Ethiek in de natuurfotografie
En het aantal reacties was indrukwekkend! Blijkbaar sneden we een zéér gevoelig item aan, waarover graag geventileerd wordt.
Ben je benieuwd waar ‘jullie’ je meest aan stoorden, lees dan hieronder de top 10 gedragingen & handelingen die als meest schadelijk worden beschouwd voor onze natuur. Naast meningen waren we ook benieuwd naar feiten en vroegen wij drie specialisten Paul van Hoof, Robin Kraaij en Rollin Verlinde naar de gevolgen van bepaalde handelingen.
1. Afval achterlaten in de natuur
Is het je wel eens opgevallen dat papieren zakdoekjes zich razendsnel voortplanten? Hetzelfde geldt voor blikjes. Zo zie je er jaren nooit één en ineens nemen ze een gebied over. Zo werkt het nu eenmaal: is het ergens netjes, dan houden we dat graag zo, maar troep genereert méér troep. Aan ons dus om nog net een beetje meer moeite te doen om onze eigen rotzooi of die van anderen op te ruimen.
2. Betreden van verboden gebieden
Verboden vruchten… we kennen allemaal de verleiding. En ook weten we hoe het gras achter zo’n Verboden Toegang-bord altijd nét wat groener lijkt. Maar… regels zijn er niet voor niets en door ze te overtreden kunnen we soms meer schade aanrichten dan we ons in eerste instantie realiseren.
In afgesloten gebieden groeien soms nog zeldzame soorten. Betreden van zo’n gebied kan grote impact hebben. Deskundige – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
3. Amfibieën oppakken/verplaatsen
Als kind weet je misschien nog niet beter, als volwassene wel; die kikker wordt echt geen prins als je hem oppakt, maar mogelijk wel gestrest of zelfs ziek en zoals een een lezer mooi verwoordt in onze enquête:
Geen enkele foto die dierenleed veroorzaakt is het waard om gepubliceerd te worden al is hij nog zo mooi.
4. Fotograferen bij nesten van vogels
Al sinds jaar en dag is het heersende dogma in de natuurfotografie dat nestfotografie not done is. Maar een nestje meerkoeten fotograferen vanaf de slootkant, mag dat ook niet? En de uitgevlogen meesjes in je eigen tuin? Of gansjes in het stadspark? Eigenlijk is het altijd een kwestie van met gezond verstand én met gevoel de situatie inschatten. Schuwe vogels zullen niet blij zijn met menselijk kraambezoek. Mocht je dergelijke vogels toch willen fotograferen, dan is het aan te raden camouflage of een hut te gebruiken en heb je het idee dat je toch op de één of andere manier de boel verstoort, stop dan.
Het is niet altijd een keuze tussen schadelijk en onschadelijk. Daar zit regelmatig nuance tussen. Zo vind ik vogelgeluiden afspelen in de herfst iets heel anders, dan dit doen tijdens de balts- en broedtijd. Jammer dat zulke nuances niet uit deze enquête zullen komen, gelet op de mogelijke antwoorden. Ook bij het aanbieden van voer is de wijze waarop bepalend voor de schade die je aanbrengt. Lezer – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
5. Vlinders/libellen natspuiten
Je zou zeggen: “Waarom?!” Maar… er bestaat blijkbaar een behoefte aan kunstmatige regen of dauw. Of het echt kwaad kan is niet geheel duidelijk, maar zoals deskundige Rollin Verlinde aangeeft in Natuurfotografie Magazine: ‘Vlinders leven soms maar enkele dagen…’ Reken zelf maar uit hoeveel die ‘paar uurtjes’ van ons dus zijn in een vlinderleven…
6. Aanbieden van voer aan zoogdieren
Voer voor zoogdieren staat gelijk aan voer voor discussie. En dan een héle lange en hele complexe discussie, waarbij de gemoederen al snel hoog oplopen omdat iedereen hier wel een mening over heeft. Wij waren zelf benieuwd naar wat feiten en deskundigheid en vroegen Paul van Hoof, Robin Kraaij en Rollin Verlinde naar hun idee over de impact van het voeren van zoogdieren. De reacties van dit deskundig panel waren soms best onverwacht:
Het effect is niet onderzocht, maar ik voorzie geen echt grote problemen. Nederlanders hebben een hoge levensverwachting, ondanks dat (voor Belgen) soms rare voedsel. Deskundige – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
7. Ruim buiten de paden lopen
Terwijl wij ons als fotografen boos maken om zaken als het voeren van vossen, maken we ons meestal niet zo druk om die paar stapjes van het pad af… Terwijl dit niet altijd zonder risico is.
