Irma’s schuld
Zoals wel vaker wordt het thema leven in geblazen aan de Trumpiaanse kant van de grote plas. Met het orkaanseizoen in volle gang zal het niet lang meer duren voor de onfrisse wind ook hier gaat waaien. Ik heb het over zogenaamde foto-art. Of eigenlijk wordt foto-art helemaal niet zo genoemd en zou dat wel moeten.
Waar het om gaat: met name in de VS maar in toenemende mate ook in Europa springt men hopeloos uit de band bij het bewerken van met name landschapsfoto’s. Waar wij beginners in de misleiding ons nog druk maken om een weggecloond blaadje of een verzadiging op standje nucleair, zijn ze daar al enkele reuzenstappen verder. Zet je schrap, lees en huiver. Let wel: GEEN fake news, dit gebeurt met regelmaat.
Voorbeelden, it’s true
Als je te laat op staat maak je snel uit het raam een foto van een mooie lucht, gaat alsnog naar de beoogde fotolocatie, maakt een foto van het landschap en combineert beide beelden achteraf met elkaar. Want die lucht hing toch echt ooit boven dat landschap, dus wat is er nep aan? Als je nog zin en tijd hebt creëer je een paar mooi oranje oplichtende wolkjes rond de bergtop. Die hangen er wel vaker, alleen vandaag niet. Moet kunnen.
Om diepte in je foto te creëren fotografeer je imposante bergen met je groothoeklens, een graspol of wat dood houd prominent in de voorgrond. Dat die groothoek de bergen in de achtergrond klein weergeeft doet geen recht aan hun imposantie. Dus maak je met een langer brandpunt een tweede opname van de bergen en voegt beide samen. Je noemt het perspective blending en doet alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Áls tenminste iemand er naar vraagt.
Als de omstandigheden op je dure reis een beetje tegenvallen, zet je de boel toch gewoon achteraf digitaal naar je hand? Want alleen genieten is niet genoeg, er moeten ook likes op de plank komen. En dus voeg je extra lichtbronnen of noorderlicht van een andere reis toe, en als je er aan denkt ook de bijbehorende schaduwen. Een dreigende lucht doet het altijd goed, dus maak je die donkerder dan de schaduwen in het dennenbos op de berghelling. Trek nog wat aan de magentaschuif en de lucht ziet er uit alsof God met zijn frambozentoetje zat te knoeien. Nog even zelf poseren in standje superman op een verre bergkam en klaar. Perfect.
Vreselijke vluchtigheid
Het is allemaal fake. Je voelt dat er iets niet klopt en komt er ook wel achter wat, tenminste áls je er als fotograaf wat langer naar kijkt. Niet-fotografen hebben al helemaal niet door dat ze doorlopend gefopt worden, of willen juist graag voor de gek gehouden worden. En daar gaat het mis. Social media zijn vluchtig, je scrolt jezelf een lamme vinger door al die foto’s. En je Instagram-feed op je telefoon laat alleen maar kleine weergaves zien. We nemen niet de tijd en moeite om ‘foto’s’ goed te aanschouwen. In plaats daarvan worden we met zijn allen door kleuren en contrasten en woest uitziende bergtoppen met daarop minuscule Playmobil-mensjes verleid om razendsnel op like te drukken.
En dat is precies waarom dit een onomkeerbaar proces aan het worden is. In de wedloop om erkenning moet je steeds verder gaan om nog op te vallen tussen de massa, zeker als die massa her en der op het net tutorials kan vinden over hoe zelf ook van die leukbare beelden te creëren. Het gevolg is dat bombastische bergachtige kleurstofbommen met alle aandacht gaan strijken en dat dergelijke foto’s gemiddeld 18k wereldwijde duimpjes binnenhalen op FB of IG. Daar sta je dan met je netjes bewerkte landschap waarvoor je 10x op pad bent geweest. Niet kleurrijk en dramatisch genoeg, enkel gewaardeerd door je paar vrienden.
So what?
De vraag is waarom het erg zou zijn, blijkbaar is dit wat mensen willen zien en dan zijn er altijd opportunisten die daar op inspringen. Laat het gaan, laat het los, live and let live. Het is de in mijn ogen onterechte eer die enorm schuurt en zeurt. En die eer gaat veel verder dan waardeloze waardering van hele volksstammen onbekenden die een duimpje voor je opsteken. Het gaat ook om het ambacht fotografie en de boterham die sommigen er mee proberen te verdienen.
Door digitale Frankensteins te presenteren als fotografie, vervagen de grenzen tussen fotografie en foto-art. Gevolg is dat elke mooie foto wordt betwijfeld (zeker bewerkt?), dat gewoon goeie foto’s niet meer opvallen, dat fotografen die de echte natuur vastleggen geen of minder opdrachten meer krijgen (de digitale artiesten hebben allemaal contracten met grote merken, maar dat zal wel zijn omdat reclame maar zelden iets met de waarheid te maken heeft), dat wedstrijduitslagen tot in den treure worden betwist en voor mij nog wel het belangrijkst: dat mensen worden getriggerd een bepaalde plek ook te bezoeken om er ter plekke achter te komen dat het er nooit zo uit zag, ziet en zal zien als op de foto die de aanleiding tot de trip was. Je reinste misleiding.
