Zoveel vragen
Jullie begrijpen het al… ik heb een probleem met dierentuinen. Maar dat is mijn probleem en waarom val ik jullie daar nu mee lastig, vraag je je af? Wel, we zijn als natuurfotografen allemaal natuurliefhebbers maar blijkbaar vinden sommigen die dierentuinen geen probleem. Regelmatig zie ik op social media foto’s verschijnen van dieren achter tralies, uiteraard vakkundig tralie-loos gefotografeerd. En dan stel ik me vragen… Waarom? Wat heb je daaraan? Stoor je je niet aan de ontnomen vrijheid van die dieren? En waarom zie ik zoveel fotografen daar workshops geven en noemen ze het soms zelfs een ‘wildlife (??) natuurfotografie’ cursus? Wat wordt hier eigenlijk aangeleerd dat je niet in een park of natuurreservaat kan aanleren? Laat ik maar ineens een kat een kat noemen en deze alinea niet met het zoveelste vraagteken maar met één en zelfs twee uitroepingstekens eindigen: lynxen horen niet achter een draad! Geen enkel wild dier trouwens!!
Ongeloof
Voor mijn onbegrip omtrent dieren in gevangenschap neem ik jullie mee naar een dierentuin-trauma uit mijn jeugd. Ik heb een neiging om onbelangrijke zaken te ‘vergeten’ en weet dus niet meer precies hoe oud ik was. Wat daarentegen wel in mijn geheugen en op mijn netvlies staan gebrand, zijn de locatie, het uitzicht van de kooi, de blik van het dier en niet ten minste het gevoel dat me overviel. Het was in België in het dierenpark Planckendael. Aangekomen aan de zoveelste kooi zag ik op het bordje met informatie een foto van een mythisch beest. Vol ongeloof zochten mijn ogen naar de bijhorende naam en een koude rilling liep over m’n ganse lijf… een sneeuwluipaard?! Waren dat niet die ‘geesten uit de Himalaya’? Nog slechts een paar duizend over? Een territorium van bijna 40 km² ? Ik kende ze, want met een totaal ander soort ongeloof keek ik als kind al graag naar natuurdocumentaires. Sneeuwluipaarden stonden in mijn top 10 van mythische en prachtige beesten en plots zag ik één liggen… op een rots gemaakt van spuitbeton.
De sneeuwluipaard in een kooi…
Ooit een machtig dier met een trotse blik uitkijkend over besneeuwde bergtoppen en valleien, nu gedegradeerd tot een hoopje ellende dat met lege ogen uitkijkt over een constante doorstroom van ongeïnteresseerde mensen die een zondag te vullen hebben met hun krijsende kinderen. Olifanten en neushoorns wandelen rond in steeds dezelfde rondjes, altijd in tegenwijzerzin want hun dwangneurose beveelt dat. Arenden en gieren springen van tak naar tak met de vleugels open want dat geeft hen even het waanidee dat ze nog kunnen vliegen, zweven op thermiek doen ze ’s nachts wel in hun dromen. De eeuwige glimlach van de dolfijnen maskeert hun frustratie als ze voor een visje een bal moeten apporteren of door een hoepel moeten springen. Chimpansees zitten verveeld tegen het raam naar ijsjes-etende voorbijgangers te staren, niet begrijpend dat hun naaste familie hen dit kan aandoen.
Tja, hoe kunnen we die dieren dat aandoen?
Door onszelf vanalles wijs te maken. Ja maar, die dieren zijn ambassadeurs, ze leren kinderen van de natuur te houden. Nee, ze leren kinderen dat het ok is om dieren op te sluiten. Houden van de natuur begint bij de pimpelmeesjes in de tuin, de spechten in het park en de reeën in het natuurreservaat. Ja maar, die dierentuin-dieren zitten soms in kweekprogramma’s want het zijn dikwijls bedreigde diersoorten. Nee, die zitten in kweekprogramma’s omdat pasgeboren diertjes schattig zijn, in het nieuws komen en bezoekers aantrekken. In gevangenschap geboren sneeuwluipaarden gaan echt niet naar Nepal hoor, wel naar een andere dierentuin ergens in Europa. Ok, maar sommige mensen hebben niet de financiële mogelijkheid om bijvoorbeeld naar Afrika te gaan, mogen die dan nooit ervaren wat het is om een olifant te zien? Tja, dat is inderdaad jammer. Maar hebben ze al eens een ree of edelhert gezien? Of een boommarter of bunzing? Of een bever of das? En vooral: waarom niet? Nochtans gratis hoor. Ja maar, tegenwoordig wordt er wel meer rekening gehouden met de dieren hoor. De kooien worden groter, ze worden soms samen gezet met andere soorten en soms verstoppen we hun eten en dan moeten ze dat gaan zoeken en dat vinden ze heel leuk… Nee, echt niet… Zucht…
Ik begrijp het niet…
Ik zie regelmatig natuurfotografen foto’s posten van dieren in dierentuinen. Van portretten van flamingo’s en pelikanen in hun kleine lokale dierentuin, tot foto’s van wolven en lynxen uit de bekende dierentuin (want dat is het) in Duitsland. En ik begrijp het niet… Ik zie fotografen workshops geven/volgen in dierentuinen. Fotograferen leer je toch op eender welk onderwerp? Waarom niet in een park? Begin met de wilde eenden, dan kan je al alles leren over compositie, camera-instellingen, lichtinvallen, noem maar op. Alles onder de knie, probeer dan eens de meeuwen in vlucht te fotograferen, al dan niet met flitser. Echt gevorderd? Waag je maar eens aan een meerkoet… zwarte vogel met witte bek, best wel een uitdaging hoor. Leren fotograferen in een dierentuin met lynxen als ‘wildlife’ onderwerp? Ik begrijp het niet…
19 reacties
Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat een foto in een Zoo is gemaakt. Je weet wel… #eerlijkefotografie Kijk ik om me heen dan vraag ik me steeds vaker af wat beter is voor de natuur. Niet meer fotograferen? Is een utopie en ook niet wenselijk. Toch denk ik dat goede, steeds veranderende dierentuinen zoals we die in NL kennen wel degelijk een rol spelen in natuurbehoud. Daarbij is het of dat nu leuk is of niet, ook fijn dat minder bereisde fotografen de kans krijgen oog in oog te staan met een exotisch dier. Daar een balans in vinden is een lastige opgave, voor de kritische natuurfotograaf, natuurliefhebber en zeker ook voor dierentuinen.