Het buiten de paden lopen wordt soms onderschat als effect. Er is onderzoek naar gedaan: bij de pluk van paddenstoelen bleek het effect van vertrapping door de plukker significanter dan het plukken zelf. Een plukker wandelt echter voorbij, een fotograaf blijft langer ter plaatse. Als je dus een tijdje staat te trappelen rond een paddenstoel om een mooie foto te maken, ben je het organisme zelf aan het beschadigen, terwijl je zijn vrucht probeert te sparen. Tegelijkertijd hangt het effect sterk af van het soort gebied en het seizoen. Sterk samengevat: natte gebieden zijn kwetsbaarder dan droge. Zorg dat je in ieder geval kennis van zaken hebt, zodat je niet per ongeluk allerlei zeldzaamheden platwalst voor die ene soort. Deskundigen – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
8. Het gebruik van flitslicht bij nachtdieren
Hoewel uit onderzoek blijkt dat flitslicht geen schade aan de ogen toebrengt, zal het van soort en situatie afhangen of het gebruik van flitslicht echt onschadelijk is. Een vliegende vogel kan bijvoorbeeld wel schrikken van een onverwachte flits en daardoor mogelijk crashen.
Ik stoor mij het meest aan ethici. Ik zie zo goed als nooit wantoestanden. Lezer – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
9. Vliegen met een drone
Hoewel wij als mensen ons wellicht storen aan de aanwezigheid van een drone, is het voor onze natuur niet perse een slechte zaak. Misschien zelfs integendeel:
Voor foto’s van bepaalde kwetsbare landschappen is dronefotografie ideaal. Omdat gebieden niet betreden hoeven te worden, is schade aan de natuur niet aan de orde. Houd wel de wet- en regelgeving goed in de gaten. Deskundige – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
10. Twitchen
‘Het gericht opzoeken van een bijzondere vogel, geïnformeerd door derden’. (Bron: Wiki)
Het principe is natuurlijk prachtig: er komt een melding binnen van een zeldzame vogel. De twitcher laat alles uit zijn of haar handen vallen, springt in de auto en rijdt uren en uren om die zeldzame vogelt te kunnen aanschouwen. En al is het een stipje dat slechts door een verrekijker als vogel identificeerbaar is, dat mag de pret niet drukken. De twitcher doet een vreugdedansje, deelt zijn ervaring met wie het horen wil en rijdt intens gelukkig weer naar huis. Die pakt niemand hem meer af! Niks mis mee… toch..?
Dat mensen bv een notenkraker op de foto willen hebben en daarvoor een dermate chaos veroorzaken voor zowel mens als dier. Vertrapte tuinen, voeren, afval achterlaten en de vogel opjagen. Zoiets zou verboden moeten worden! Lezer – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
Op zich niet. Het probleem is alleen dat we met zoveel zijn. Mede door het delen op sociale media en op waarneming.nl resulteert een interessante waarneming al snel in een hype waar massa’s mensen op af komen. En blijft het diertje aanwezig, dan kan het rekenen op een eindeloze stroom aan trouwe bezoekers, dag in dag uit. Of het nu een zeldzame notenkraker is… of een makkelijk te fotograferen burcht met vossenwelpen… Waarschijnlijk heeft geen enkel dier of plantje baat bij hordes bezoekers. Daarbij duwen groepsdruk en competitiedrang mensen over grenzen heen die ze normaal gesproken, als individu zouden respecteren.
Competitie om het plaatje 2.0 te maken drijft mensen over de grens. Lezer – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
Het doel van deze enquête was niet zozeer om een moreel oordeel te vellen over natuurfotografen. Ons doel was om natuurfotografen aan het denken te zetten. Over het gedrag van anderen, maar ook over ons eigen gedrag. Want als we nu allemaal eens even heel eerlijk in de spiegel kijken en verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen handelen… Zou dat niet een mooi stapje in de goede richting zijn…?
