Werken aan een fotoproject: deel 1 – Het thema

Zoek de uitdaging

Een paar jaar geleden merkte ik dat het fotograferen routine dreigde te worden. De foto’s waarmee ik thuiskwam waren zeker niet slecht maar ik vond ze toch steeds minder boeiend. Het fotojaarboek werd te voorspelbaar. Het lukte me al minder het zogenaamde creatieve ei te leggen. Bovendien wilde ik foto’s maken met meer zeggingskracht! Ik was op zoek naar een uitdaging. Ambitieus? Jazeker, maar een beetje ambitie is echt niet verkeerd.

Veel fotoclubs organiseren periodiek thematisch fotograferen. Fototijdschriften houden regelmatig wedstrijden aan de hand van een thema, Deel de Natuur heeft maandelijks een nieuw thema en Natuurfotografie.nl organiseert 6 x per jaar de Photo Challenge met telkens een ander thema waarbij alleen nieuw werk kan worden ingestuurd. Zo wordt geprobeerd de creativiteit van de fotograaf een boost te geven. Prima initiatieven!

Een andere manier om je fotografie boeiend te houden, is zelf een langer lopend project aan de hand van een eigen thema op te starten. Het gekozen thema dwingt je als het ware op een andere manier naar potentiële onderwerpen te kijken en ze op een andere, binnen je thema passende manier, vast te leggen. Misschien is dit een beetje vaag. Ik ga dit proberen uit te leggen aan de hand van een project wat ik zelf het afgelopen jaar heb gedaan. Het thema was ‘Kwetsbaarheid’.

Fotoproject

Een lange termijn thema kan een thema zijn voor bijvoorbeeld een heel jaar. Dat thema loopt dan als een soort rode draad door je fotografische activiteiten in die periode. Extra uitdagend is het om ook iets bijzonders met de gemaakte foto’s te doen. Je kunt er bijvoorbeeld een boek van maken of een kalender of eventueel exposeren. Daarover later meer.

Het gekke van thematisch werken is dat je misschien wat wordt beperkt maar het fotograferen aan de hand van een rode draad geeft ook nieuwe inspiratie. Je gaat anders naar je onderwerpen kijken. Natuurlijk hoeft niet iedere foto die je maakt binnen je thema te passend, het moet geen knellend korset worden.

Bedenk een thema

Hoe pak je zoiets nu aan. Allereerst moet je een thema bedenken wat je aanspreekt en waar je langere tijd mee bezig wilt zijn. Het moet ook haalbaar zijn, anders raak je alleen maar gefrustreerd. Het is prettig als je een invulling aan je thema kunt geven dichtbij je eigen woonomgeving. Dan is het makkelijker er regelmatig aan te werken. Het thema moet ook gedurende langere tijd interessante beelden kunnen opleveren.

Zo’n thema kan heel concreet zijn. Voorbeelden van concrete onderwerpen zijn de vier seizoenen, kleuren in de natuur, water en reflecties, structuren, bomen, mens en natuur, natuur in een bepaald gebied, etc. Zoals je ziet zijn dit allemaal onderwerpen die je kunt vinden in je eigen woonomgeving en gedurende een heel fotoseizoen. Ben je met vakantie, dan kun je ook aan dergelijke thema’s werken.

Een andere benadering is om een bepaalde techniek als thema te kiezen. Voorbeelden zijn lange sluitertijd (en dus het vastleggen van beweging), high key of juist low key, zwart-wit fotografie of het maken van dubbelopnames. Mogelijkheden genoeg. Een derde mogelijkheid vormen thema’s als verstilling of abstracte fotografie. Een vierde en heel uitdagende mogelijkheid vormen de meer abstracte thema’s. Je kunt dan denken aan thema’s als blijdschap of andere emoties, kwetsbaarheid, tijd, natuurpijn e.d.

De keuze van een thema is niet eenvoudig. Het onderwerp moet je gedurende langere tijd aanspreken en ook goed uitvoerbaar zijn. Een thema zoals herfstkleuren is wel leuk maar dan ben je wel erg beperkt in de tijd die je eraan kunt besteden.

Verdieping

Als je een thema overweegt, is het verstandig je er eerst verder in te verdiepen. Op het internet is heel veel informatie te vinden. Een bezoek aan de bibliotheek kan ook waardevol zijn. Veel thema’s zijn natuurlijk ook al door andere fotografen uitgewerkt. Het kan leerzaam en inspirerend zijn dit werk te bekijken. Door een goede voorbereiding krijgt je project meer diepgang.

Een andere manier is om zonder al te veel voorkennis aan de slag te gaan. Je laat je verrassen en al doende leert men. Een thema is vaak onder te verdelen in verschillende aspecten. Als je thema EMOTIES is, kun je het thema bijvoorbeeld splitsen in verschillende emoties zoals blijdschap, boosheid of verdriet en daar foto’s bij maken.

Eindproduct

Een belangrijk onderdeel van een project is de manier waarop je het resultaat wilt presenteren. Een voor de hand liggende manier is het maken van een boek maar je kunt bijvoorbeeld ook denken aan een expositie, een kalender, een artikel in een fototijdschrift of het opzetten van een website.

Planning

Om je project te laten slagen is enige planning wel verstandig. Onderdelen van de planning zijn het vaststellen van een thema, verdiepen in je thema, foto’s maken en het presenteren van de foto’s. Zo nodig moet je een deadline vaststellen. Verdieping, foto’s maken en bezig zijn met de eindvorm zullen vaak door elkaar lopen. Daardoor krijg je nieuwe inzichten waardoor het project verrassende wendingen kan krijgen.

Volgende week ga ik in deel 2 verder met het praktisch uitwerken van een project aan de hand van mijn eigen project over ‘Kwetsbaarheid’. In het laatste deel van deze tutorialsreeks ga ik in op de praktische uitwerking.