Zoveel vragen
Jullie begrijpen het al… ik heb een probleem met dierentuinen. Maar dat is mijn probleem en waarom val ik jullie daar nu mee lastig, vraag je je af? Wel, we zijn als natuurfotografen allemaal natuurliefhebbers maar blijkbaar vinden sommigen die dierentuinen geen probleem. Regelmatig zie ik op social media foto’s verschijnen van dieren achter tralies, uiteraard vakkundig tralie-loos gefotografeerd. En dan stel ik me vragen… Waarom? Wat heb je daaraan? Stoor je je niet aan de ontnomen vrijheid van die dieren? En waarom zie ik zoveel fotografen daar workshops geven en noemen ze het soms zelfs een ‘wildlife (??) natuurfotografie’ cursus? Wat wordt hier eigenlijk aangeleerd dat je niet in een park of natuurreservaat kan aanleren? Laat ik maar ineens een kat een kat noemen en deze alinea niet met het zoveelste vraagteken maar met één en zelfs twee uitroepingstekens eindigen: lynxen horen niet achter een draad! Geen enkel wild dier trouwens!!
Ongeloof
Voor mijn onbegrip omtrent dieren in gevangenschap neem ik jullie mee naar een dierentuin-trauma uit mijn jeugd. Ik heb een neiging om onbelangrijke zaken te ‘vergeten’ en weet dus niet meer precies hoe oud ik was. Wat daarentegen wel in mijn geheugen en op mijn netvlies staan gebrand, zijn de locatie, het uitzicht van de kooi, de blik van het dier en niet ten minste het gevoel dat me overviel. Het was in België in het dierenpark Planckendael. Aangekomen aan de zoveelste kooi zag ik op het bordje met informatie een foto van een mythisch beest. Vol ongeloof zochten mijn ogen naar de bijhorende naam en een koude rilling liep over m’n ganse lijf… een sneeuwluipaard?! Waren dat niet die ‘geesten uit de Himalaya’? Nog slechts een paar duizend over? Een territorium van bijna 40 km² ? Ik kende ze, want met een totaal ander soort ongeloof keek ik als kind al graag naar natuurdocumentaires. Sneeuwluipaarden stonden in mijn top 10 van mythische en prachtige beesten en plots zag ik één liggen… op een rots gemaakt van spuitbeton.
De sneeuwluipaard in een kooi…
Ooit een machtig dier met een trotse blik uitkijkend over besneeuwde bergtoppen en valleien, nu gedegradeerd tot een hoopje ellende dat met lege ogen uitkijkt over een constante doorstroom van ongeïnteresseerde mensen die een zondag te vullen hebben met hun krijsende kinderen. Olifanten en neushoorns wandelen rond in steeds dezelfde rondjes, altijd in tegenwijzerzin want hun dwangneurose beveelt dat. Arenden en gieren springen van tak naar tak met de vleugels open want dat geeft hen even het waanidee dat ze nog kunnen vliegen, zweven op thermiek doen ze ’s nachts wel in hun dromen. De eeuwige glimlach van de dolfijnen maskeert hun frustratie als ze voor een visje een bal moeten apporteren of door een hoepel moeten springen. Chimpansees zitten verveeld tegen het raam naar ijsjes-etende voorbijgangers te staren, niet begrijpend dat hun naaste familie hen dit kan aandoen.
Tja, hoe kunnen we die dieren dat aandoen?