Het massale stoort mij. Het meeste van het hiervoor genoemde is in principe niet schadelijk, maar de massa maakt het schadelijk. Lezer – Natuurfotografie Magazine editie 42 -2019
Meer lezen over ons thema ‘Ethiek’? De volledige uitslag van de lezersenquête, evenals een uitgebreid artikel door specialisten over de impact van ons handelen op de natuur is te vinden in de nieuwste Natuurfotografie Magazine.
14 reacties
Dank je Roeselien, voor jouw reactie. Dat geeft beslist een genuanceerder beeld.
Graag gedaan Bart, ook wij zijn blij met wat feiten naast veel meningen. 😀
Allereerst: wat een leuke, neutrale insteek van dit relevante topic.
Een vraag over item 3: Amfibieën oppakken/verplaatsen.
Daarvan raken ze “mogelijk gestrest of zelfs ziek”, zo lees ik. Ook valt de term “dierenleed”.
Is er onderzoek waaruit dit blijkt? Wat zeggen de geraadpleegde deskundigen Rollin, Paul en Robin hierover?
Als afgestudeerd bioloog met ruime ervaring op gebied van reptielen en amfibieën zou ik dat graag weten.
Ook omdat het bij ecologisch onderzoek en bij padden-overzet-acties de gewoonste zaak van de wereld is dat die beestjes worden gehanteerd. Wel met beleid, uiteraard, dat wil zeggen: contact zo kort mogelijk laten duren en altijd met schone, natte handen zodat de beschermende slijmlaag op de opperhuid niet wordt beschadigd.
Hi Bart,
Dank voor je reactie en leuk dat je zo geïnteresseerd bent in dit onderwerp!
Het schrijven van een redelijk objectief artikel over zo’n beladen onderwerp was inderdaad een mooie uitdaging..:P
In antwoord op je vragen: Het onderwerp schade door oppakken van amfibieën wordt inderdaad door onze specialisten besproken. Hierbij een greep uit hun uitspraken in deze:
“De invloed van het hanteren van amfibieën is erg groot. Niet alleen hebben wij droge,
zoutige handen die erg slecht en onprettig zijn voor de amfibieënhuid, ook is er de kans op verspreiding van ziekten. De bekende amfibieziekten kunnen verspreid worden via natte handen. Het ranavirus kan zelfs dagen overleven op onze droge huid. Zo kunnen populaties ver van elkaar door menselijke invloed worden geïnfecteerd met massasterfte tot gevolg.”
“Ziektes zoals de voor de
vuursalamander dodelijke schimmel Batrachochytrium salamandrivorans kan zich wellicht via mensen verspreiden. Hoezeer dit een probleem is, is lastig in te schatten. Voorkomen is daarom beter dan genezen.”
“Habitat en populatie gaan steeds voor op individu. Dit inschatten vraagt een ecologische kennis die veel natuurfotografen simpelweg niet hebben.”
“Het oppakken van amfibieën is niet schadelijk, mits je ze rustig hanteert, met de
juiste greep en met natte handen of met handschoenen.”
Wat de stress betreft: dit is een uitspraak gebaseerd op mijn eigen jarenlange empirisch onderzoek. 😛 Hieruit concludeer ik, geheel onwetenschappelijk, dat het zomaar optillen van niet tamme dieren al snel een vorm van stress oplevert, omdat het dier nooit zeker weet dat je geen hapje uit ‘m zult nemen.
En specifiek wat amfibieën betreft: ik heb ze vaak genoeg horen gillen in de bek van één van mijn katten om te kunnen concluderen dat ze liever niet opgepakt worden 😉
De term ‘dierenleed’ komt uit een citaat van een lezer.
Ik hoop hiermee je vragen beanwtoord te hebben…
Groetjes & een fine dag,
Roeselien
Goed dat hier aandacht aan wordt besteed. Hoewel het meestal ‘de ander’ is die grenzen overschrijd, is het altijd goed om ook bij je eigen acties na te denken en niet blind ‘de massa’ te volgen.
Dank ….dit is precies het doel!