Sommige foto’s komen echter beter tot hun recht als we ze volledig strippen van elke kleur. Door de afleiding van kleur weg te nemen, komt de nadruk te liggen op vormen, lijnen, structuren en contrasten. Ook hier geldt dus ‘less is more’: door te versimpelen (je haalt één variabele weg) wordt je foto sterker.
Uitvoering
Het leren maken van een zwart-wit foto begint meestal met toeval. Je fotografeert in kleur en bij het nabewerken van je RAW- bestand krijg je het eindresultaat niet naar je zin. De contrasten zijn te hard, de kleuren te flets, het wil niet lukken. Als laatste redmiddel zet je de foto maar om naar zwart-wit. Naarmate je dit vaker doet, ontdek je welke foto’s wel in zwart-wit werken en welke niet. Situaties met sterke patronen en duidelijke contrasten tussen complementaire kleuren (denk geel-blauw) werken het best. En natuurlijk foto’s die toch al weinig kleur in zich hebben.
Na verloop van tijd leer je potentiële zwart- wit situaties al te herkennen in het veld. Zo ook bij deze foto van een blaadje op bevroren gras. De ijzige grashalmen zijn met hun grillige en toch gestructureerde vormen op zichzelf al een foto waard. De doorbreking die door het blaadje wordt verzorgd maakt het geheel af. Het berkenblaadje was felgeel van kleur, de grassen licht blauwig vanwege het ijs en de reflectie van een heldere hemel. Een ideaal contrast in kleuren om mee aan de slag te gaan.
In de nabewerking heb ik de foto in Photoshop omgezet naar zwart-wit, door middel van een Aanpassingslaag Zwart-wit. Deze biedt de mogelijkheid om per kleur de helderheid in te stellen. Door het blauw donkerder te maken en het geel helderder, kreeg ik een contrastrijke zwart-witfoto. De nadruk kwam te veel te liggen op het grote zwarte vlak van de grashalmen. Ik besloot daarom de foto te inverteren: alle donkere delen werden licht, alle lichte delen werden donker. Alle aandacht gaat nu naar het kleine zwarte vlekje in een licht vlak vol golvende dunne lijnen.
Apparatuur
Om je visie te verwezenlijken heb je software nodig die je foto in zwart-wit kan omzetten. Kom niet in de verleiding je foto al in de camera zwart-wit te maken (sommige toestellen bieden die mogelijkheid). Wat de camera dan doet is enkel de verzadiging op nul zetten. Dat levert meestal een heel vlak beeld op. Het zijn juist contrasten die een zwart-wit beeld zijn zeggingskracht geven. Maak de foto dus gewoon in kleur en zet deze in Lightroom of Photoshop, al dan niet met behulp van een plugin als Nik Silver Efex, om naar zwart-wit. Je hebt dan nog alle vrijheid om per kleurkanaal de helderheid te kiezen en zo het contrast te bepalen. Een vrijheid die je niet meer hebt als je in zwart-wit fotografeert.
Op 19 oktober 2018 verzorgt Marijn Heuts in Eindhoven een Masterclass Zwart-wit fotografie waarvoor nog een aantal plaatsen beschikbaar zijn. Alle informatie en een opgave-formulier vind je hier.
