Omheinde gebieden: natuurlijke wildernis of veredelde dierentuin?

Op stap in de New Forest

Afgelopen maand ben ik twee weken gaan fotograferen in de New Forest. Een prachtig stuk natuur in Zuidwest-Engeland. Het is een gebied dat al meer dan duizend jaar bestaat, een gebied vol natuurlijke schoonheid. Hoewel het oorspronkelijk is opgericht als jachtgebied voor Willem de Veroveraar, heeft het zich in de loop van de eeuwen ontwikkeld tot de huidige status. De New Forest pony’s, die vrij rondlopen, zijn direct verbonden met de geschiedenis van dit land. Toch knaagt er iets als je door het gebied loopt of fietst.

Omheind

Alle gebieden waar de dieren lopen zijn namelijk omheind, deels voor de veiligheid van het verkeer in de Forest, maar ook deels om de pony’s jaarlijks gemakkelijk bij elkaar te kunnen drijven voor het selecteren van dieren voor de verkoop. De pony’s zijn geen echte wilde dieren maar eigendom van zogenaamde “Commoners”, die het recht hebben om hun dieren vrij te laten grazen in de New Forest. Door het grazen van al deze dieren behoudt de New Forest zijn uiterlijk en biedt het een leefgebied voor vele zeldzame soorten dieren en planten.

Het gehele gebied waar de pony’s lopen is echter heel groot, 566 km² om precies te zijn. Ter vergelijking, dat is 1/3 van het oppervlak van de provincie Utrecht. Groot dus. Maar het is wel opgedeeld in kleinere omheinde gebieden. Ter vergelijking: de Oostvaardersplassen zijn slechts 56 km² groot. Een aanzienlijk verschil.

Conflict van omsloten natuurgebieden

Grote omheinde natuurgebieden hebben de afgelopen jaren aandacht getrokken en controverses opgeroepen. Neem bijvoorbeeld de eerdergenoemde Oostvaardersplassen in Nederland, een uitgestrekt moerasgebied waar edelherten, konikpaarden en Heckrunderen samenleven. Ook dit gebied is omheind, wat heeft geleid tot felle discussies over de natuurlijke dynamiek en het welzijn van de dieren. De schrijnende beelden van uitgehongerde dieren en de acties van mensen die hooi over het hek gooien om de dieren te redden, laten naar mijn mening zien dat dit geen zelf reddende natuur meer is, maar eerder een verwaarloosd groot wildpark.

Vrije corridor

Hoe zit dit dan in de New Forest, komen die schrijnende gevallen van verhongerende dieren hier ook voor? Voor zover mij bekend is gebeurt dit niet. Het gebied is veel groter en heeft aanzienlijk minder dieren per vierkante kilometer. Toch zijn zelfs in dit ogenschijnlijk wilde landschap aspecten van menselijke interventie en regulering aanwezig. Deze zijn echter zodanig aangepast dat de van nature aanwezige wilde dieren zoals edelhert en damhert, vossen, dassen etc. via ingenieuze systemen de hekwerken kunnen passeren en vrije doortocht hebben. Zo’n vrije corridor zou er eigenlijk ook in de Oostvaardersplassen moeten komen, maar de politiek heeft dit echter nog steeds tegen gehouden.

Fotografisch paradijs

Voor ons natuurfotografen is de New Forest een schitterend gebied, met fraaie landschappen, eeuwenoude bossen, heuvels, heidevlaktes en zelfs natte gebieden met enkele meertjes. En overal is  “wildlife” te vinden: pony’s, ezels en varkens, ze lopen er allemaal vrij rond. Persoonlijk vind ik het geweldig en in dit geval heb ik geen moeite met het feit dat het voor deze dieren een afgebakend gebied is. Als ik de vrijheid van deze dieren vergelijk met de ellende van de Oostvaardersplassen dan is dat een verschil van dag en nacht.

Voordelen van omheinde natuurgebieden

Laten we niet te snel oordelen. Grote omheinde natuurgebieden hebben ook unieke kenmerken en voordelen, zoals eerder genoemd in het geval van de New Forest. Ze kunnen een veilige haven bieden voor bedreigde diersoorten en zijn soms de laatste toevluchtsoorden voor populaties die elders zijn verdwenen. Over de hele wereld vind je dergelijke toevluchtsoorden voor dieren. Wetenschappers kunnen in deze gebieden waardevol onderzoek doen naar het gedrag en de ecologie van wilde dieren, met minimale menselijke verstoring. De resultaten van dit onderzoek kunnen worden gebruikt voor het behoud van de diversiteit van de soorten. Daarnaast bieden deze gebieden educatieve kansen om het bewustzijn over de natuur te vergroten. Ze stellen mensen in staat om dicht bij huis “wilde” dieren te zien en te leren over hun gedrag en leefomgeving. Zo kweek je respect voor onze natuur. Onbekend maakt tenslotte onbemind.

De ethiek van natuurfotografie in omheinde gebieden

Als natuurfotografen hebben we de verantwoordelijkheid om ethische overwegingen in acht te nemen, ongeacht waar we onze foto’s maken, dit geldt ook voor omheinde natuurgebieden. Is het een gebied met schrijnende omstandigheden voor de daar levende dieren, ga er dan niet heen om te fotograferen, hoe makkelijk en fraai je daar ook foto’s kunt maken. Als het wel een verantwoord beleid met goede kwaliteit van leven voor de dieren is zorg dan voor minimale verstoring en heb respect voor de omgeving.

De discussie gaat verder

Het debat over omheinde natuurgebieden en natuurfotografie zal blijven voortduren. Er zijn geen eenvoudige antwoorden. Ook ik heb deze niet. Sommigen zullen beweren dat deze gebieden noodzakelijk zijn voor het behoud van dieren en ecosystemen, terwijl anderen de mening blijven toegedaan dat dieren een vrij leven moeten kunnen leiden zonder hekwerken. Hoe sta jij in deze discussie?

Wat belangrijk is, is dat we als natuurfotografen deze discussie levendig houden en bewust blijven van de ethiek en verantwoordelijkheden die bij onze hobby horen. En ja, daarbij zal de grens voor iedereen anders zijn, maar laten we in deze discussie respect blijven houden voor elkaars mening. Want polarisatie is er al veel te veel in onze huidige wereld.

Fotogroet Jan