Mijn eerste winnende foto bij de WPOTY Contest was een portretfoto van een jonge gorilla. Gemaakt in de Apenheul waar ik jarenlang, net zoals voor Burgers’Zoo ‘huis’ fotograaf was. Tijdens de prijsuitreiking kreeg de ‘Apenheul’ foto alle lof van de jury. “Prachtfoto die gemaakt is in een van de beste dierentuinen ter wereld.’ De foto van ‘Kukuma’ is daarna jarenlang gebruikt boven een melkbus waar bezoekers massaal muntjes in gooide voor een natuurproject. Het bedrag was jaarlijks aanzienlijk, door mijn foto! Apenheul is al jarenlang een stichting die net zoals alle andere Zoo’s zoeken naar nieuwe manieren, hoe verder, wat kan wel en wat absoluut niet meer. In NL, maar ook over de grens zijn dierentuinen al heel lang bezig om te veranderen. Niet meer alleen ter vermaak, maar steeds vaker gericht op educatie en fondsenwerving. Het oude ‘Emmen’ was zijn tijd ver vooruit met het verhaal over de evolutie te vertellen. Vrijwel zonder dieren, baanbrekend was dat absoluut. Apenheul schenkt koffie die ze rechtstreeks bij boeren in Peru inkopen tegen een faire prijs. De locals ontzien op hun beurt het leefgebied van de Geelstaartwolaap. Daarnaast ondersteunen ze al jarenlang kleine en grote projecten die het logge WNF links laten liggen. Burgers’Zoo is al decennialang actief met een natuurgebied in Belize. Het door Burgers’ opgerichte Future for Nature fonds geeft jaarlijks 3 x 50K aan jonge natuurbeschermers. Dat zijn bevlogen natuurbeschermers die hun ziel en zaligheid inzetten voor eigen locale projecten. Een goed voorbeeld is Lucy King die bijenkasten bedacht die in serie verbonden met elkaar olifanten tegenhouden die anders moestuinen van boeren vernielen. Een prachtvoorbeeld, natuur beschermen met de opbrengst uit dierentuinen. Natuurbescherming is steeds belangrijker geworden voor dierentuinen en bij elkaar gaat er jaarlijks een behoorlijk bedrag direct naar de natuur. Ik zie natuurfotografen dat niet doen! Rechtvaardigt dit het bestaan van een Zoo, ik weet het ook niet precies, maar het bereik is erg groot, heel direct en transparant.
Noot! Voor het geval de gedachte opkomt dat ik dit vanuit een bevoorrechte positie schrijf. Ik ben al een paar jaar niet meer als fotograaf actief voor Apenheul en Burgers’ Zoo.
Een dierentuin vind ik geen entertainment, bij entertainment denk ik aan kunstjes doen en dergelijke. Een dierentuin heeft denk ik wel degelijk nut en bestaansrecht. Educatie en fokprogramma’s zijn belangrijke zaken. We moeten ook niet doen alsof de complete soort zit opgesloten. Het gaat nog altijd om individuele dieren. Welke natuurlijk wel zo goed als mogelijk moeten worden verzorgt. Tevens vind ik veel mensen hypocriet men is tegen dierentuinen maar men heeft bijv. wel een hond. Dat diertje kan ook niet gaan en staan waar hij of zij wil en het dier moet bovendien ook nog leren zich te gedragen zoals wij willen: zit, af,lig,apport !
Ik begrijp het ook niet Filip! Ik heb enige tijd geleden onderzoek gedaan naar apen die in dierentuinen leven en wat deze gevangenschap voor ze betekent (onderzoek loopt nog). Ik stel me regelmatig vragen als: waarom schieten mensen wilde dieren dood, waarom sluiten mensen dieren op in megastallen, waarom gebruiken mensen dieren als amusement, waarom zijn er stierenvechten, waarom zijn er dierenproeven, waarom worden er in NL elke dag 2,5 miljoen landbouwdieren geslacht, waarom gaan levende landbouwdieren op verre transporten om ze dan vervolgens onverdoofd te slachten etc.etc.? Kortom waarom misbruiken mensen dieren en waarom bezorgen mensen dieren zoveel leed ?! Alle dieren hebben recht op hun eigen leven waarin ze hun natuurlijke gedrag kunnen vertonen.
Mensen zijn ook erg wreed tegen hun eigen soort, dus ook tegen dieren. Daar valt niet zo veel aan te begrijpen jammer genoeg.