Kenmerkend voor het Lauwersmeer is de afwisseling van biotopen; rietvelden, moerassen, jonge bosaanplant, open water, bloemrijke graslanden en de Waddenkust. Vooral in de maand juni bloeien er talrijke orchideeën. Vogels zijn er op elk moment in het jaar volop te zien; vooral steltlopers, eenden en ganzen. In de jonge bosaanplant laat in mei de wielewaal van zich horen, maar ook soorten als fluiter en zomertortel zijn er waar te nemen.
Een deel van het gebied (Marnewaard) is militair oefenterrein en daarom niet altijd vrij toegankelijk.
