Categorie 1: spontaan
De eerste categorie is simpel: het spontaan fotograferen van een vogel. Een voorbeeld. Je stapt in je auto met 6 lekkere bruine boterhammen en een thermoskan koffie. Je rijdt heerlijk een dag lang rond in Zeeland. Onderweg fotografeer je wat ganzen en aan het einde van de middag blunder je tegen een velduil aan. Wat een mazzel!
Categorie 2: vooropgezet
De andere categorie zijn de foto’s die in scène zijn gezet. Je maakt een leuk voerplaatsje op een mooi plekkie. Vervolgens strooi je een tijdje wat voer en na een paar dagen of weken plaats je een geinig takje in een idyllische setting en je wacht vervolgens in je schuiltent totdat het bewuste vogeltje op het met zorg uitgekozen takje gaat zitten en dan: klaar is Chris!
Een vrij land
Een foto uit de eerste categorie, die van de opportunistische fotograaf, zal op veel waardering kunnen rekenen. Over het algemeen is er minder waardering voor foto’s die in scène zijn gezet. Zelf heb ik echter een voorkeur voor deze laatste categorie. Het resultaat vind ik simpelweg vaak wat mooier en ik heb alsnog waardering voor het voorwerk, het projectmatige en het denkwerk dat er in heeft gezeten. Wel vind ik dat je eerlijk moet zijn over hoe je foto tot stand is gekomen, maar daar kom ik zo nog op. Die toevalstreffer uit categorie 1 kan me eigenlijk gestolen worden, daar heb ik niet zo heel veel mee. Als ik maar lang genoeg rondtuf in mijn auto, dan kom ik vanzelf wel eens wat leuks tegen. Niet dat ik er vies van ben, wel nee, maar ik vind zo’n foto niet meer en niet minder dan een mazzeltje. Hoe komt het dat mijn geliefde categorie op minder waardering kan rekenen? Nou simpel, veel mensen vinden dat geklooi en het in scène zetten maar nep en hebben juist meer waardering voor zo’n lucky shot. Gelukkig leven we in een vrij land en kunnen beide voorkeuren prima naast elkaar bestaan. Ja toch?
Ethiek
Nog even over die in scène gezette foto. Die Cetti’s zanger zit daar natuurlijk niet toevallig op die rietstengel. Nee, hij zit daar omdat onder die rietstengel, net buiten de foto, een minuscuul voedertafeltje is gesitueerd. Of neem die steenuil. Die zit niet voor de lol op dat bemoste stronkje zo guitig om zich heen te kijken. Wel nee, hij zoekt het bakje met meelwormen of zijn muis, die hij elke dag als beloning krijgt, juist omdat hij even op dat mooie stronkje gaat zitten. Natuurlijk blijft er altijd discussie hoe ver je kunt gaan om een foto uit categorie twee te maken. Wat voer je wel en wat voer je niet? Wat is ethisch verantwoord en wat niet? Blijf je veilig bij pindanoten of voer je zelfs een muis? Maar dan zijn we er nog niet, want ook wat de setting betreft kun je ver gaan. Ik zie foto’s van een koolmees op een gewei. Niet mijn ding, dat vind ik te kitsch, maar als een ander dat mooi vind, prima natuurlijk. Over grensoverschrijdend gesproken.
Zo fotografeerde ik een steenuil in de sneeuw op een wit gevroren stronk. Niets mis mee toch? Nou, wel als ik zeg dat deze foto in juni is gemaakt en dat de achtergrond een wit laken is en de steenuil op een stronkje zit met spuitsneeuw. Kijk dat gaat mij nou net ietsje te ver. Ik zou zo’n foto nooit online plaatsen, zonder de biecht dat dit in scène is gezet. Maar een Cetti’s zanger op een rietstengel net boven een voedertafeltje? Ik smul er van!
De derde categorie
Oh ja, dan is er nog een derde categorie, die was ik bijna vergeten. De foto’s uit deze categorie lijken sterk op die tweede ‘alles in scène gezette’-categorie. Toch is er een klein verschilletje te melden. Uit de begeleidende tekst bij de desbetreffende foto lijkt het erop dat het hier gaat om een toevalstreffer (categorie 1 dus) en dat die steenuil met muis heel toevallig net voor de neus van de fotograaf ging poseren. Of dat een paartje roodpootvalken, reuze lucky me, net voor mijn neus lekker gingen zitten paren. Kijk, daar heb ik dan minder waardering voor. Vermeld gewoon eerlijk dat die muis gevoerd is en dat die hitsige valken gemaakt zijn vanuit een vaste schuilhut. Niets mis mee, als je maar eerlijk bent over je tot standkoming van de foto. Zou het plaatsingsbeleid (geen aangeboden voer in de foto) van Birdpix bijdragen aan deze derde categorie?
8 reacties
Mooi geschreven en snap wat je bedoeld.
Doch ben ik zelf een fotograaf van je “eerste categorie” en bijna alle foto’s op mijn site zijn gemaakt door heel veel tijd te steken in observeren en leren kennen van de soort.
Dat geeft mij veel meer voldoening dan ergens in een hutje gaan zitten waarbij de vogels gelokt worden naar die plaats dankzij het aangeboden voer.
Ik heb trouwens ooit één keer een betaalhutje gedaan, jawel het is nu tegenwoordig een hype, maar ik zat me daar heel snel te vervelen.
Genoeg vogeltjes daar niet van, maar je zit er maar te niksen totdat er een vogeltje op dat zoveelste stokje komt zitten.
Neen geef mij dan toch maar de vrije natuur, de frisse lucht van de polders waarbij je niet exact weet wat er kan en zal komen.
Het is gewoon ook avontuurlijker naar mijn gevoel.
Maar iedereen z’n ding hoor met respect voor alle genres.
Trouwens je hebt ook nog een andere categorie die nu overal “in” is en dat is een ander al het werk laten doen, plaatsnemen met je materiaal, uitpakken en plaatjes schieten 😉
Owja, en betalen uiteraard ….
Mvg
Siegfried
Hoi Johan, dank voor je reactie. Helemaal met je eens. Waarom toch de ‘sneeuwfoto’s’ gemaakt? Het was een experiment, een soort van try-out, nadat we ons (serieuze) fotoproject hadden afgesloten…
Hoi Chris, ik vind het een mooi verhaal en snap je standpunt. Inderdaad moet de voorbereiding van de fotograaf geroemd worden, voorbereiding is minimaal het halve werk. Ik snap dat het zomaar op pad gaan op een gegeven moment in je carrière geen optie meer is. Dan ben je gericht met beeld bezig, heb je een plan en ben je – zoals jij wellicht – op zoek naar een bepaalde soort in bepaalde setting. Ik zit regelmatig in berenhutten en ben dan ook gericht met een idee bezig. Toch is er voor mij een bepaalde grens. Je Cetti’s zangers heb je perfect voorbereid en ‘gelokt’ met voer. En het is gelukt. Maar om nu met een wit laken en poedersneeuw in juni een winterbeeld te gaan faken gaat mij te ver. De sneeuw is niet echt en het laken heeft niets met winter te maken. Dat je er ronduit voor uit komt siert je maar wat heeft het dan nog voor zin… als iedereen weet dat het niet echt is, is het beeld an sich ook geen winterbeeld meer. En als je het niet zegt voel je je er ook niet prettig bij… dus ben je dan niet gewoon een stap te ver gegaan met in scène zetten?