Het nut van een fotograaf

Cape Cross zou een van de hoogtepunten van onze reis langs natuurbeschermingsprojecten in Namibië moeten worden. Duizenden zeeleeuwen bij elkaar, dat moest fotografisch spektakel opleveren. Maar bij de entree van het park werd het ecologisch enthousiasme getemperd door de dienstdoende ranger. Ze vertelde dat er door overbevissing te weinig vis voor de kust voorhanden was waardoor het aantal gestorven zeeleeuwenpuppies een stuk groter was dan normaal. Moeders moesten veel langer en verder de zee op om voldoende vis te vangen waardoor de ongeduldige jongen vaak gingen zwerven en niet meer door de moeder konden worden teruggevonden. Ook volwassen zeeleeuwen zouden zó moe terugkeren dat een deel daarvan ter plaatse van uitputting stierf. We moesten ons voorbereiden op beelden die wij als toeristen misschien niet gewend waren. De storyteller in mij raakte hierdoor getriggerd: dit is een plek waar een verhaal in zit.

Een paar kilometer verderop draaiden we de grote parkeerplaats op. Ik zette de wagen zo ver mogelijk bij de dichtstbijzijnde zeeleeuwen vandaan, om te voorkomen wat een andere 4-wheel-drive was overkomen: een schuilplaats tegen de zon voor zeeleeuwen. Onder de wagen lagen 5 kleine puppies en één volwassen zeeleeuwvrouw. De wagen kon niet voor- of achteruit zonder over de dieren heen te rijden. Glimlachend zagen we hoe de inzittenden probeerden om de dieren in beweging te krijgen.

We liepen door naar de kolonie. Een overweldigende stank van rotte vis, urine en kadavers kwam ons tegemoet. Tussen de levende zeeleeuwen lag een flink aantal dode jongen en dode volwassen dieren. Normaal sterft tijdens het kraamseizoen ongeveer 30% van de jongen, maar dit jaar was het percentage veel hoger. Een moeder kwam op ons af met haar jong in de bek heen en weer slingerend, alsof ze het wilde verplaatsen. Het jong was overduidelijk dood.

Even verderop gingen twee stieren elkaar te lijf en landden bovenop een pup, die letterlijk voor onze ogen verpletterd werd. Daarnaast lag een jong te stuiptrekken terwijl de kelpmeeuwen al klaar stonden om de zachte delen tot zich te nemen. Dit was duidelijk geen plek voor tere zieltjes. De helft van de familie had het na een kwartier al gezien en verdween weer in de auto. Ik pakte mijn camera en begon met het vastleggen van de wereld van de zeeleeuwen. Maar de foto’s dekten de lading niet volledig. Het gekerm van de jongen, de stank en de herrie van de volwassen dieren waren niet in beeld te vangen.

Na een uur moest ik terug naar de parkeerplaats. Als we nog langer zouden blijven zouden we te laat op onze volgende bestemming aankomen en de familie was het wachten ook wel een beetje beu. De auto met de schuilende zeeleeuwen stond er nog steeds. Het was niet gelukt om de dieren in beweging te krijgen. Ik liep langs de auto naar het einde van de parkeerplaats waar een aantal jonge dieren lagen. Dat zou mijn laatste onderwerp hier zijn.

Terwijl ik een sfeeropname wilde maken kwam één van de jonge dieren met een soort blinde, waggelende sprint luid kermend op me af. Ik stond op en zag hoe het dier direct stopte toen het eenmaal in mijn schaduw terecht was gekomen. Het jong krulde zich op en ademde razendsnel. Het was uitgeput, aan het einde van z’n Latijn. Ik voelde wat er ging gebeuren. Ondertussen begon een paar meter verderop een ander jong moedermelk op te geven, waar direct meeuwen op afkwamen. Eiwitrijk vocht, een kadootje in deze harde, droge wereld. Een paar tellen later begonnen de meeuwen aan het jong te pikken. Het was dood.

Ondertussen was ik gestopt met fotograferen en begonnen met observeren. Terwijl ik naar het jong keek begon ik me af te vragen wat ik aan het doen was. Voor mijn voeten, in mijn schaduw, lag een stervende zeeleeuwenpup als gevolg van menselijk handelen (overbevissing). Op dat moment, daar in de brandende Namibische zon, werd het nut van een fotograaf me duidelijk. Fotografen zouden verhalenvertellers moeten zijn die verder moeten kijken dan alleen door een lens.

Soms moet je ook de camera wegleggen om -zoals in dit geval- het effect van menselijk handelen tot je door te laten dringen, zodat je ook écht ziet wat er aan de hand is. Als je elke ervaring alleen door een lens bekijkt en pas thuis achter de computer ziet wat je nu eigenlijk gezien hebt, dan heb je de helft van de ervaring gemist. Het verhaal achter de foto’s wordt stukken sterker als je vanuit een beleving erover kunt vertellen. Een foto is een instrument voor de verhalen-vertellende fotograaf. En soms is een fotograaf niet meer dan een verstrekker van schaduw in plaats van een gebruiker van licht.

Zo bleef ik nog een paar minuten staan, totdat de jonge zeeleeuw was gestopt met ademen. Ik kon het simpelweg niet over mijn hart verkrijgen om het dier te laten lijden in de zon. Met mijn mobiel maakte ik een paar foto’s van de pup in mijn schaduw, als einde van het verhaal. Ik liep terug naar onze auto en zag dat de auto van de schuilende zeeleeuwen vertrokken was. Het was ze dus toch gelukt om de zeeleeuwen te verplaatsen. De jonge zeeleeuwen waren allemaal weg, maar het volwassen exemplaar lag er nog. Toen ik het passeerde was de verbijstering enorm: de zeeleeuw was dood. De sporen van de auto waren duidelijk zichtbaar en lieten niets aan de verbeelding over. Ik kon en wilde er geen foto van maken. Mijn verhaal was al afgerond na het overlijden van het jong in mijn schaduw.