Foto-art
Ik pleit daarom enerzijds voor eerlijkheid en openheid in de bijschriften bij je creaties, en anderzijds zowel op social media als Instagram en bij wedstrijden voor een aparte categorie voor foto-art. Het is razendknap wat sommige mensen met beeldbewerkinssoftware kunnen en de resultaten verdienen zeker een podium. Alleen graag wel een ander podium dan dat van pure natuurfotografie. Digitale doping is in deze tijden niet te verbieden, geef deze dan volledig vrij zodat sprake is van een gelijk speelveld. Of het gaat werken? Ik ben er bang voor, want wie bepaalt en controleert of een creatie in de juiste categorie is geplaatst? En zijn het niet alleen de pure fotografen die er over klagen terwijl 99% van de online bevolking er geen zier om geeft en teert op gemakkelijk verteerbare, mierzoete fake news photo art?
Misschien moeten we deze storm gewoon maar even uitzitten en zijn mensen over enige tijd al die veelkleurige meuk, fantasy landschappen en modieus fletskoele bergselfies kotsbeu. Niet voor niets zijn heel wat fotografen weer met film aan het stoeien, maakt in de muziek de langspeelplaat een revival door en is een ouderwets biertje ineens weer hipper dan een stoffige fles wijn. Er gloort hoop aan de horizon. Geef het tijd…
43 reacties
Ik denk dat we voor dit verschijnsel verder moeten kijken dan fotografie. Muziek werd al aangehaald… Kijk eens naar films. Niet alleen de fantasy films worden voor een groot deel met greenscreen en computer opgenomen, ook veel gewone straat scenes al. Mensen gaan daar aan wennen. En kijk eens hoe mensen thuis de TV afgesteld hebben staan. Vaak ook met hele felle kleuren. Of let eens op de computer. Veel mensen hebben gewoon geen idee hoe kleuren werken. Ik denk dat iedereen zijn eigen weg moet vinden. Voor de een is het hobby, en die kan doen wat hij zelf het mooiste vindt. Voor de ander is het kostwinning, en die zal meer moeten luisteren naar wat de klant wil. Voor foto’s streef ik zoveel mogelijk een natuurlijk beeld na, hoewel ik meestal wel iets verzadiging toevoeg. De kleuren in mijn foto’s worden altijd veroorzaakt door de witbalans die ik gebruik. Die staat altijd op een vaste waarde. Dat is gebaseerd op het feit dat je met een film ook niet kunt kiezen wat je witbalans is. Dit heeft zeker invloed op de sfeer in mijn foto’s. Aan de andere kant bewerk ik ook wel eens flink na, maar dan wel zo dat het er wel dik op ligt dat filters gebruikt zijn. Daarom kan ik me ook goed vinden in de stelling dat het wenselijk is dat duidelijk gemaakt wordt of een foto (zwaar) bewerkt is.
Wat een onzin. Marijn Heuts beweert dat we van slechte foto’s mooie proberen te maken. Ik zeg “we” omdat ik ook een beeldbewerker ben. En goed beeldbewerken vraagt om goede basisfoto’s. Voor die basisfoto’s doe ik veel moeite, en dat doen de meeste natuurfotografen. Garbage in is garbage out.
Ik sta om 5:00 in de morgen bij de Erasmusbrug om de zonsopgang te fotograferen. Sterker nog, ik kom een uur eerder omdat ik ook de lichten van de gebouwen in een foto wil hebben om deze met de zonsopgang foto te combineren. En bij een zonsondergang blijf ik meestal langer omdat ik dan ook de lichten in de gebouwen of op straat wil fotograferen en deze wil samenvoegen met de zonsondergang. Als het weer niet meezit kom ook ik de volgende dag terug, desnoods meerdere malen. Alles om de beste condities te krijgen voor mijn foto. Het gaat me om een totaal beeld, en het is niet een lucky shot, ik maak keer op keer foto’s die de aandacht trekken.
Wil ik de waarheid fotograferen? Absoluut niet, ik wil een mooi beeld maken. Noem het foto-art, digital art of wat dan ook, ik noem het fotografie!
Voor nieuwsfotografie vind ik het een terechte discussie, dan is de werkelijkheid cruciaal. Manipulatie is dan uit den boze. Maar daar gaat het nu niet over. Nee we hebben het hier over landschapsfotografie. Het ergste vindt Marijn dat mensen naar het landschap komen om erachter te komen dat het er heel anders uitziet. Een foto is sowieso een momentopname. Wie weet wat voor landschap de mensen aantreffen, het kan weer heel anders zijn dan ik heb gezien. En als dat het ergste is, dan heeft mijn foto mensen wel van de bank af gekregen. Niks mis mee.
Marijn zegt dat we het alleen maar doen voor de likes en aandacht. Ik zou zeggen: vanzelfsprekend. Wie wil nu niet dat zijn foto’s bekeken worden? Aandacht en leuke opmerkingen zijn fijn om te krijgen en te geven. Daarom zet ik mijn foto’s op het internet, zodat andere mensen deze kunnen zien. En ja, ik vind het leuk als andere mijn foto’s liken. Veel natuurfotografen plaatsen alles wat ze doen op internet. Waarom? Om onder de aandacht te komen. Meer volgers betekent immers meer aanmeldingen voor de workshops. En dat is toch een groot deel van hun inkomsten.
Het artikel komt mij een beetje over als één uit de tijd dat de digitale fotografie opkwam. De analoge fotografen hadden er geen goed woord voor over. Nu wordt het merendeel van de foto’s digitaal gemaakt. En die worden net als in de analoge tijd bewerkt.
Wie foto’s wil maken zonder nabewerking: prima, alle respect voor. Ik heb vaak bewondering voor het resultaat. Ieder zijn wijze van fotograferen, ieder zijn specialiteit. Maar ga mijn werk niet neerzetten als een maatschappelijk wereldwijd probleem. We hebben in deze wereld wel andere dingen om ons zorgen over te maken.
Goed verhaal, ik ben het helemaal met je eens!
Ik begrijp dat je je rechtstreeks aangevallen voelt. Nergens voor nodig. Sterker, ik heb je website bekeken en je maakt zelf een onderscheid tussen landschappen en digital art. Dat is precies waarvoor ik pleit!
Alle landschapsfotografen staan om 5 uur buiten, keer op keer op keer. Dit is geschreven omdat er ook fotografen zijn die niet of niet snel genoeg het juiste resultaat behalen en dan maar naar de beeldbewerking grijpen, om vervolgens alsnog te doen alsof de foto het resultaat van al dat harde werk buiten is.
Over misleiding zijn we het denk ik niet eens. Dat het landschap er vanwege het weer anders kan uit zien is waar, maar dat de afmeting van bergen ineens niet blijkt te kloppen vind ik van een andere orde. Je moet eens een handvol mensen verleiden mee te gaan op reis en ze dan vervolgens ter plekke vertellen dat de werkelijkheid ietsjepietsje anders kan zijn. Kijken of de deelnemers dan ook tevreden zijn met het feit dat ze van de bank af zijn 😉
Ook ik bewerk mijn beelden, het is denk ik 40% van de huidige fotografie en daar is niets mis mee. Maar ga je beeldelementen uit meerdere foto’s combineren tot een eindproduct, noem het dan net als jij digital art en presenteer het niet als landschapsfotografie. Een wereldwijd probleem is het niet, maar je kan alles wel relativeren en dan bestaat de krant uit nog maar een kantje met een foto van Noord-Korea. In de fotografie is het een ding en dat mag best benoemd worden. Zijn we het niet eens, is dat geen punt.
Ook in de old days werd er volop bewerkt, net als vandaag de dag een filtertje magenta erbij, foto over foto, doordrukken, tegenhouden, noem het en het is al eens gedaan. Ok de benen verlengen van het model, borsten vergroten, taille wat smaller, dat is echt ps werk, dat vroeg vroegah toch echt om een plastisch chirurg ;).
Ik begrijp die heisa wel, maar zeg nou zelf. In het “echte leven” zien we toch niet anders. De cosmetica industrie, de watertjes en smeerseltjes suggereren dat je er jaren jonger door wordt. Trouwens dat doen alle reklame uitingen. Blijkbaar heeft men behoefte om alles mooier te maken, dus ook foto’s. We hebben die vrijheid nog, dus wees er zuinig op. Ieder voor zich moet maar beslissen of het fake is of niet en dat kan alleen door het zelf te ondervinden. Iedereen is dan ook te vinden op de paarse heide om het mooiste plaatje te schieten of de bronst op de Veluwe o.a. Misschien moeten wij ons afvragen waarom er foto’s van de natuur worden gemaakt? Iedereen kan de natuur zelf beleven en zien. Gaat het erom dat een ander kan zien wat jij hebt gezien of wil je de emotie laten zien die het teweeg heeft gebracht. Moet het juist een emotie oproepen, dan kan ik mij voorstellen dat het beeld wordt bewerkt om juist dat meer naar voren te brengen. Al met al een eindeloze discussie.
Dank je wel. Eindeloos is ie zeker, maar ook zinvol. Je zin over behoefte alles mooier te maken dan het is, zou wel eens een goede omschrijving van de huidige Zeitgeist kunnen zijn. Net als het graag voor de gek gehouden worden door mooie dingen.