AI of zelfgemaakt?

Hetzelfde geldt voor de fotograaf in mij, ik wil mijn beelden zelf maken en creëren en niet met een druk op de laptopknop. Dan laat ik het nabewerken en daarmee finetunen van een foto buiten beschouwing.

De digitale beeldbank

De discussie rondom AI laait op onder kunstenaars waaronder auteurs, ontwerpers, tekenaars en fotografen (en dan met name om de auteursrechten). Laat ik mij in deze beperken tot de laatste categorie, de fotografie. In het uiterste geval zouden we theoretisch in de toekomst – en zelfs nu al – de techniek van AI ons werk kunnen laten doen. Een druk op de knop kan een beeld samenstellen zoals wij dat zouden willen zien. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de “beeldbank”, elk beeld wat zich digitaal in cyberspace bevindt. Wanneer ik bijvoorbeeld een foto wil produceren van een berglandschap met zonsondergang kan ik dit beeld tot in perfectie maken zonder dat ik er naartoe hoef te reizen. Techniek en gemak dienen de mens.

Wat die techniek betreft hoef ik er niet eens technisch voor te zijn. Het scheelt de aanschaf van dure camera’s, objectieven, filters en alle andere zaken die ik nodig zou hebben om zulke “foto’s” te maken. Wil ik het volgende moment een foto van een of ander dier in de sneeuw kan ik die bij wijze van spreken liggend in mijn bikini in mijn tuinstoel maken. Ik hoef er geen kou voor te lijden en ik hoef er niet voor te reizen. Wel zo duurzaam en economisch, ik hou geld over en spaar het milieu.

Zelluf doen

Als klein meisje wilde ik al alles zelf doen. Dat begon al in mijn peuterpubertijd; “nee mama, zelluf doen!” Misschien ben ik er wel in blijven hangen.

Inmiddels ben ik zo oud dat ik ben opgegroeid zonder computers, mijn boeken in de bieb leende en platen en de top 40 lijst uit de muziekwinkel haalde. Mijn moeder had geen keuze uit 30 verschillende aardappelvarianten in het koelvak van de supermarkt en schilde haar aardappelen zelf of liet dat door mij doen. Mijn fiets was niet elektrisch, mijn tandenborstel ook niet en als ik een vriendin of vriendje wilde contacten moest dat via de huistelefoon met mijn ouders op hoorafstand en anders schreef ik een brief, zo één met een postzegel. Voor de jongere lezer onder ons, dit was dus een aantal jaar vóór de smartphone, WhatsApp of e-mail.

Natuurlijk ben ik heel blij met de digitalisering van de fotografie en de mogelijkheid om mijn foto’s te kunnen bewerken. Al ga ik echt wel enigszins met de tijd mee (denk ik zelf) en ben ik ook wel eens blij met kant-en-klaar pizza’s. Daarbij zou ik niet meer zonder mijn mobiel willen.

Gemak dient de mens en doodt de creativiteit

De technische vooruitgang heeft ons als mens wel degelijk verder geholpen. Er is altijd een verlangen geweest naar intelligente machines, machines die ons werk voor ons doen en ervoor zorgen dat veel dingen gemakkelijker zijn of worden. Want gemak dient de mens. Er is echter een groot verschil met gemakzucht. In hoeverre staat gemak dan tegenover het afdoen aan creativiteit?

Begrijp me niet verkeerd, ik ben voor gemak. Ik hou er zelfs van. Alleen in mijn fotografie ga ik liever voor de moeilijke weg en doe ik liever de moeite om uiteindelijk te krijgen wat ik voor ogen had. Die ene foto waar je al een tijdje in je hoofd mee rondliep, dat ene vogeltje dat ik eindelijk voor mijn lens heb gekregen, die eerste sneeuw van het jaar die ik koukleumend heb kunnen vastleggen, dat is waar ik het voor doe.

Uiteindelijk

Uiteindelijk en eindelijk zijn hierin voor mij wel de sleutelwoorden, het heeft dus even geduurd en ik heb er moeite voor gedaan. Vergelijkbaar met een maaltijd waar je uren voor in de keuken hebt gestaan tegenover die pizza uit de diepvries.

Het prikkelt mijn creatieve brein. Het proces om de foto te maken is soms nog leuker dan het eindproduct. De beleving van het koken zelf en de geuren die daarbij vrijkomen zijn soms nog leuker dan het eten.

Zelfs wanneer dat toch niet helemaal lukt smaakt de moeite mij altijd beter dan het perfecte plaatje. In imperfectie zit zoveel meer schoonheid. En in moeite het hart van onze creatie. Alles draait om de aandacht die je ergens aan besteedt.

Zucht naar perfectie

En dat is precies waarom ik dit onderwerp aansnijd. De zucht naar perfectie uitgevoerd door gemakzucht is in mijn ogen dodelijk voor de creativiteit. We zijn nog niet zover, maar een wereld gecreëerd door AI maakt me een beetje bang. Hoever kan het nog gaan en ten koste van wat en vooral van wie?

Mensen kunnen simpelweg niet vervangen worden door machines. AI kan worden ingezet om complexe fysieke taken te automatiseren en zo routinematig werk over te nemen. Maar als het gaat om abstracte taken waarbij menselijke eigenschappen als empathie, beoordelingsvermogen, creativiteit, inspiratie en leiderschap noodzakelijk zijn, zullen we altijd mensen en de menselijke input nodig blijven hebben.

Maar ik hou van buiten rondstruinen. Een appje is makkelijk maar bellen of afspreken is veel fijner.  Een foto en die tekening of dat gerecht zelf maken geeft me voldoening. Ik hou van ambacht boven kant en klaar en ik hou van menselijk contact. Daar kan voor mij geen AI tegenop. Misschien ben ik dan toch niet zo met de tijd meegegaan? Dan maar niet!