Door onszelf vanalles wijs te maken. Ja maar, die dieren zijn ambassadeurs, ze leren kinderen van de natuur te houden. Nee, ze leren kinderen dat het ok is om dieren op te sluiten. Houden van de natuur begint bij de pimpelmeesjes in de tuin, de spechten in het park en de reeën in het natuurreservaat. Ja maar, die dierentuin-dieren zitten soms in kweekprogramma’s want het zijn dikwijls bedreigde diersoorten. Nee, die zitten in kweekprogramma’s omdat pasgeboren diertjes schattig zijn, in het nieuws komen en bezoekers aantrekken. In gevangenschap geboren sneeuwluipaarden gaan echt niet naar Nepal hoor, wel naar een andere dierentuin ergens in Europa. Ok, maar sommige mensen hebben niet de financiële mogelijkheid om bijvoorbeeld naar Afrika te gaan, mogen die dan nooit ervaren wat het is om een olifant te zien? Tja, dat is inderdaad jammer. Maar hebben ze al eens een ree of edelhert gezien? Of een boommarter of bunzing? Of een bever of das? En vooral: waarom niet? Nochtans gratis hoor. Ja maar, tegenwoordig wordt er wel meer rekening gehouden met de dieren hoor. De kooien worden groter, ze worden soms samen gezet met andere soorten en soms verstoppen we hun eten en dan moeten ze dat gaan zoeken en dat vinden ze heel leuk… Nee, echt niet… Zucht…
Ik begrijp het niet…
Ik zie regelmatig natuurfotografen foto’s posten van dieren in dierentuinen. Van portretten van flamingo’s en pelikanen in hun kleine lokale dierentuin, tot foto’s van wolven en lynxen uit de bekende dierentuin (want dat is het) in Duitsland. En ik begrijp het niet… Ik zie fotografen workshops geven/volgen in dierentuinen. Fotograferen leer je toch op eender welk onderwerp? Waarom niet in een park? Begin met de wilde eenden, dan kan je al alles leren over compositie, camera-instellingen, lichtinvallen, noem maar op. Alles onder de knie, probeer dan eens de meeuwen in vlucht te fotograferen, al dan niet met flitser. Echt gevorderd? Waag je maar eens aan een meerkoet… zwarte vogel met witte bek, best wel een uitdaging hoor. Leren fotograferen in een dierentuin met lynxen als ‘wildlife’ onderwerp? Ik begrijp het niet…
19 reacties
Zo Alfons, jij slaat de spijker op zijn kop en er zeker niet naast!!!! Helemaal mee eens.
Natuur en wildfotografie leer je van niemand dat zit en je bloed of niet niets meer en niets minder. En dat doe je zeker niet in een dierentuin of wildgehegen.
Wat een hypocriet verhaal!
Geen dierentuinen maar milieuvervuilend de wereld over rijden en vliegen om dan al planten vertrappend libellen op te jagen, dat is pas een wenselijke situatie. Maar zo meer hierover.
Het valt me de laatste tijd op dat columns die iets over ethiek aan de kaak proberen te stellen de verantwoordelijkheid wel heel gemakkelijk bij anderen neer leggen. Zoals een bijdrage leveren aan “De mooiste fotolocaties van …”, met als reden ‘als ik het niet doe, doet een ander het wel’. Zo verkoopt Shell zijn benzine: de consument wil het toch! En commentaar op wildcamera’s waar zo hinderlijk mensen of honden op staan. Wie plaatst die camera’s eigenlijk? Dat ondertussen vogels in het nest verhongeren omdat fotografen te vaak te dicht bij komen, politie de toestroom van fotografen moet reguleren; dat is allemaal niet te wijten aan de natuurfotografie elite zoals de schrijvers van columns zoals deze.
Want dat is natuurlijk het echte probleem. Natuurfotografie, fotospeciaalzaken, et cetera. hebben gezamenlijk een massamarkt gecreëerd voor natuurfotografen met alle nadelen van dien. En in plaats van commentaar te leveren op wat anderen niet goed doen, wordt het tijd om een actieve bijdrage te gaan leveren aan het reguleren van de massa-natuurfotografie. En dat begint met het erkennen dat het meedoen aan deze wijze van natuurfotografiepromotie primair een keuze betekent voor de eigen boterham waarbij de natuur op de tweede plaats staat.
Terug naar de dierentuin. Natuurlijk horen dieren niet thuis in een dierentuin maar in hun natuurlijke omgeving waar ze ongestoord kunnen leven. Maar het is wel goed om te bedenken dat de aanbieders van foto-excursies in dierentuinen en parken er in ieder geval voor zorgen dat een deel van de natuurfotografen niet in het wild losloopt maar gecontroleerd hun hobby kunnen beoefenen. Dat is een onbedoelde maar nuttige regulering in deze overvolle wereld waar de natuur te vaak aan het kortste eind trekt. En een vorm van regulering waar Natuurfotografie veel actiever aan bij zou moeten dragen.