10 wolken waar je nog nooit van hebt gehoord

Een wereld zonder wolken zou een regelrechte nachtmerrie zijn voor natuurfotografen. Een strakblauwe lucht is wellicht fijn voor zonaanbidders en terrasuitbaters, maar als landschapsfotograaf wil je toch echt graag wat wolken in beeld. Ook als macrofotograaf wacht je soms met smart op een wolkje schaduw zodat je fotomodellen even rustig willen poseren in mooi zacht licht. Maar wolken zelf zijn natuurlijk ook een heerlijk onderwerp om te fotograferen. Naast de bekende schapenwolkjes en bloemkoolwolken zijn er nog heel wat minder bekende wolken waar je misschien nog nooit van gehoord hebt. We zetten er hier een tiental op een rijtje.
wolken
Avondrood in combinatie met mammatus bewolking. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

1) Rolwolk

Rolwolken (ook wel boogwolken ge­noemd) zien we niet heel vaak. Het zijn wolken die los staan van een onweersbui of andere wolken. De wolken rollen om een horizontale as. Als je een rolwolk ziet aankomen, kun je er van op aan dat het heel slecht weer wordt. Rolwolken zijn vooral imposant door hun enorme sprei­ding aan de hemel. Met een panorama­foto komt de omvang en schoonheid van een rolwolk het best tot zijn recht.

wolken
Een rolwolk komt met flinke snelheid overwaaien. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

2) Shelfcloud

Een shelfcloud (letterlijk vertaald plankwolk) gaat vooraf aan een zware onweersbui. De shelfcloud is net als de rolwolk een boogwolk, maar zit nu aan de onweersbui vast. De wolk ontstaat bij zware onweersbuien die zich snel verplaatsen. Om dit soort buien te fotograferen, moet je de buienradar goed in de gaten houden en inschatten wanneer de bui in de buurt is en waar je deze wilt gaan fotograferen.

wolken
Door stof in de lucht kleurt de hemel rood door het onweer onder deze shelfcloud. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

3) Straalstroomwolken

De straalstroom is een vrij smalle band van sterke wind die een belangrijke invloed heeft op ons weer. De wind zelf is onzichtbaar, maar we kunnen hem terugvinden in het wolkenpatroon.

wolken
Straalstroomwolken. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

4) Whalesmouth

Als een onweersbui ons gepasseerd is, zien we aan de achterzijde, nog voor het begint te regenen, soms de whalesmouth of het walvisgehemelte. Het is de soms spectaculaire scheidingszone van de koude daalstroomlucht en de warmere vochtige lucht aan de voorkant van de bui.

wolken
Whalesmouth. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

5) Pileus

De pileus kap is een wolk met een glad uiterlijk die we aan de top van een stapelwolk kunnen zien. Wanneer een stapelwolk een vochtige luchtlaag boven zich omhoog duwt, kan een pileus ontstaan doordat er condensatie optreedt. De wolk verdwijnt vaak weer snel wanneer de stapelwolk door de pileus heen groeit.

wolken
Pileuskap. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

6) Mammatus

De mammatuswolk, letterlijk vertaald borstenwolk, (Cumulonimbus mammatus) is een ondersoort van de buienwolk, genoemd naar de typerende vorm van de wolken. Ze zijn vlak voor of na een bui te zien en dan nog het best bij laagstaande zon.

wolken
Avondrood in combinatie met mammatus bewolking. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

7) Kanteelwolken

Kanteelwolken (Stratocumulus castellanus) zijn lage wolken die aan de bovenkant lijken op torens of kantelen. Als we dit type wolken zien, dan is de windrichting chaotisch.

wolken
Kanteelwolken. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

8) Lenticulariswolken

Lenticulariswolken komen veel voor in terreinen met reliëf waar de luchtlagen de contouren van heuvels of bergen volgen. Hierdoor kunnen lenticulariswolken snel ontstaan en verdwijnen om elders weer te ontstaan. De opvallende vorm ontstaat door wind en de golfvormige beweging van de lucht. Doordat lenticulariswolken er uitzien als een groot luchtschip, worden ze nogal eens voor een ufo aangezien.

wolken
Lenticularis wolken op het strand van Rauðasandsvegur Vestfirðir, IJsland. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

9) Contrails en wolkengaten

Contrails zijn condensstrepen van vliegtuigen en dus kunstmatige wolken. Deze ontstaan door de uitstoot van waterdamp en roetdeeltjes in de uitlaatgassen van vliegtuigmotoren op ongeveer 10 kilometer hoogte. De lucht is hier heel koud, zo’n 40 graden onder nul, waardoor de waterdamp bevriest. Vliegtuigstrepen kunnen het licht van de zon iets temperen. De uitwaaierende vliegtuigstrepen zijn soms moeilijk te onderscheiden van gewone bewolking.

wolken
Uitwaaiende contrails tijdens een zonsopkomst met mist. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

Vliegtuigen kunnen wolken echter ook op laten lossen. Het resultaat zijn ‘tunnels’ door wolken, of beter zichtbaar, grote gaten in het wolkendek ook wel Pilotengaten genoemd. Door de dalende luchtdruk onder de vliegtuigvleugels koelt de lucht sterk af. De aanwezige druppeltjes gaan over in ijskernen die op hun beurt weer druppeltjes aantrekken, net zo lang tot ze te zwaar worden en als zeer plaatselijke neerslag uit de wolk verdwijnen zoals mooi te zien is op de onderste foto in dit artikel.

Pilotengat of valstreepgat. Fotograaf: Bea van der Kuip

10) Bubbelwolken

Bubbelwolken (voluit Altostratus (undulatus) asperitas) kenmerken zich door een sterk chaotisch en golvend oppervlak aan de onderzijde, dat de indruk wekt van een omgekeerd berglandschap of ruwe zee. Hoewel ze donker en stormachtig lijken, hebben ze de neiging te verdwijnen zonder een storm te vormen.

wolken
De bubbelwolk asperitas ziet eruit alsof je een onrustig golvende zee vanaf de onderkant bekijkt. Fotograaf: Bea van der Kuip

(11) Virga

Niet echt een soort wolk, maar een verschijnsel dat je soms onder een wolk kunt zien, namelijk regen in de vorm van zogenaamde valstrepen of regensluiers. Wanneer deze de grond niet raken, spreken we van virga.

wolken
Neerslag die uit de wolken valt verdampt voordat ze de grond bereikt. Fotograaf: Karin Broekhuijsen

natuurfotografie magazineWil je zelf de mooiste wolkenfoto’s maken, kijk dan voor professionele tips van landschapsfotograaf Bas Meelker in Natuurfotografie Magazine 5 (2018).

6 reacties

  1. Grappig om je hier tegen te komen Hendrika, lenticularis zie je hier wel vaker dan lichtende nachtwolken, ik weet dat jij net als ik ook dol op bent NLC’s.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Geef een reactie

6 reacties

  1. Grappig om je hier tegen te komen Hendrika, lenticularis zie je hier wel vaker dan lichtende nachtwolken, ik weet dat jij net als ik ook dol op bent NLC’s.

Reageer op dit artikel

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site wordt beschermd door reCAPTCHA en het Google privacybeleid en servicevoorwaarden zijn van toepassing.

Deze artikelen vind je vast ook interessant: