Bibliotheek en RAW-converter
Ooit, toen digitale camera’s net voor het grote publiek beschikbaar en bereikbaar werden, was Lightroom een van de vele beschikbare RAW-converters. Zo’n RAW-converter had je nodig om de output van je camera om te zetten in een voor de computer leesbaar bestand. Het aantal schuiven dat in de gemiddelde RAW-converter beschikbaar was, was bijzonder beperkt. De witbalans, de belichting, de schaduwen en hoge lichten, de verzadiging en verscherping, en dan was je er al bijna doorheen. Alle RAW-converters konden zo’n beetje hetzelfde, maar de kwaliteit van de resulterende beeldbestanden liep enorm uiteen. Met name de kleuren die de Adobe producten uitspuugden, waren vaak mooier en natuurlijker dan die van de meeste concurrentie.
Eigenlijk heette die RAW-converter niet Lightroom, maar Adobe Camera RAW. Lightroom was een afzonderlijk stuk software. Want behalve de ingebakken RAW-converter had Lightroom als grote pluspunt de bibliotheekfunctionaliteit. Wellicht zagen andere aanbieders het nut er niet van in, of konden niet geloven dat we ooit met tienduizenden foto’s per jaar zouden blijven zitten. Feit is dat die bibliotheekfunctie Lightroom onderscheidde van de rest en zo veel klandizie trok. Dat Lightroom van dezelfde Adobe-ouders was als grotere broer Photoshop en er daarom bijzonder goed mee overweg kon, zal ook geholpen hebben.
Ontwikkeling
Gaandeweg werd de functionaliteit van Lightroom steeds verder uitgebreid. De bibliotheekfunctie kent inmiddels een heleboel opties om je foto’s te catalogiseren en allerlei handigheidjes om foto’s terug te kunnen vinden. Niet onbelangrijk, nu moderne camera’s al 120 RAW-bestanden per seconde kunnen schieten (de nieuwe Sony A9III). De meeste mensen houden niet van opruimen, of kunnen niet goed weggooien. De omvang van de catalogus wordt zo enorm. Niet alleen qua aantal beelden, maar ook de grootte per foto neemt steeds verder toe. Dan is een bibliotheek die je snel en handig door die brei aan materiaal laat zoeken van groot belang. Tijd is immers geld, en als het niet om het geld gaat, bespaar je wel frustratie.
Nieuwe modules voor printen en slideshows zijn toegevoegd. Alle denkbare opties zijn erin opgenomen. Denk aan ‘soft proofen’ en het aansturen van het kleurmanagement van je printer. Met de modules voor boeken en web zou je zelfs Lightroom niet meer hoeven te verlaten om fotoboeken te ontwerpen en een website met je mooiste foto’s te creëren. Al moet gezegd worden dat voor dergelijke functionaliteit er toch echt nog wel betere en meer specialistische software bestaat.
Dan is er nog de module voor kaarten, waar je je foto’s aan een locatie op aarde kan koppelen. Sommige camera’s voegen vanzelf coördinaten toe aan de foto’s (denk aan drones), bij andere moet je er een accu-vretende gps-functie voor aanzetten, maar bij de meeste camera’s heb je een extern gps-zendertje nodig. Je kunt ook gewoon in Lightroom de foto’s handmatig aan een plek op de wereldbol koppelen, al vereist dat wel een bijzonder goed geheugen!
Ontwikkelen module
Al die functionaliteit is leuk, maar de echte kracht van Lightroom zit natuurlijk in de Ontwikkelen module. Hier bewerk je je RAW-bestanden tot een prachtig eindproduct. Het aantal schuiven is inmiddels enorm toegenomen. Nog steeds kun je de witbalans aanpassen en de belichting finetunen, maar de hoeveelheid manieren waarop je dat kan doen is groot en de mate van controle is enorm. Dat geldt ook voor aanpassingen aan de kleuren in je foto. Je kan kleuren neutraliseren, je kan een kleurzweem aan de hele foto toevoegen, alleen de schaduwen of hoge lichten van een tint voorzien, afzonderlijke tinten naar wens bijstellen, en dat allemaal op meerdere manieren. En oh ja, die gruwelijke hoeveelheid gereedschappen komt nog eens in zijn geheel terug in de lokale aanpassingsmogelijkheden.
Nog niet zo lang geleden moest je voor precieze bewerkingen alsnog je heil zoeken in Photoshop. Dat gold ook voor het betere kloonwerk en het maken van een HDR-opname of een panorama. Ook dat kan tegenwoordig allemaal in Lightroom, en ook nog eens met steeds beter resultaat. Nieuwe fotografen zullen zich afvragen wat ze nog in Photoshop te zoeken hebben, ervaren fotografen maken er steeds minder gebruik van, en vaak ook alleen maar omdat ze dat nu eenmaal altijd zo hebben gedaan.
Photoshop is meer het domein geworden van de collage-makers, zoals filmposters en die grappige bewerkte foto’s op je scheurkalender of bij Even tot Hier en Dit was het Nieuws. En AI natuurlijk. In Photoshop selecteer je een deel van je foto en vult in een tekstbalk in wat er mee moet gebeuren. Een ork op een draak, een kasteel naast een ravijn, een eenhoorn met liefdesverdriet? Geen probleem, Photoshop doet het voor je. Die functionaliteit ontbreekt (nog) in Lightroom. Misschien een oplossing voor wedstrijden? Foto’s mogen alleen in Lightroom bewerkt zijn, en niet in Photoshop. Daarmee heb je alle mogelijkheden ter beschikking om je foto mooier te maken, maar niet zoveel dat je een werkelijkheid creëert die er nooit was. Ter overweging.
Tenslotte
Lightroom is in de loop der jaren uitgegroeid van een bibliotheek en kale RAW-converter tot een volwassen en compleet beeldbewerkingspakket voor fotografen. Omdat het verwijderen en toevoegen van elementen in de natuurfotografie toch al niet gebruikelijk is, is voor de meeste fotografen een uitstapje naar Photoshop of andere specialistische software allang niet meer nodig. En nog steeds komt er met elke update nieuwe functionaliteit bij. Dat laat maar zien dat ook Adobe Lightroom als een volwaardig lid van de familie ziet. Het risico van de steeds maar toenemende mogelijkheden en nieuwe schuiven, is dat je als gebruiker misschien niet meer weet wanneer je nou welke schuif moet gebruiken en hoe al die bewerkingen in elkaar grijpen.
Masterclass
In een serie van vijf masterclasses over Lightroom doe ik vanaf 12 december een poging je de samenhang uit te leggen, en te illustreren wanneer je het beste welke specifieke functionaliteit in zet. We hakken voor het gemak Lightroom in stukjes, waarbij we achtereenvolgens licht en contrast, kleur, lokale aanpassingen, samenhang en de catalogus behandelen. Allemaal gebaseerd op mijn eigen workflow, die ik in de loop van heel wat jaren heb bijgeslepen tot wat deze nu is. Hou de website in de gaten voor de aankondiging van de masterclasses. Wie weet zie ik je dan!
