De beste perioden
De beste perioden om zodiakaal licht waar te nemen zijn in het vroege voorjaar en het najaar. Van februari tot en met april verschijnt het kort na zonsondergang boven de westelijke horizon, terwijl het in september en oktober vlak voor zonsopkomst zichtbaar is in het oosten. De hoek waaronder de ecliptica zich bevindt ten opzichte van de horizon speelt hierin een belangrijke rol; in deze maanden staat deze steiler, waardoor het zodiakaal licht opvallender wordt. Omdat het een zeer zwak verschijnsel is, is een donkere hemel zonder storend maanlicht essentieel. De ideale omstandigheden doen zich voor rond nieuwe maan of wanneer de maan pas laat opkomt of vroeg ondergaat. Zelfs een halve maan kan al genoeg licht uitstralen om het zodiakaal licht te overstemmen, zo diffuus is deze gloed.
De beste locaties
Een donkere locatie is cruciaal om het zodiakaal licht goed te kunnen fotograferen. Lichtvervuiling uit stedelijke gebieden maakt het vrijwel onmogelijk op de meeste plekken in Nederland. De beste kansen heb je in de donkerste delen van Nederland, zoals de Waddeneilanden, het Lauwersmeergebied, de Veluwe, delen van Zeeland of de kust van Noord Holland. Met name aan de kust is de horizon vaak vrij van storend kunstlicht en biedt de omgeving een heldere, onverlichte hemel. Hoe verder je van steden en industriegebieden bent, hoe beter.
Hoe fotografeer je zodiakaal licht?
Wie het zodiakaal licht wil fotograferen heeft geen bijzondere apparatuur nodig, een camera waarmee je de instellingen manueel kunt instellen, een lichtsterkte groothoeklens , bijvoorbeeld een 14 of 20mm met diafragma f/2.8 of lager is ideaal, omdat deze veel licht opvangt. Vanwege de zwakke helderheid zijn lange sluitertijden nodig, meestal tussen de 10 en 20 seconden, houd hierbij de regel van 400 aan, ISO-waarde ongeveer van 1600 tot 3200. Handmatig scherpstellen doe je op een felle ster aan de hemel middels live view, mocht dit lastig zijn dan kun je hem ook op oneindig zetten, maar dit is vaak minder accuraat. Verder is een stevig statief nodig zodat je met een gerust hart de lange sluitertijden kunt hanteren. Fotograferen in RAW-formaat biedt extra mogelijkheden in de nabewerking, hier kan je het contrast en helderheid subtiel aanpassen om de lichtpluim beter naar voren te brengen. Verdere nabewerking is natuurlijk een persoonlijke kwestie.
Het waarnemen en fotograferen van zodiakaal licht vereist geduld en planning. De omstandigheden moeten precies goed zijn: een heldere, maanloze nacht op een donkere locatie, met een onbelemmerd zicht op de horizon en zonder bewolking. Weerapps en astronomische hulpmiddelen zoals Stellarium en Windy kunnen helpen bij het plannen van een geschikte nacht. Soms is het nodig om meerdere pogingen te ondernemen voordat je succes hebt. Maar wanneer het uiteindelijk lukt is de voldoening des te groter.
Corné Ouwehand
