je met meer mm’s een grotere afstand tot je onderwerp kunt houden.
Verder heeft de brandpuntsafstand uiteraard effect op de beeldhoek. Met een grotere brandpuntsafstand is de beeldhoek kleiner, waardoor er minder van de achtergrond in beeld komt dan bij een kleinere brandpuntsafstand. Tenslotte hebben lenzen met een grotere brandpuntsafstand meer licht nodig. Overdag zal dit niet zo’n probleem zijn, maar als het donkerder wordt, zul je eerder gedwongen worden je isowaarden of diafragma aan te passen.

Welke lens is nou het meest geschikt?

Dat is dus erg afhankelijk van wat voor macrofotografie je het leukst vindt. Fotografeer je graag vliegerige insecten zoals vlinders of libellen, dan is het handig om een macrolens met een brandpuntsafstand van 150mm of zelfs 180mm te nemen. Je kunt dan net wat meer afstand houden, wat net het verschil kan maken tussen een mooie foto en eentje van een leeg takje. Aan de andere kant, kan die grotere afstand er ook voor zorgen dat er meer storende sprietjes tussen jou en je onderwerp zitten. Bij onderwerpen die toch wel blijven zitten (zoals bloemen of nachtvlinders) is het dan vaak ook handiger werken met een kortere brandpuntsafstand (60-90mm). Veel fotografen kiezen voor een tussenweg en gaan voor een brandpuntsafstand van rond de 100mm.

Cropsensor versus full-frame

Het bovenstaande verhaal is vooral geschreven voor full-framecamera’s. Werk je met een cropfactorcamera, dan is het goed om deze cropfactor mee te nemen in je beslissing. Het zal hierbij nog steeds zo zijn dat bij de grootste vergroting 1cm in werkelijkheid 1cm op de sensor wordt, maar aangezien de sensor kleiner is, is eerder het volledige beeld ‘gevuld’ met je onderwerp. Je kunt hierdoor dus kleinere onderwerpen beeldvullend fotograferen. Met grotere onderwerpen zul je dus nog meer afstand moeten houden om ze geheel in beeld te kunnen houden. Dit kan weer handig zijn om verstoring te voorkomen, maar heeft bijvoorbeeld weer nadelen als je een kleinere scherptediepte wilt hebben.

Groothoekmacro’s

Een speciale categorie zijn de groothoekmacrolenzen. Dit zijn specialistische lenzen die wel een 1:1 vergrotingsmaatstaf hebben, maar veel kleinere brandpuntsafstand. Om deze vergroting te krijgen moet je echter wel erg dichtbij je onderwerp komen, soms tot op enkele mm’s. Door de grote beeldhoek en vaak grotere scherptediepte kun je hierdoor naast je onderwerp ook de omgeving in je foto meenemen wat weer vrij unieke beelden oplevert.

Samenvattend is het dus van belang eerst te bedenken welk type macrofoto’s je het liefst maakt en daar een lens bij te zoeken. Het is niet zo dat altijd de ene brandpuntsafstand beter is dan de andere, dit verschilt dus per situatie.